Βίντεο που δείχνει εκβρασμούς φαλαινών δεν σχετίζεται με τον σεισμό που έπληξε τη Ρωσία τον Ιούλιο του 2025

«Μερικές φορές τα ζώα είναι πιο σοφά από εμάς. Μετά τον σεισμό στην Καμτσάτκα της Ρωσίας, πέντε φάλαινες μπελούγκα βρέθηκαν εγκλωβισμένες στην ακτή», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 30 Ιουλίου 2025, η οποία κοινοποιήθηκε από τότε 1.800 φορές. Η ανάρτηση, η οποία περιλαμβάνει ένα βίντεο που δείχνει πέντε φάλαινες μπελούγκα να έχουν ξεβραστεί σε μια ακτή, συνεχίζει: «Τοπικοί ψαράδες έσπευσαν να βοηθήσουν, κρατώντας τες δροσερές και ασφαλείς για ώρες. Όταν επέστρεψε η παλίρροια, οι φάλαινες γύρισαν ήρεμα πίσω στον ωκεανό — λες και ήξεραν ακριβώς τι έκαναν». 

Στις 30 Ιουλίου 2025, ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ έπληξε την αραιοκατοικημένη Άπω Ανατολή της Ρωσίας και προκάλεσε τσουνάμι ύψους έως και τεσσάρων μέτρων στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού (αρχειοθετημένο εδώ). Μετά τον σεισμό μεγέθους 8,8 Ρίχτερ που έπληξε τη ρωσική χερσόνησο Καμτσάτκα, οι αρχές πολλών χωρών εξέδωσαν προειδοποιήσεις για τσουνάμι, μεταξύ άλλων η Ρωσία και η Ιαπωνία, αλλά και χώρες της Βόρειας και Νότιας Αμερικής. Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, ο σεισμός και τα τσουνάμι δεν είχαν σοβαρές συνέπειες. 

Το βίντεο με τον ισχυρισμό κοινοποιήθηκε και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ) και το Instagram (εδώ και εδώ).

Ο ισχυρισμός κυκλοφόρησε επίσης σε άλλες γλώσσες, όπως τα αγγλικά, τα γερμανικά και τα χίντι. Μέσα ενημέρωσης στο εξωτερικό χρησιμοποίησαν επίσης το βίντεο σε πρόσφατα ρεπορτάζ σχετικά με τον σεισμό, όπως για παράδειγμα η γερμανική εφημερίδα Welt, ο ραδιοφωνικός σταθμός Radio Centro του Ισημερινού ή το μαροκινό μέσο ενημέρωσης Morocco World News. 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης μιας ψευδούς ανάρτησης με το βίντεο στο Facebook. Το κόκκινο «Χ» προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνας: 6/8/2025

Ωστόσο, το βίντεο τραβήχτηκε πριν από δύο χρόνια και δεν σχετίζεται με τον σεισμό που έπληξε τη Ρωσία τον Ιούλιο του 2025.

Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας χρησιμοποιώντας καρέ από το κλιπ μάς οδήγησε σε μια μεγαλύτερη σε διάρκεια έκδοση, η οποία δημοσιεύθηκε στις 13 Αυγούστου 2023 στο κανάλι YouTube του τοπικού μέσου ενημέρωσης Kamchatinfo.com (αρχειοθετημένο εδώ). Ο τίτλος στα κυριλλικά μεταφράζεται ως εξής: «Οι κάτοικοι της Καμτσάτκα έσωσαν μια οικογένεια λευκών φαλαινών από τον θάνατο».

Στα σημειώματα κοινότητας κάτω από μια ανάρτηση στα αγγλικά στο X υπάρχει επίσης ένας σύνδεσμος που οδηγεί σε ένα άρθρο του αγγλόφωνου ιστότοπου ειδήσεων Newsweek, που έχει έδρα τη Νέα Υόρκη. Σύμφωνα με αυτό το άρθρο της 15ης Αυγούστου 2023, οι φάλαινες είχαν όντως ξεβραστεί κοντά στην εκβολή του ποταμού Τιγκίλ, στην ακτή της χερσονήσου Καμτσάτκα – εκεί όπου συνέβη και ο σεισμός τον Ιούλιο του 2025. Ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά σε τσουνάμι. Ως πηγή, το άρθρο παραπέμπει επίσης στο βίντεο του τοπικού μέσου ενημέρωσης Kamchatinfo.com.

Image

Στιγμιότυπο οθόνης του βίντεο στον λογαριασμό YouTube του τοπικού μέσου ενημέρωσης Kamchatinfo.com. Το AFP έχει επισημάνει με πράσινο χρώμα την ημερομηνία. Λήψη εικόνας: 4/8/2025

Σύμφωνα με το άρθρο του Newsweek, οι ψαράδες έσωσαν τέσσερις ενήλικες φάλαινες μπελούγκα και μία μικρή, ρίχνοντας σε αυτές θαλασσινό νερό και ταΐζοντάς τες με ψάρια, μέχρι να επιστρέψει η παλίρροια. Επίσης, το ρωσικό μέσο ενημέρωσης Komsomolskaja Prawda αναφέρθηκε στις 14 Αυγούστου 2023 στην οικογένεια φαλαινών που είχε ξεβραστεί και στη διάσωσή της.

Οι φάλαινες μπορεί να ξεβραστούν λόγω αποπροσανατολισμού

Σε μερικές από τις αναρτήσεις που κοινοποιήθηκαν πρόσφατα, υποστηρίχθηκε ότι οι φάλαινες μπελούγκα «ξεβράστηκαν στην ακτή της Καμτσάτκα» από το τσουνάμι που προκλήθηκε λόγω του σεισμού. Σε κάποιες αναρτήσεις στα γερμανικά αναφερόταν ότι οι φάλαινες είχαν ξεβραστεί πριν από τον σεισμό. 

Η Ταμάρα Νάργκανες Χόμφελντ, θαλάσσια βιολόγος στην «Προστασία φαλαινών και δελφινιών» (WDC), μια παγκόσια οργάνωση για την προστασία των φαλαινών και των δελφινιών, δήλωσε σε ερώτηση του AFP στις 4 Αυγούστου 2025 ότι δεν υπάρχει αποδεδειγμένη σχέση για τα δύο σενάρια: «Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά προσάραξης λόγω τσουνάμι». Στην περίπτωση των σεισμών, εξήγησε ότι «δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ένας σεισμός μπορεί να προκαλέσει προσάραξη φαλαινών, αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί».

Η Νάργκανες Χόμφελντ εξήγησε: «Ωστόσο, ένας ωκεάνιος σεισμός ή μια έντονη σεισμική δραστηριότητα προκαλεί, αφενός, μια αλλαγή στο μαγνητικό πεδίο και, αφετέρου, υποθαλάσσιο θόρυβο». Αυτό μπορεί να αποπροσανατολίσει τις φάλαινες και τελικά να τις οδηγήσει σε προσάραξη. Υπάρχουν πολλά περιστατικά όπου φάλαινες προσάραξαν λόγω στρατιωτικών επιχειρήσεων ή ασκήσεων και της χρήσης σόναρ.

Οι σεισμοί δεν αυξάνουν την πιθανότητα εκβρασμού φαλαινών

«Για τους σεισμούς, ωστόσο, υπάρχουν μόνο λίγες περιπτώσεις εκβρασμού φαλαινών, για τις οποίες όμως δεν υπάρχει 100% βεβαιότητα ότι υπάρχει συσχέτιση», εξήγησε η Νάργκανες Χόμφελντ. Για παράδειγμα, εικάζεται ότι ένας σεισμός στη Σρι Λάνκα το 2023 είναι πιθανό να ευθύνεται για τον εκβρασμό μαυροδέλφινων. Η Νάργκανες Χόμφελντ ανέφερε επίσης μια μελέτη του 2018 (αρχειοθετημένη εδώ), η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σεισμικά φαινόμενα δεν αυξάνουν την πιθανότητα προσάραξης φαλαινών στις ακτές των πολιτειών Ουάσιγκτον και Όρεγκον των ΗΠΑ.

Σε αυτή τη μελέτη αναφέρθηκε και ο Τόρστεν Σλουρμάν, μέλος του διοικητικού συμβουλίου και διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου Λούντβιχ-Φράντσιους για την Υδραυλική Μηχανική και Μηχανική Εκβολών Ποταμών και Ακτών στο Πανεπιστήμιο Λάιμπνιτς του Ανόβερου. Μαζί με την Ούρσουλα Ζίμπερτ, την Ανίτα Γκιλς και τον Γιόζεφ Σνίτσλερ, ειδικούς στα θαλάσσια θηλαστικά στο Κτηνιατρικό Πανεπιστήμιο του Ανόβερου, δήλωσε σε ερώτηση του AFP στις 4 Αυγούστου 2025 ότι, σύμφωνα με τη μελέτη, «δεν υπάρχει αξιόπιστη επίδραση από υποθαλάσσια σεισμούς – ούτε αμέσως πριν ούτε αμέσως μετά».

Στην ανοιχτή θάλασσα «μπορεί να αποκλειστεί [το ενδεχόμενο] ότι τα θαλάσσια θηλαστικά θα επηρεαστούν σωματικά από ένα τσουνάμι», εξήγησαν οι ερευνητές. Κοντά στην ακτή είναι πιθανοί οι εκβρασμοί, «αλλά τα θαλάσσια θηλαστικά θα πρέπει να είναι σε θέση να αντέχουν αυτές τις συνθήκες στο ανοιχτό πέλαγος». Σε λίγες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί ότι τα δελφίνια «άλλαξαν συμπεριφορά» περίπου 22 δευτερόλεπτα πριν από τον αισθητό σεισμό στην πολιτεία της Βιρτζίνια το 2011 και, μεταξύ άλλων, κολύμπησαν σε σχηματισμό, εξήγησε ο Σλουρμάν. «Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι τα χερσαία ζώα μπορούν να αντιδρούν σε σεισμικά κύματα». Ωστόσο, «πολλές παρατηρήσεις είναι μάλλον ανεκδοτικές» και μια αιτιώδης σύνδεση «δεν μπορεί να αποδειχθεί με σαφήνεια».

Το AFP έχει ήδη διαψεύσει και άλλες ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τον πρόσφατο σεισμό στη Ρωσία.