Αυτή η φωτογραφία είναι από διαφημιστική καμπάνια τράπεζας στην Αυστραλία

«Οι Βραζιλιάνοι μας βάζουν ιδέες !!! Κρέμασαν πολιτικό σε κολώνα, διότι υπεξαίρεσε Δημόσιο χρήμα !!! Καθόλου άσχημη ιδέα !!!», αναφέρεται σε μια εικόνα που δημοσιεύθηκε στο Facebook στις 6 Σεπτεμβρίου 2021, και κοινοποιήθηκε περισσότερες από 130 φορές σε 24 ώρες.

Η ίδια εικόνα έχει κοινοποιηθεί και από άλλους χρήστες (παραδείγματα εδώ, εδώ, κι εδώ), μεταξύ άλλων και σε ομάδες αντιεμβολιαστών, που σε μεγάλο βαθμό συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης τις περασμένες εβδομάδες. Ορισμένοι από τους χρήστες που σχολιάζουν στο Facebook υποστηρίζουν πως κάτι τέτοιο θα έπρεπε να συμβεί και στην Ελλάδα, ενώ άλλοι ρωτούν «πόσες λάμπες θα χρειάζονταν» για να γίνει αυτό.

Η ίδια εικόνα, με τον ισχυρισμό ότι δείχνει έναν διεφθαρμένο Βραζιλιάνο πολιτικό, έχει κοινοποιηθεί από διάφορες ιστοσελίδες στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ). Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής: ό,τι εμφανίζεται στην εικόνα δεν έλαβε χώρα στη Βραζιλία, αλλά στην Αυστραλία. Και δεν δείχνει έναν διεφθαρμένο πολιτικό που έχει δεθεί σε κολόνα από πολίτες, αλλά προέρχεται από διαφημιστική καμπάνια της Εθνικής Τράπεζας της Αυστραλίας, που προβλήθηκε το 2011.

Image

Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις, λήψη εικόνας στις 7 Σεπτεμβρίου 2021

Η εικόνα δημοσιεύθηκε το 2014 σε σατιρική ιστοσελίδα

Μία αντίστροφη αναζήτηση της εικόνας οδηγεί σε προηγούμενες δημοσιεύσεις της. Για παράδειγμα, οδηγεί σε αυτό το tweet από τις 29 Απριλίου 2014 στο Twitter, το οποίο παρουσιάζει επίσης τον λανθασμένο ισχυρισμό ότι το άτομο που εμφανίζεται είναι ένας διεφθαρμένος πολιτικός στη Βραζιλία.

Πέρα από τα ελληνικά και τα αγγλικά, ο ισχυρισμός έχει κοινοποιηθεί και σε άλλες γλώσσες στα κοινωνικά δίκτυα, μεταξύ άλλων και στα αραβικά (παραδείγματα εδώ, εδώ, και εδώ). Στις 10 Ιουλίυ 2020, το AFP δημοσίευσε ένα fact check στα αραβικά σχετικά με την εικόνα και τον ισχυρισμό που την συνοδεύει, καταγράφοντας την προέλευσή της.

Το fact check σημείωνε τότε ότι μια αναζήτηση της εικόνας στη μηχανή αναζήτησης TinEye είχε δείξει ότι είχε δημοσιευθεί τον Μάρτιο του 2014 στον βραζιλιάνικο ιστότοπο G17 (ο ιστότοπος δεν λειτουργεί αυτή τη στιγμή). Ωστόσο, διευκρινίζεται ότι ο ίδιος ο ιστότοπος προειδοποιεί ότι κάθε υλικό που δημοσιεύεται σε αυτόν είναι προϊόν σάτιρας και δεν αφορά πραγματικά γεγονότα. Ο υπότιτλος παρουσίασης της ιστοσελίδας, άλλωστε, είναι «Χιούμορ και Ψυχαγωγία» (Humor e Entretenimento).

Image

Η εικόνα στην Βραζιλιάνικη σατιρική ιστοσελίδα G17, λήψη εικόνας στις 10 Ιουλίου 2020

Αποτελεί μέρος διαφημιστικής καμπάνιας μιας τράπεζας

Μια περαιτέρω διαδικτυακή αναζήτηση δείχνει ότι η φωτογραφία έχει χρησιμοποιηθεί σε άρθρο του Financial Brand, το οποίο συστήνεται ως μία «ψηφιακή έκδοση που επικεντρώνεται σε θέματα μάρκετινγκ και στρατηγικής που αφορούν τις τράπεζες και τα πιστωτικά ιδρύματα». Το άρθρο, που δημοσιεύθηκε στις 25 Ιουλίου 2011, αναφέρεται σε μια διαφημιστική εκστρατεία της Εθνικής Αυστραλιανής Τράπεζας (NAB).

Εκείνη την εποχή, η NAB διεξήγαγε μια προκλητική διαφημιστική καμπάνια, στην οποία παρουσιαζόταν να «χωρίζει» από τις άλλες τράπεζες της χώρας μέσω μιας σειράς διαφημιστικών δράσεων.

Το άρθρο περιγράφει το κόλπο που αφορούσε τον άνδρα δεμένο στο στύλο της λάμπας: «Οι μεγάλες τράπεζες της Αυστραλίας αποκρίνονται στην αυξανόμενη δημοτικότητα της NAB απαγάγοντας τον "Doug G", έναν από τους υπαλλήλους της NAB, και στη συνέχεια τον τυλίγουν με μονωτική ταινία σε μια κολόνα φωτισμού στο κέντρο της Μελβούρνης».

Image

Η εικόνα στο άρθρο του Financial Brand, λήψη εικόνας στις 7 Σεπτεμβρίου 2021

Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην Sydney Morning Herald στις 23 Ιουνίου 2011 παρουσιάζει την ίδια εικόνα, αν και από διαφορετική οπτική γωνία, και περιγράφει ότι ο «τραπεζίτης», που έχει δεθεί σε στύλο στη Μελβούρνη, ήταν «το τελευταίο κόλπο στην εκστρατεία μάρκετινγκ της NAB, η οποία προωθεί τη γραμμή ότι η τράπεζα είναι τόσο διαφορετική από τους ανταγωνιστές της που όλοι τη μισούν».

Image

Η εικόνα στο άρθρο της Sydney Morning Herald, λήψη εικόνας στις 7 Σεπτεμβρίου 2021

Ομοιότητες υποδεικνύουν ότι πρόκειται για την ίδια εικόνα

Στο κολάζ που ακολουθεί, έχουμε τοποθετήσει πλάι-πλάι τρεις εικόνες: την εικόνα που δημοσιεύθηκε στο The Financial Brand, την εικόνα που δημοσιεύθηκε στην Sydney Morning Herald, και την εικόνα που κοινοποιήθηκε στις πρόσφατες αναρτήσεις στο Facebook (η οποία ήταν ανεστραμμένη).

Στις τρεις εικόνες, μπορούμε να εντοπίσουμε συγκεκριμένα, κοινά σημεία, τα οποία δείχνουν ότι πρόκειται για το ίδιο περιστατικό, που απεικονίζεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Ο σωματότυπος και τα μαλλιά του άνδρα είναι κοινά σε όλες τις εικόνες, όπως συμβαίνει με το κοστούμι που φοράει, τη μοβ γραβάτα και το λευκό μαντήλι στο στήθος. Υπάρχει επίσης μια ταινία, κοινή στις φωτογραφίες, που καλύπτει διαγώνια το σώμα του από πάνω προς τα κάτω, και δύο διακριτά σημεία στα οποία η ταινία έχει κολληθεί στα πόδια του, τα οποία έχουν δεθεί πυκνά με μονωτική ταινία στο κάτω μέρος τους. Επίσης, και στις τρεις εικόνες η λάμπα έχει ακριβώς το ίδιο σχήμα και βρίσκεται ακριβώς κάτω από τα πόδια του άνδρα. 

Image

Στα αριστερά η εικόνα που δημοσιεύθηκε στο Financial Brand, στη μέση η εικόνα της Sydney Morning Herald, και στα δεξιά η εικόνα στο Facebook

Η διαφημιστική επιβεβαιώνει στο AFP

Το AFP επικοινώνησε με την Clemenger BBDO Melbourne, τη διαφημιστική εταιρεία που ήταν υπεύθυνη για την εν λόγω διαφημιστική καμπάνια, κοινοποιώντας στην εταιρεία τις αναρτήσεις που δημοσιεύθηκαν στο Facebook τις προηγούμενες ημέρες, και ρωτώντας εάν μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι πρόκειται για εικόνα από την καμπάνια τους.

Στην απάντησή της μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η εταιρεία επιβεβαίωσε πως «ναι, η εικόνα είχε δημιουργηθεί για την καμπάνια Break UP της τράπεζας ΝΑΒ».

Το 2011, η καμπάνια κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο Δημοσίων Σχέσεων στο φεστιβάλ διαφήμισης των Καννών.