Η φωτογραφία δεν τραβήχτηκε τον Νοέμβριο του 2021 στη Βιέννη, αλλά το 1991 στη Μόσχα

«ΒΙΕΝΝΗ , ΣΗΜΕΡΑ. Εσύ Έλληνα κάτσε στην ουρά να σε σκανάρουν σαν να ήσουν χαρτί υγείας στο σούπερ μάρκετ... για να πιείς καφέ. Και εσύ Αυστραλέ κατσε στην ούρα να κάνετε check in via bar codes για νά πιείς μια μπύρα», αναφέρει μια ανάρτηση που έγινε στο Facebook στις 22 Νοεμβρίου 2021, και έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 700 φορές έκτοτε.

Πολλοί άλλοι χρήστες στο Facebook έχουν κοινοποιήσει την ίδια φωτογραφία, είτε αναφέροντας είτε υπονοώντας πως δείχνει Αυστριακούς που διαμαρτύρονται κατά των νέων μέτρων περιορισμού, και καλώντας τους Έλληνες να κάνουν το ίδιο (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ). Η φωτογραφία με τον ίδιο ισχυρισμό έχει επίσης κοινοποιηθεί ευρέως στα βουλγαρικά σάιτ (εδώ) και στα σέρβικα (εδώ).

Η φωτογραφία δείχνει ένα πλήθος ανθρώπων σε μια πλατεία. Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν το Σάββατο, 20 Νοεμβρίου 2021, στη Βιέννη, για να διαδηλώσουν κατά του νέου lockdown και του υποχρεωτικού εμβολιασμού κατά της Covid-19, που τέθηκε σε ισχύ την επομένη. Ωστόσο, η εικόνα που κοινοποιήθηκε ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα δεν τραβήχτηκε στην Βιέννη, όπως οι αναρτήσει υποστηρίζουν, αλλά στη Μόσχα το 1991. Και δεν έχει τίποτα να κάνει με τα μέτρα περιορισμού της πανδημίας της Covid-19.

Image

Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις, λήψη εικόνας στις 25 Νοεμβρίου 2021

Το AFP Σερβίας επιβεβαίωσε την προέλευση της φωτογραφίας ήδη τον περασμένο Αύγουστο, όταν η φωτογραφία κοινοποιούνταν στα κοινωνικά δίκτυα με τον ισχυρισμό ότι προερχόταν από διαδήλωση ενάντια στα μέτρα κατά της πανδημίας στη Γαλλία.

Πώς το AFP βρήκε την αρχική φωτογραφία

Μία αντίστροφη αναζήτηση των εικόνων οδήγησε το AFP στην ιστοσελίδα του ρωσικού πόρταλ ειδήσεων Gazeta.ru, στην οποία μια παρόμοια φωτογραφία βρέθηκε σε μια γκαλερί που δημοσιεύθηκε το 2016, στο πλαίσιο ενός θέματος για την επέτειο 25 χρόνων από την εκλογή του πρώτου προέδρου της Ρωσίας, Μπόρις Γιέλτσιν.

Η λεζάντα κάτω από την φωτογραφία αναφέρει: «Πορεία υποστήριξης στον Μπόρις Γιέλτσιν στην πλατεία Μανέζχ στη Μόσχα το 1991». Ως πηγή αναφέρεται το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass, στο οποίο βρήκαμε επίσης τη φωτογραφία, όπως επίσης και στην ιστοσελίδα του Κέντρου Γιέλτσιν, όπου και εξηγούνταν ότι επρόκειτο για μια συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαρτίου 1991.

Η φωτογραφία ήταν παρόμοια, αλλά όχι ακριβώς εκείνη που χρησιμοποιήθηκε στις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook.

Έτσι, πραγματοποιήσαμε μια νέα αντίστροφη αναζήτηση της εικόνας, αυτή τη φορά με την φωτογραφία του Tass, η οποία μας οδήγησε σε μια εικόνα που έμοιαζε επακριβώς με εκείνη που χρησιμοποιήθηκε στις ψευδείς αναρτήσεις.

Είχε δημοσιευθεί σε ένα θέμα του περιοδικού Atlantic περίπου 20 χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης (η επίμαχη φωτογραφία είναι στον αριθμό 15). Η λήψη της φωτογραφίας έγινε από τον φωτογράφο Ντομινίκ Μογιάρντ, του πρακτορείου Associated Press (AP), στις 10 Μαρτίου 1991, και δείχνει την ίδια συγκέντρωση στη Μόσχα.

«Εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Μανέζ της Μόσχας, κοντά στο Κρεμλίνο, την Κυριακή 10 Μαρτίου 1991, απαιτώντας από τον Σοβιετικό Πρόεδρο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και τους συναδέλφους του κομμουνιστές να παραιτηθούν. Υπολογίζεται ότι 500.000 άνθρωποι συμμετείχαν στη συγκέντρωση, τη μεγαλύτερη αντικυβερνητική διαδήλωση στα 73 χρόνια, από όταν οι κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία», αναφέρει η περιγραφή της φωτογραφίας στην ιστοσελίδα του Associated Press.

Αργότερα, ωστόσο, ανακαλύφθηκε ότι η φωτογραφία είχε αλλοιωθεί με την αντιγραφή μέρους των συγκεντρωμένων και την προσθήκη τους στην εικόνα.

Σε ειδικό ρεπορτάζ, το 2012, το Atlantic δημοσίευσε την εξήγηση του AP, με βάση την οποία μέρος του συγκεντρωμένου κόσμου διπλασιάστηκε για να αφαιρεθεί η αντανάκλαση του φακού - κάτι που, όπως δήλωσε το πρακτορείο ειδήσεων, είναι «απαράδεκτο με βάση τις αξίες και τις αρχές των ειδήσεών μας». Η τροποποιημένη αυτή φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε για μια λανθασμένη ανάρτηση στο Facebook, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο:

Image

Το κάτω μέρος της φωτογραφίας έχει μεγεθυνθεί και επισημανθεί από το AFP για να φανεί ο χειρισμός.

Όπως το Associated Press, η ανεξάρτητη διαδικτυακή πύλη Medusa, η οποία δημοσιεύει κείμενα σχετικά με τη Ρωσία, αναφέρει ότι η διαμαρτυρία καταγράφηκε στις 10 Μαρτίου 1991, πριν από το δημοψήφισμα για την επιβίωση της Σοβιετικής Ένωσης. Σύμφωνα με διάφορες πηγές, στη διαδήλωση συμμετείχαν 200.000 έως 500.000 άτομα.

Ο ιστότοπος της βιβλιοθήκης του διάσημου γαλλικού πανεπιστημίου Sciences Po περιγράφει επίσης τις διαδηλώσεις υπέρ του Μπόρις Γέλτσιν στις 10 Μαρτίου 1991, στις οποίες αναφέρει ότι παρευρέθηκαν περίπου 500.000 άνθρωποι.

Οι διαδηλωτές κρατούσαν πανό που έγραφαν «Πιστεύουμε στον Γέλτσιν» και «Όχι στον Γκορμπατσόφ», σύμφωνα με το δημοσιογραφικό αρχείο του AFP σχετικά με τη διαμαρτυρία.

Ο Γέλτσιν ήταν τότε ο ηγέτης της Ρωσικής Σοβιετικής Δημοκρατίας (και ο πρώτος μη κομμουνιστής πρόεδρος της Σοβιετικής Δημοκρατίας), ενώ ο Γκορμπατσόφ ήταν πρόεδρος της ΕΣΣΔ μέχρι την πλήρη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στα τέλη του 1991.

Όταν συνέκρινε τη φωτογραφία της διαδήλωσης με άλλες φωτογραφίες της πλατείας Μανέζ στη Μόσχα, το AFP παρατήρησε ορισμένα κτίρια που μπορούν να χρησιμεύσουν ως απόδειξη ότι πρόκειται για την συγκεκριμένη τοποθεσία, όπως το Κρατικό Γεωλογικό Μουσείο και η εκκλησία της Μεγαλομάρτυρος Τατιάνας.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους σε πόλεις της Ευρώπης και της Αυστραλίας στις 20 Νοεμβρίου 2021, ενάντια στους νέους περιορισμούς που επιβλήθηκαν κατά της πανδημίας Covid-19.

Στην Αυστρία, περίπου 40.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στο κέντρο της Βιέννης μετά από πρόσκληση του ακροδεξιού κόμματος FPO. Από τη Δευτέρα 22 Νοεμβρίου 2021, 8,9 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αυστρία δεν μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους παρά μόνο για να πάνε στη δουλειά τους, να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης, και να γυμναστούν.

Η χώρα εισάγει επίσης τον υποχρεωτικό εμβολιασμό κατά του Covid-19 από την 1η Φεβρουαρίου - και γίνεται, μαζί με το Βατικανό, το μοναδικό μέρος στην Ευρώπη στο οποίο ισχύει ένας τέτοιος όρος.