Προσοχή σε αυτούς τους ισχυρισμούς σχετικά με τους κινδύνους του φθορίου στο πόσιμο νερό βρύσης

«Στις 20 Ιανουαρίου, ο Λευκός Οίκος του Τραμπ θα δώσει εντολή σε όλες τις επιχειρήσεις ύδρευσης στις ΗΠΑ να αφαιρέσουν το φθόριο από το νερό της βρύσης. Το φθόριο είναι ένα βιομηχανικό απόβλητο που έχει συνδεθεί με την αρθρίτιδα, τα κατάγματα των οστών, τον καρκίνο των οστών, την απώλεια IQ, τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές και τις παθήσεις του θυρεοειδούς. Ο πρόεδρος Τραμπ, η πρώτη κυρία Μέλανι θέλει να κάνει την Αμερική ξανά υγιή», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook από τις 4 Νοεμβρίου 2024, η οποία κοινοποιήθηκε δεκάδες φορές πριν διαγραφεί.

Η ανάρτηση κοινοποιούσε ένα στιγμιότυπο οθόνης μιας ανάρτησης στο X του Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ και επίσης την παραθέτει λέξη προς λέξη. Ο Κένεντι έθεσε υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ, πριν ενταχθεί στο πλευρό του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ανακοίνωσε ότι επέλεξε τον Κένεντι ως μελλοντικό υπουργό Υγείας του.

Ο Κένεντι διέδιδε πολλαπλές αμφίβολες θεωρίες που αφορούν την υγεία καθώς επεδίωκε την προεδρία, τις οποίες το AFP επαλήθευσε.

Το ίδιο στιγμιότυπο οθόνης με τον ίδιο ισχυρισμό κοινοποιήθηκε επίσης στο Facebook στα ελληνικά εδώ, και σε άλλες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών, γερμανικών και γαλλικών.

Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι παραπλανητικοί και στερούνται πλαισίου.

Τον Ιούνιο του 2023, το AFP είχε ήδη επαληθεύσει ισχυρισμούς σχετικά με τους υποτιθέμενους κινδύνους του φθορίου στο νερό εδώ, στα γερμανικά.

Εκείνη την εποχή, ερευνητές δήλωσαν στο AFP ότι δεν υπήρχαν επιστημονικές αποδείξεις ότι το φθόριο προκαλούσε καρκίνο στον άνθρωπο. Ορισμένες μελέτες (για παράδειγμα, εδώ ή εδώ) δείχνουν ότι το φθόριο σε κατάλληλες δόσεις -στην ποσότητα στην οποία προστίθεται στην οδοντόκρεμα ή στο πόσιμο νερό- δεν είναι ούτε επιβλαβές για την υγεία ούτε τοξικό.

Image

Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 25/11/2024

Τι είναι το φθόριο;

Το φθόριο είναι ένα άλας που εμφανίζεται παντού στη φύση. Σε μικρές ποσότητες, η ουσία βοηθά στην πρόληψη της τερηδόνας. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ (NIH), εάν το φθόριο απορροφηθεί από την αδαμαντίνη κατά τη διάρκεια του σχηματισμού των δοντιών, συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης τερηδόνας μακροπρόθεσμα (αρχειοθετημένο εδώ).

Ωστόσο, η ποσότητα ρυθμίζεται. Στην ΕΕ, η συγκέντρωση φθορίου στην οδοντόκρεμα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 1500 ppm (μέρη στο εκατομμύριο). Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) προτείνει επίσης μια «κατάλληλη πρόσληψη» φθορίου για την πρόληψη της τερηδόνας - για παράδειγμα μέσω προϊόντων οδοντιατρικής φροντίδας ή νερού.

«Η διαδικασία φθορίωσης του νερού ρυθμίζεται αυστηρά για να διατηρούνται τα επίπεδα φθορίου εντός των συνιστώμενων ορίων. Η ενσωμάτωση μικρών ποσοτήτων φθορίου στο σμάλτο των δοντιών καθώς αυτό αναπτύσσεται στα παιδιά και τους εφήβους το καθιστά ισχυρότερο και πιο ανθεκτικό στις βακτηριακές επιθέσεις στο στόμα», δήλωσε στο AFP ο Ροντρίγκο Λακρούζ, καθηγητής στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (αρχειοθετημένο εδώ).

«Στους ενήλικες, το φθόριο στο νερό συμβάλλει στην επαναμεταλλοποίηση του σμάλτου των δοντιών και στην προστασία του από τις επιδράσεις των παθογόνων βακτηρίων στο στόμα», πρόσθεσε.

Αυτό μπορεί να γίνει «με την προσθήκη φθορίου στην οδοντόκρεμα, το στοματικό διάλυμα, το πόσιμο νερό ή το αλάτι», έγραψε η Επιστημονική Επιτροπή για την Υγεία και τους Περιβαλλοντικούς Κινδύνους, ένα ανεξάρτητο όργανο που συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα υγείας (αρχειοθετημένο εδώ).

Στην Ελλάδα, αν και υπάρχει νόμος του 1974 για την τεχνητή ρύθμιση της συγκέντρωσης φθορίου στο πόσιμο νερό, δεν εφαρμόζεται στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις, σύμφωνα με εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας του 2023 (αρχειοθετημένη εδώ), σχετικά με τις συστάσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση φθορίου για την πρόληψη της τερηδόνας. Το έγγραφο αναφέρει ότι η απόφαση για την υιοθέτηση του μέτρου έχει περάσει στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Το έγγραφο αναφέρει επίσης ότι στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί 275 κατοικημένες περιοχές με φυσικά φθοριούχο πόσιμο νερό.

Σε άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, για παράδειγμα, η φθορίωση του νερού της βρύσης δεν εφαρμόζεται πλέον, αλλά στις αγγλοσαξονικές χώρες εξακολουθεί να είναι ευρέως διαδεδομένη, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου κατατάσσεται από το CDC ως μία από τις δέκα μεγαλύτερες παρεμβάσεις δημόσιας υγείας του 20ού αιώνα (αρχειοθετημένο εδώ).

Η Αμερικανική Οδοντιατρική Ένωση (ADA) διαβεβαίωνε επίσης το κοινό ότι η φθορίωση του πόσιμου νερού ήταν ασφαλής και αποτελεσματική στην πρόληψη της τερηδόνας (αρχειοθετημένο εδώ).

Ο Χάουαρντ Πόλικ καθηγητής στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο και πρώην εκπρόσωπος της ADA για το φθόριο (αρχειοθετημένο εδώ), δήλωσε στο AFP: «Εξαρτάται από την ποσότητα, και αν είναι μόνο λίγο, δεν είναι καθόλου επικίνδυνο».

Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ συνιστά ένα βέλτιστο επίπεδο φθορίου 0,7 έως 1,2 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο νερού (αρχειοθετημένο εδώ). Το CDC συνιστά συγκέντρωση φθορίου 0,7 χιλιοστογραμμάρια ανά λίτρο νερού, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη του φθορίου για τη στοματική υγεία και να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανές βλαβερές συνέπειες, όπως η οδοντική φθορίαση.

Η πιο ήπια μορφή οδοντικής φθορίωσης, η οποία μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά που εκτίθενται σε υπερβολικό φθόριο κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του σμάλτου των δοντιών τους, είναι ένας αποχρωματισμός των δοντιών. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο σμάλτο ή να επηρεάσει τα δόντια του γάλακτος ή τα μόνιμα δόντια.

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από το CDC το 2023 (αρχειοθετημένη εδώ), «συνολικά 4.080 κοινοτικά συστήματα ύδρευσης φθορίωσαν το νερό σε επίπεδα ασφαλείας 99,99%» στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 2016 και 2021 - επίπεδα κάτω από το «δευτερεύον πρότυπο ασφαλείας» των 2,0 χιλιοστογραμμαρίων ανά λίτρο. Το πρότυπο αυτό καθορίστηκε από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) (αρχειοθετημένο εδώ).

Στις περιπτώσεις όπου ορισμένες φυσικές πηγές νερού περιέχουν επίπεδα φθορίου πάνω από αυτό το δευτερεύον πρότυπο ασφαλείας, ο Χάουαρντ Πόλικ συμβούλευσε τους κατοίκους της περιοχής να μην αφήνουν τα παιδιά τους να πίνουν από αυτές. «Δεν συνιστάται η κατανάλωση νερού με υψηλή περιεκτικότητα σε φθόριο για παρατεταμένες χρονικές περιόδους», τόνισε επίσης ο Ροντρίγκο Λακρούζ.

Image

Αυτή η φωτογραφία δείχνει τη χαμηλή στάθμη του νερού της τεχνητής λίμνης του Μόρνου μετά από ξηρασία, κοντά στο χωριό Λιδωρίκι, περίπου 240 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας, την 1η Σεπτεμβρίου 2024. (AFP / Angelos TZORTZINIS)

Οι υψηλές δόσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πιθανούς κινδύνους

Τα τελευταία χρόνια, πολλοί ερευνητές έχουν επεξεργαστεί υποθέσεις σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους του φθορίου και έχουν παρουσιάσει μελέτες που υποδηλώνουν ότι υψηλά επίπεδα έκθεσης θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας.

Μια πρόσφατη μελέτη (αρχειοθετημένη εδώ) που δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας των ΗΠΑ (NTP) κατέληξε στο συμπέρασμα με «μέτρια εμπιστοσύνη» ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της υψηλής έκθεσης σε φθόριο - πάνω από 1,5 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο νερού, διπλάσιο από το όριο που συνιστά το CDC - και του χαμηλότερου δείκτη νοημοσύνης στα παιδιά. Δεν βρήκε καμία ένδειξη αρνητικής επίδρασης της έκθεσης σε φθόριο στο δείκτη νοημοσύνης στην ενήλικη ζωή.

«Το βασικό στοιχείο αυτών των μελετών είναι η πρόσληψη υπερβολικών ποσοτήτων φθορίου, πολύ πέρα από τα συνιστώμενα επίπεδα. Το φθόριο μπορεί επομένως να είναι τοξικό σε υψηλές συγκεντρώσεις. Είναι πιθανό να δικαιολογείται περαιτέρω έρευνα για το θέμα αυτό», εξήγησε ο Ροντρίγκο Λακρούζ.

Τον Σεπτέμβριο του 2024, ένας ομοσπονδιακός δικαστής των ΗΠΑ διέταξε την EPA να αναλάβει περαιτέρω δράση για τη ρύθμιση του φθορίου στο πόσιμο νερό (αρχειοθετημένο εδώ).

Δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ φθορίου και καρκίνου

Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, οι περισσότερες έρευνες που εξετάζουν πιθανές συνδέσεις μεταξύ της έκθεσης σε φθόριο και του καρκίνου - ιδιαίτερα του κακοήθους όγκου των οστών , του οστεοσαρκώματος - έχουν παρουσιάσει «αβέβαια» ή ανεπαρκώς ισχυρά στοιχεία (αρχειοθετημένα εδώ). Η οργάνωση αναφέρει πάντα την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα.

Το 2024, ερευνητές στο Ηνωμένο Βασίλειο εξέτασαν μελέτες σχετικά με τη σχέση μεταξύ του φθορίου και του καρκίνου των οστών και διαπίστωσαν ότι 12 από τα 14 άρθρα που εξετάστηκαν δεν αποδείκνυαν σαφή σχέση μεταξύ του ανόργανου συστατικού και της νόσου (αρχειοθετημένο εδώ).

Εδώ και αρκετά χρόνια, το φθόριο αμφισβητείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η κίνηση αυτή ανησυχεί τους ειδικούς σε θέματα υγείας, οι οποίοι επισημαίνουν τακτικά τον σημαντικό ρόλο του φθορίου στην πρόληψη της τερηδόνας.

Η Γαλλική Ένωση για την στοματική υγεία (Union Française pour la Santé Bucco-Dentaire, UFSBD ), ο φορέας που εκπροσωπεί το επάγγελμα του οδοντιάτρου στη Γαλλία, σημείωσε ήδη το 2021 ότι «η χρήση του φθορίου στην οδοντιατρική και ιδιαίτερα στις οδοντόκρεμες αμφισβητείται από καιροσκοπικές εμπορικές πρακτικές» (αρχειοθετημένο εδώ).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πλήττονται από στοματικές παθήσεις και ότι η ανεπεξέργαστη τερηδόνα στα μόνιμα δόντια είναι η πιο διαδεδομένη πάθηση, σύμφωνα με την έκθεση Global Burden of Disease που δημοσιεύθηκε το 2019 (αρχειοθετημένη εδώ).

Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ - ένας σκεπτικιστής των εμβολιασμών ως υπουργός Υγείας

Στις 14 Νοεμβρίου 2024, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να διορίσει τον 70χρονο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ ως υπουργό Υγείας. Πρέπει ακόμη να επιβεβαιωθεί από τη Γερουσία, η οποία θα έχει ρεπουμπλικανική πλειοψηφία, όπως εξηγείται σε αυτό το άρθρο.

Λίγο πριν από την εκλογή του στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ήδη ανακοινώσει ότι ο πρώην ανεξάρτητος υποψήφιος Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ θα διαδραματίσει «σημαντικό ρόλο στον τομέα της υγείας» στη μελλοντική κυβέρνησή του, γεγονός που προκάλεσε πολλές ανησυχίες, όπως εξηγεί το AFP σε αυτό το άρθρο.

Πριν αποσυρθεί από την κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ τον Αύγουστο του 2024, ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ είχε δημοσκοπικά ποσοστά γύρω στο 5%. Τώρα κάνουν μαζί εκστρατεία ως σύμμαχοι για ένα νέο κίνημα που ονομάζεται MAHA, «Make America Healthy again», βασισμένο στο γνωστό σύνθημα του Τραμπ («Make America Great again»).

Ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ είναι πρώην περιβαλλοντολόγος και είναι γνωστό ότι διαδίδει τακτικά θεωρίες συνωμοσίας. Μεταξύ άλλων, κοινοποίησε ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια κατά του Covid-19, τις οποίες το AFP έχει ήδη επαληθεύσει στα γαλλικά εδώ ή εδώ.

Είναι επίσης γνωστός για τις απίθανες δηλώσεις του, όπως ότι κάποτε χρειάστηκε να αφαιρέσει ένα σκουλήκι από τον εγκέφαλό του ή ότι άφησε το πτώμα μιας αρκούδας στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης των ΗΠΑ, αν και αρχικά είχε προγραμματίσει να γδάρει την αρκούδα για να την κάνει κρέας.

Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) ξεκίνησε έρευνα για τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, αφού η κόρη του Κάθλιν δήλωσε στο περιοδικό Town and Country το 2012 (αρχειοθετημένο εδώ) ότι ο πατέρας της είχε αποκεφαλίσει μια νεκρή φάλαινα με αλυσοπρίονο 20 χρόνια νωρίτερα για να την φέρει στο σπίτι. Η έρευνα έκτοτε έκλεισε χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες.

Αφού απέσυρε την υποψηφιότητά του και στήριξε τον Ντόναλντ Τραμπ, πέντε από τα αδέλφια του τον κατηγόρησαν ότι πρόδωσε «τις αξίες που ο πατέρας και η οικογένειά μας θεωρούν πιο αγαπητές».