Ειδικοί σε θέματα παραπληροφόρησης καταγγέλλουν την απόφαση της Meta να τερματίσει την επαλήθευση πληροφοριών στις ΗΠΑ

Ο διευθύνων σύμβουλος της Meta Μαρκ Ζάκερμπεργκ ανακοίνωσε στις 7 Ιανουαρίου 2025 ότι η εταιρεία πρόκειται να «ξεφορτωθεί» τους ελεγκτές γεγονότων (third party fact checkers) στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε μια σαρωτική αλλαγή πολιτικής που οι αναλυτές είδαν ως μια προσπάθεια να κατευνάσει τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

«Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς τα πίσω για τη μετριοπάθεια του περιεχομένου σε μια εποχή που η παραπληροφόρηση και το επιβλαβές περιεχόμενο εξελίσσονται ταχύτερα από ποτέ», δήλωσε ο Ρος Μπέρλεϊ, συνιδρυτής του μη κερδοσκοπικού κέντρου Centre for Information Resilience στο Λονδίνο.

Ο έλεγχος των γεγονότων και η έρευνα για την παραπληροφόρηση αποτελούν εδώ και καιρό ένα καυτό θέμα σε ένα υπερπολωμένο πολιτικό κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τους συντηρητικούς υποστηρικτές των ΗΠΑ να λένε ότι αποτελούν εργαλείο για τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου και τη λογοκρισία δεξιού περιεχομένου.

Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Τραμπ και ο δισεκατομμυριούχος σύμμαχός του Έλον Μασκ -- ιδιοκτήτης του γίγαντα των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης X, πρώην Twitter -- έχουν επαναλάβει εδώ και καιρό παρόμοιες καταγγελίες.

«Ενώ οι προσπάθειες για την προστασία της ελεύθερης έκφρασης είναι ζωτικής σημασίας, η κατάργηση του ελέγχου των γεγονότων χωρίς μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση κινδυνεύει να ανοίξει τις πύλες σε πιο επιβλαβείς αφηγήσεις», δήλωσε ο Μπέρλεϊ.

Ως εναλλακτική λύση, ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε ότι οι πλατφόρμες της Meta, το Facebook και το Instagram, θα χρησιμοποιούν «σημειώματα κοινότητας παρόμοια με το X» στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα σημειώματα κοινότητας (Community Notes) είναι ένα εργαλείο μετριασμού από το κοινό, το οποίο το Χ έχει προωθήσει ως τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες προσθέτουν περιεχόμενο στις αναρτήσεις, αλλά ερευνητές έχουν επανειλημμένα αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητά του στην καταπολέμηση των ψευδών γεγονότων.

«Αποποίηση» της ευθύνης

«Δεν θα βασιζόσασταν σε κανέναν για να σταματήσετε τη διαρροή της τουαλέτας σας, αλλά η Meta επιδιώκει τώρα να βασιστεί σε οποιονδήποτε για να σταματήσει την παραπληροφόρηση από τη διάδοση στις πλατφόρμες της», δήλωσε στο AFP ο Μάικλ Βάγκνερ, από τη Σχολή Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον.

«Το να ζητάμε από τους ανθρώπους, αφιλοκερδώς, να αστυνομεύουν τους ψευδείς ισχυρισμούς που αναρτώνται στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων της Meta είναι μια παραίτηση από την κοινωνική ευθύνη».

Η ανακοίνωση της Meta αποτελεί οικονομικό πλήγμα για τους ελεγκτές γεγονότων με έδρα τις ΗΠΑ.

Image

Στιγμιότυπο από τον ιστότοπο Meta. Λήψη εικόνας: 10/01/2024

Το πρόγραμμα της Meta και οι εξωτερικές επιχορηγήσεις αποτέλεσαν «κυρίαρχες πηγές εσόδων» για τους ελεγκτές γεγονότων παγκοσμίως, σύμφωνα με έρευνα του 2023 του Διεθνούς Δικτύου Ελέγχου Ενημέρωσης (IFCN) σε 137 οργανισμούς σε δεκάδες χώρες. 

Η απόφαση θα «πλήξει επίσης τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που αναζητούν ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες για να λάβουν αποφάσεις σχετικά με την καθημερινή τους ζωή και τις αλληλεπιδράσεις τους», δήλωσε η διευθύντρια του IFCN Άντζι Χόλαν.

«Είναι ατυχές το γεγονός ότι η απόφαση αυτή έρχεται στον απόηχο εξωτερικής πολιτικής πίεσης από μια νέα κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της», πρόσθεσε η Χόλαν.

Η ανακοίνωση της Meta επευφημήθηκε από συντηρητικούς υποστηρικτές του Τραμπ, οι οποίοι δήλωσαν ότι η κίνηση αυτή ήταν «πιθανότατα» απάντηση στις απειλές του κατά της εταιρείας και του Ζάκερμπεργκ.

Η Αμερικανίδα ρεπουμπλικανή γερουσιαστής Μάρσα Μπλάκμπερν δημοσίευσε στο X ότι η κίνηση της Meta ήταν «ένα τέχνασμα για να αποφύγει τη ρύθμιση».

«Πολιτική απόφαση, όχι εταιρική πολιτική»

Ο Άαρον Σάροκμαν, εκτελεστικός διευθυντής του αμερικανικού οργανισμού ελέγχου των γεγονότων PolitiFact, απέρριψε τον ισχυρισμό ότι ο έλεγχος των γεγονότων αποτελεί εργαλείο καταστολής της ελευθερίας του λόγου.

Ο ρόλος των αμερικανών fact-checkers, είπε, ήταν να παρέχουν «πρόσθετο λόγο και πλαίσιο στις αναρτήσεις που οι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι περιέχουν παραπληροφόρηση» και εναπόκειται στη Meta να αποφασίσει ποιες κυρώσεις θα αντιμετωπίσουν οι χρήστες.

«Το σπουδαίο με την ελευθερία του λόγου είναι ότι οι άνθρωποι είναι σε θέση να διαφωνούν με οποιοδήποτε κομμάτι της δημοσιογραφίας που δημοσιεύουμε», δήλωσε ο Σάροκμαν.

«Αν η Meta είναι αναστατωμένη που δημιούργησε ένα εργαλείο για λογοκρισία, θα πρέπει να κοιτάξει στον καθρέφτη».

Το AFP συνεργάζεται επίσης επί του παρόντος σε 26 γλώσσες με το πρόγραμμα ελέγχου γεγονότων του Facebook, στο πλαίσιο του οποίου το Facebook πληρώνει για τη χρήση ελέγχων γεγονότων από περίπου 80 οργανισμούς παγκοσμίως στην πλατφόρμα του, στο WhatsApp και στο Instagram.

Σε αυτό το πρόγραμμα, το περιεχόμενο που αξιολογείται ως «ψευδές» υποβαθμίζεται στις ροές ειδήσεων, ώστε να το βλέπουν λιγότεροι άνθρωποι και αν κάποιος προσπαθήσει να κοινοποιήσει αυτή την ανάρτηση, του παρουσιάζεται ένα άρθρο που εξηγεί γιατί είναι παραπλανητικό.

«Το πρόγραμμα δεν ήταν σε καμία περίπτωση τέλειο και οι ελεγκτές γεγονότων έκαναν αναμφίβολα λάθη σε κάποιο ποσοστό των χαρακτηρισμών τους», δήλωσε ο Αλέξιος Μαντζαρλής, διευθυντής της Πρωτοβουλίας για την Ασφάλεια, την Εμπιστοσύνη και την Ασφάλεια στο Cornell Tech.

«Αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η υπόσχεση του Ζάκερμπεργκ να απαλλαγεί από τους fact-checkers ήταν μια επιλογή πολιτικής, όχι εταιρική πολιτική».