Προσοχή: βίντεο που παρουσιάζουν ηλικιωμένους έχουν παραποιηθεί για την προώθηση υποτιθέμενων χειροποίητων αντικειμένων
- Δημοσιεύθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2025 στις 10:51
- 11 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Cintia NABI CABRAL, AFP Γαλλία
- Μετάφραση και προσαρμογή Magdalini GKOGKOU , AFP Greece
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
Τι θα γινόταν αν μερικά απλά κλικ μπορούσαν να σώσουν μια μικρή βιοτεχνική επιχείρηση; Το ερώτημα αυτό υποδηλώνουν πολλά viral βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την αρχή του έτους.
Είδη όπως κοσμήματα, προσωποποιημένες κουβέρτες και παντόφλες σε σχήμα ζώων παρουσιάζονται ως χειροποίητες δημιουργίες ηλικιωμένων ανθρώπων ή αγροτών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, υποτίθεται ως η ύστατη προσπάθειά τους να σώσουν τα απειλούμενα μέσα διαβίωσής τους.
«Η εταιρεία του πατέρα μου δεν έχει ούτε 1 πώληση. Μήπως κάνει κάτι λάθος;», γράφει το κείμενο σε ένα βίντεο διάρκειας 10 δευτερολέπτων στο Facebook, από τις 12 Ιουλίου 2025. Η ανάρτηση έχει συγκεντρώσει από τότε περισσότερες από 80.000 προβολές.
Στα πρώτα κιόλας δευτερόλεπτα, εμφανίζεται ένα νεαρό κορίτσι δακρυσμένο, ενώ μετά από λίγο φαίνεται ένας άντρας που κρατάει ένα τηλέφωνο. Καθώς το βίντεο προχωράει, εμφανίζονται διάφορα κοσμήματα.
Συγκινημένοι από την ιστορία, πολλοί χρήστες άφησαν υποστηρικτικά σχόλια ή ζήτησαν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα κοσμήματα: «Όλα θα πάνε καλά. Θα το δεις μη στεναχωριέσαι. Αλήθεια σου λέω», σχολίασε ένας χρήστης. «Πώς μπορούμε να πάρουμε;», ρώτησε ένας άλλος.
Παρόμοια βίντεο κοινοποιήθηκαν επίσης στο Instagram και το TikTok. Κυκλοφόρησαν επίσης σε άλλες γλώσσες, όπως τα πολωνικά και τα γαλλικά.
Ένα άλλο βίντεο με παρόμοιο αφήγημα κυκλοφόρησε στα ελληνικά στο TikTok. Αυτό το βίντεο διάρκειας 11 δευτερολέπτων ξεκινά δείχνοντας μια γιαγιά να κλαίει επειδή κανείς δεν αγοράζει τα κοσμήματα σε σχήμα σταυρού που έφτιαξε η εγγονή της και η μικρή τους επιχείρηση κινδυνεύει να κλείσει. Ο ισχυρισμός εμφανίζεται συχνά με παραλλαγές -- για παράδειγμα, το προϊόν που προωθείται διαφέρει.
Τα ίδια ή παρόμοια βίντεο κυκλοφόρησαν και σε άλλες γλώσσες, όπως τα γαλλικά, τα αγγλικά και τα πορτογαλικά.
Ένα άλλο βίντεο που έγινε viral σε διάφορες γλώσσες, όπως τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα αγγλικά, τα ισπανικά, τα πολωνικά, τα πορτογαλικά και τα σλοβακικά, δείχνει μια ηλικιωμένη γυναίκα να κλαίει, υπονοώντας ότι κλαίει επειδή κάποιοι θέλουν να τη στείλουν σε γηροκομείο. Ο ισχυρισμός που το συνοδεύει διαφέρει ελαφρώς ανάλογα με τη γλώσσα.
Όλες αυτές οι αναρτήσεις ακολουθούν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο: ένα ηλικιωμένο άτομο, ο/η σύζυγός του, το παιδί ή το εγγόνι του, εμφανίζεται να κλαίει, είτε αντιδρώντας σε κάποιο προσβλητικό σχόλιο είτε εκφράζοντας απόγνωση για την κατάστασή του. Στη συνέχεια, προβάλλονται συγκινητικά πλάνα με ζώα, σκηνές από την υποτιθέμενη χειροποίητη κατασκευή του προϊόντος και, τέλος, ένα κάλεσμα προς τους θεατές να κάνουν κλικ σε έναν σύνδεσμο αγοράς που βρίσκεται στο βιογραφικό τους (πρόκειται για μια σύντομη περιγραφή που βρίσκεται κάτω από το όνομα χρήστη).
Αλλά προσοχή: αυτά τα βίντεο έχουν παραποιηθεί. Αυτοί οι λογαριασμοί παίρνουν βίντεο και φωτογραφίες από άλλους χρήστες του TikTok και τα παρουσιάζουν με διαφορετικό πλαίσιο, δημιουργώντας ένα ψευδές αφήγημα με σκοπό να προκαλέσουν λύπηση και ενσυναίσθηση, εκμεταλλευόμενοι τα συναισθήματα των θεατών, προκειμένου να ενισχύσουν την αλληλεπίδραση.
Όσο για τα προϊόντα που παρουσιάζονται ως χειροποίητα, στην πραγματικότητα αγοράζονται σε πολύ χαμηλές τιμές από πλατφόρμες dropshipping και στη συνέχεια μεταπωλούνται σε πολύ υψηλότερες τιμές.
«Αυτές οι μέθοδοι έχουν ιστορικά χρησιμοποιηθεί ευρέως από scammers [άτομα που εκμεταλλεύονται την ευαλωτότητα των χρηστών του διαδικτύου για να τους εξαπατήσουν ή να τους αποσπάσουν χρήματα, σημείωση του συντάκτη]», εξηγεί ο Ζερόμ Νότιν, διευθύνων σύμβουλος της γαλλικής πλατφόρμας Cybermalveillance.gouv.fr, στις 22 Αυγούστου στο AFP. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτές οι ιστοσελίδες εκμεταλλεύονται «την ευαισθησία των ανθρώπων για να τους εξαπατήσουν» και αυτοί «οι άνθρωποι που δεν έχουν ηθική [...] παίζουν με τα συναισθήματα».
Παραποιημένα βίντεο
Αρκετές αντίστροφες αναζητήσεις εικόνων χρησιμοποιώντας βασικά καρέ από ορισμένα από τα βίντεο αποκάλυψαν ότι τα ίδια πρόσωπα –είτε πρόκειται για ηλικιωμένους, είτε για υποτιθέμενα παιδιά ή εγγόνια τους, είτε για ζώα στην κάμερα– εμφανίζονται σε διάφορα ξεχωριστά κομμάτια περιεχομένου.
Στο πρώτο βίντεο που κυκλοφορεί στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το AFP κατάφερε να βρει την ταυτότητα του άνδρα που εμφανίζεται για λίγα μόλις δευτερόλεπτα. Πρόκειται για τον Νόελ, συνιδρυτή της WeaverDee, μιας βρετανικής εταιρείας που ειδικεύεται σε είδη ραπτικής (αρχειοθετημένο εδώ).
«Είμαστε ενήμεροι για το πρόβλημα και προσπαθούμε να αφαιρέσουμε τα βίντεο, αλλά συνεχίζουν να επανεμφανίζονται», δήλωσε στο AFP στις 25 Αυγούστου 2025. Η εταιρεία του είχε δημοσιεύσει προηγουμένως ένα βίντεο καταγγέλλοντας την παραποίηση αυτών των βίντεο (αρχειοθετημένο εδώ).
Αντίστροφες αναζητήσεις εικόνων και αναζητήσεις με λέξεις-κλειδιά αποκάλυψαν την ταυτότητα της κυρίας που εμφανίζεται στο δεύτερο βίντεο που κυκλοφορεί στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για τη Μπάρμπαρα Κίνγκσλεϊ (αρχειοθετημένο εδώ), μια 77χρονη συνταξιούχο Αμερικανίδα δασκάλα. «Δεν πουλάω τίποτα», δήλωσε στις 20 Μαΐου 2025, στον λογαριασμό της στο Threads.
Η Κίνσγκλεϊ το επιβεβαίωσε επίσης αυτό στο AFP κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στις 27 Αυγούστου 2025. «Είμαι εδώ για τη χώρα μου. Δεν είμαι εδώ για να βγάλω χρήματα. Αν το κάνω, είναι εντάξει, αλλά δεν πουλάω τίποτα. Ποτέ δεν το έκανα, ποτέ δεν θα το κάνω», είπε στο AFP.
Σε ερώτηση του AFP στις 25 Αυγούστου σχετικά με την πολιτική του για την καταπολέμηση των διαδικτυακών απατών, το TikTok διαβεβαίωσε ότι ελέγχει «περιεχόμενο που σχετίζεται με προϊόντα ή δραστηριότητες που ενδέχεται να είναι επικίνδυνες, εθιστικές, δόλιες ή να απαιτούν εξαιρετική προσοχή» (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
«Όπως αναφέρεται στις Οδηγίες Κοινότητας, δεν επιτρέπουμε απόπειρες εξαπάτησης ή απάτης μελών της κοινότητάς μας. Οι χρήστες που διαπράττουν επανειλημμένες παραβάσεις ενδέχεται να έχουν τους λογαριασμούς τους αποκλεισμένους» (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
Μια εμπορική απάτη
Αυτά τα παραποιημένα βίντεο αποτελούν στην πραγματικότητα μέρος μιας ευρύτερης τάσης που υπάρχει ήδη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: την προώθηση τοπικών επιχειρήσεων για να τους δοθεί μεγαλύτερη προβολή. Αφού ενημερωθούν για το μήνυμα, οι χρήστες ενθαρρύνονται να στηρίξουν αυτές τις επιχειρήσεις είτε αλληλεπιδρώντας με το περιεχόμενο είτε αγοράζοντας τα προϊόντα που προβάλλονται.
Τα περισσότερα από τα ψεύτικα βίντεο που επαληθεύσαμε κατευθύνουν τους χρήστες σε συνδέσμους που βρίσκονται στα βιογραφικά των λογαριασμών. Στις αναρτήσεις στα ελληνικά, αυτοί οι σύνδεσμοι οδηγούν σε έναν ιστότοπο που ονομάζεται «orbelle-earrings.com». Ο ιστότοπος δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον ιδρυτή ή την τοποθεσία του, ούτε διαθέτει νομικές σημειώσεις ή στοιχεία επικοινωνίας.
Μια αναζήτηση χρησιμοποιώντας το εργαλείο Whois, το οποίο παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα ονόματα τομέα ιστοσελίδων, δείχνει ότι αυτός ο ιστότοπος δημιουργήθηκε το 2025 (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
Η πιο εντυπωσιακή πτυχή παραμένει η τιμή των προϊόντων: μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνων μάς επέτρεψε να βρούμε τα προϊόντα που προσφέρονται στους ιστότοπους των κινέζων χονδρεμπόρων Alibaba και Ali Express, σε πολύ χαμηλότερες τιμές.
Το μοντέλο αυτής της ιστοσελίδας μοιάζει με dropshipping, καθώς δεν υπάρχει αναγνωρίσιμη διεύθυνση στην Ελλάδα και τα προϊόντα εντοπίζονται επίσης σε ιστότοπους ηλεκτρονικού εμπορίου.
Αυτό το είδος πρακτικής ορίζεται από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, Καταναλωτικών Υποθέσεων και Ελέγχου Απάτης (DGCCRF) της Γαλλίας ως ένα μοντέλο στο οποίο ο επαγγελματίας που είναι υπεύθυνος για την εμπορία και την πώληση των προϊόντων αναθέτει πλήρως στον προμηθευτή του –ο οποίος συχνά εδρεύει σε χώρες με πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής– τη διαχείριση του αποθέματος και την παράδοση των προϊόντων στον καταναλωτή (αρχειοθετημένο εδώ).
«Αυτό το μοντέλο έχει προσελκύσει πολλούς φορείς εκμετάλλευσης που αναζητούν γρήγορα και εύκολα κέρδη», εξηγεί η διοίκηση.
Σύμφωνα με τον Νότιν, οι απατεώνες προσαρμόζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να προσελκύσουν άτομα όλων των ηλικιών: «Οι παραδοσιακές απάτες δεν λειτουργούν στο TikTok, επειδή οι νέοι, λανθασμένα φυσικά, πιστεύουν ότι είναι ενημερωμένοι και έξυπνοι. Δεν δίνουν απαραίτητα προσοχή σε τέτοιου είδους πράγματα και, αν πέσουν στην παγίδα, θα αγοράσουν το προϊόν, το οποίο όντως κοστίζει σχεδόν τίποτα».
Πράγματι, σύμφωνα με το France Num, την επίσημη ιστοσελίδα της γαλλικής κυβέρνησης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, «το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι πολύ δημοφιλές στη Γενιά Ζ, η οποία πραγματοποιεί πάνω από τις μισές από τις τακτικές αγορές της διαδικτυακά. Συνολικά, το 90% αυτών των νέων καταναλωτών ψωνίζει στο διαδίκτυο» (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία που να ρυθμίζει αποκλειστικά το dropshipping. Οι επιχειρηματίες υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις γενικές διατάξεις του ηλεκτρονικού εμπορίου, της φορολογίας και της προστασίας των καταναλωτών.
Δεν είναι η πρώτη φορά που συγκινητικές ή εμπνευσμένες ιστορίες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία αλληλεπίδρασης. Το AFP έχει ήδη ερευνήσει την εξάπλωση ψεύτικων ιστοριών στο TikTok, με στόχο την απόκτηση προβολής ή την προώθηση αμφίβολων προϊόντων, όπως φαίνεται σε πολλά άρθρα που έχουν δημοσιευτεί στα γαλλικά εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας