Η Black Friday δεν συνδέεται με την αγοραπωλησία σκλάβων

«Μάθετε πως ξεκίνησε το Black Friday. Ό,τι πιο αποκρουστικό, ό,τι πιο δυσώδες, ό,τι πιο απάνθρωπο έχει να επιδείξει η ανθρώπινη ιστορία!», ανέφεραν οι πρώτες προτάσεις μιας ανάρτησης που έγινε στο Facebook στις 26 Νοεμβρίου 2021 και από τότε έχει κοινοποιηθεί πάνω από 850 φορές.

Η ανάρτηση συμπληρώνει πως η Black Friday «ξεκίνησε από την Αμερική, τον 18ο αιώνα»:

«Ήταν η μέρα που οι δουλέμποροι αγόραζαν δούλους σε χαμηλή τιμή για να τους μεταπουλήσουν μετά από μήνες! Αγόραζαν και πούλαγαν τους αλυσοδεμένους νέγρους, όπως τα χοιρινά στη ζωοπανήγυρη! Αυτές οι αγοραπωλησίες γίνονταν την τελευταία Παρασκευή κάθε Νοέμβρη, εποχή που είχε τελειώσει η συγκομιδή του καλαμποκιού και των άλλων καλλιεργειών της χρονιάς!».

Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας, με αφορμή την Black Friday, το ίδιο κείμενο συνοδευόμενο από διάφορες φωτογραφίες και με τον ισχυρισμό ότι το έθιμο προέρχεται από την εποχή της δουλείας στις ΗΠΑ, κοινοποιήθηκε στο Facebook από δεκάδες άλλους χρήστες (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ), με αρκετές αναρτήσεις να συγκεντρώνουν εκατοντάδες κοινοποιήσεις έκαστη. Ορισμένες από τις αναρτήσεις συνοδεύονται από διάφορες εικόνες σκλάβων με αλυσίδες.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι η Black Friday ήταν πράγματι όρος που αναφερόταν στην πώληση σκλάβων.

Image

Δύο από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook, λήψη εικόνας στις 28 Νοεμβρίου 2021

Αστικός μύθος

Η Black Friday ακολουθεί την ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ, η οποία είναι πάντοτε την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου. Η επομένη, Παρασκευή, είναι μια καθιερωμένη καταναλωτική ημέρα, κατά την οποία τα καταστήματα προσφέρουν τα προϊόντα τους με μεγάλες εκπτώσεις.

Καθώς το έθιμο έχει διαδοθεί ανά τον κόσμο, το ίδιο έχει συμβεί και με τον ισχυρισμό πως οι ρίζες του εν λόγω εθίμου βρίσκονται στην εποχή της πώλησης σκλάβων, και πως αφορά την ημέρα που συνηθιζόταν οι σκλάβοι να πωλούνται σε χαμηλότερη τιμή. Από το 2018, το AFP έχει καταρρίψει αυτόν τον ισχυρισμό στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, και τα πορτογαλικά.

Image

Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook, λήψη εικόνας στις 28 Νοεμβρίου 2021

Στην πραγματικότητα, οι ισχυρισμοί αφορούν έναν αστικό μύθο, καθώς ο όρος συναντάταται πολύ καιρό μετά την κατάργηση της δουλειάς, είπε στο AFP ο Αυστραλός συγγραφέας Chris Owen. Η δουλειά καταργήθηκε προοδευτικά ανά τον κόσμο, κυρίως κατά τα τέλη του 19ου αιώνα.

Οι θεωρίες για την ονομασία της Black Friday

Ο Νοτιοαφρικανός καθηγητής Ιστορίας Albert Grundlingh, του Πανεπιστημίου Stellenbosch, είπε στο AFP ότι «στην ουσία, η Μαύρη Παρασκευή ήταν μια προσπάθεια των Αμερικανών, μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών, να ενισχύσουν τα κέρδη τους αμέσως μετά τη δημόσια αργία, να τα βάλουν "στα μαύρα" αντί να "είναι στο κόκκινο", κι έτσι σχετίζεται με τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και όχι με οτιδήποτε άλλο».

Μια άλλη θεωρία για την προέλευση του όρου παρουσιάζεται σε ένα άρθρο του 2013 από τον αμερικανικό οργανισμό ελέγχου γεγονότων Snopes. Το άρθρο αναφέρει ότι ο όρος χρονολογείται ήδη από το 1951 και χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών, μια ημέρα που ήταν γνωστή για την «απουσία των εργαζομένων», καθώς εργαζόμενοι την επομένη της Πέμπτης των Ευχαριστιών δήλωναν ασθένεια, προκειμένου να έχουν τέσσερις συνεχόμενες μέρες εκτός δουλειάς.

Μέχρι το 1961, σημειώνει το Snopes, ο όρος «Μαύρη Παρασκευή» (όπως επίσης και «Μαύρο Σάββατο») χρησιμοποιούνταν συνήθως με περιπαικτική έννοια από την αστυνομία της Φιλαδέλφειας, η οποία έπρεπε να αντιμετωπίσει το χάος και τους πονοκεφάλους που προκαλούσε η επιπλέον κίνηση πεζών και οχημάτων, που δημιουργούνταν από τους αγοραστές που κατευθύνονταν μαζικά προς τα καταστήματα στο κέντρο της πόλης τις δύο ημέρες μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών.

Πολλοί εργαζόμενοι στις ΗΠΑ έπαιρναν ρεπό, και οι έμποροι λιανικής πώλησης θέλησαν να ξεκινήσουν την εορταστική περίοδο αγορών από την ημέρα εκείνη, δελεάζοντάς τους ώστε να μπουν στα καταστήματά τους.

Αυτή η διαφήμιση, που διατίθεται από την την Αμερικανική Εταιρεία Διαλέκτου, υποδηλώνει ότι η ονομασία Μαύρη Παρασκευή επινοήθηκε από την αστυνομία στη Φιλαδέλφεια το 1966 για να αποθαρρύνει τα τεράστια πλήθη - χωρίς επιτυχία.