Το οικοδομικό έργο στο Ελληνικό αναβιώνει ψευδείς θεωρίες για τις πόλεις των 15 λεπτών

«Το ετοιμάζουν τα κ@θίκια σιγά σιγά...15 να είναι οι ώρες σας και αυτές οριζόντια καθ@ρματα..», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook από τις 4 Ιουνίου 2024, που από τότε κοινοποιήθηκε πάνω από 2.200 φορές.

Η ανάρτηση κοινοποιεί ένα βίντεο που δείχνει αφίσες από αυτό που φαίνεται να είναι το έργο του Ελληνικού και όπου ένας άνδρας μιλάει στα ελληνικά. Αυτός λέει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Καλησπέρα φίλοι μου, από το Ελληνικό, που φτιάχνουνε τα έργα, τα καινούρια και κοιτάξτε τι ταμπέλες βάλανε, είναι σήμερα τις βάλανε αυτές τις ταμπέλες. Περνάει κόσμος πολύς από εδώ κάθε μέρα. Και ο νοών νοείτω, ετοιμάζουνε τις καινούριες φυλακές. Οι δήμαρχοι έχουνε πάρει πολλά λεφτά για αυτές τις πόλεις των 15 λεπτών (...)».

Ο άνδρας συνεχίζει λέγοντας ότι οι άνθρωποι «δεν θα μπορούν να απομακρυνθούν περισσότερο από 15 λεπτά από το σπίτι τους».

Το ίδιο βίντεο με παρόμοιο ισχυρισμό αναρτήθηκε επίσης στο Facebook εδώ. 

Image

Στιγμιότυπα από τις ψευδείς αναρτήσεις στο Facebook. Λήψη εικόνων: 06/06/2024

Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι ψευδείς και στερούνται πλαισίου. Αντιθέτως, η ιδέα των πόλεων των 15 λεπτών αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ευκολότερης κινητικότητας και όχι στον περιορισμό της, όπως εξήγησε εμπειρογνώμονας που συμβουλεύτηκε το AFP. Επιπλέον, ένας δικηγόρος επεσήμανε ότι ούτε η ελληνική νομοθεσία ούτε το ελληνικό Σύνταγμα επιτρέπουν τον περιορισμό της μετακίνησης των ανθρώπων με αυτόν τον τρόπο.

Το πολεοδομικό σχέδιο μιας πόλης 15 λεπτών στο Ελληνικό

Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα της 8ης Ιουνίου 2024, η Τζούλια Φρότεϊ, επίκουρη καθηγήτρια αστικού σχεδιασμού στο Κέντρο αστικού πολιτισμού της κοινωνίας του Εθνικού Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών (INRS) του Καναδά, εξηγεί ότι, σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζεται το βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα, η ιδέα αποσκοπεί στο να «καταστήσει μια σειρά υπηρεσιών προσβάσιμες με τα πόδια ή με ποδήλατο σε ακτίνα 15 λεπτών».

«Η ιδέα είναι εντελώς λανθασμένη. Ο στόχος της προσφοράς αυτού του συνδυασμού λειτουργιών σε μια γειτονιά είναι επίσης να περιοριστεί η εξάρτηση από το αυτοκίνητο, η οποία αναγκάζει τα νοικοκυριά να μετακινούνται με αυτοκίνητο για όλες τις καθημερινές τους δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να προκύπτουν σημαντικά ετήσια έξοδα που συχνά υποτιμώνται (βενζίνη, ασφάλιση, διπλή μηχανοκίνηση...)».

Η καθηγήτρια πρόσθεσε ότι η πρόκληση δεν είναι να εξαλειφθεί όλη η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, αλλά να δοθεί στους κατοίκους η επιλογή της ελεύθερης μετακίνησης με τα πόδια ή με ποδήλατο για την πρόσβαση σε βασικές ανάγκες, «χωρίς να χρειάζεται να εξαρτώνται συστηματικά από το αυτοκίνητο».

«Η πόλη των 15 λεπτών είναι, στην πραγματικότητα, ήδη πραγματική και αποτελεσματική σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, τα κέντρα των οποίων έχουν όλες τις ανέσεις προσβάσιμες με τα πόδια. Η ιδέα είναι να επεκταθεί αυτό το μοντέλο στα προάστια και στις συνοικίες μιας λειτουργίας».

Η ιδέα της «πόλης των 15 λεπτών» αναπτύχθηκε από έναν Γάλλο πολεοδόμο, τον Κάρλος Μορένο το 2015 και έχει αποκτήσει δυναμική παγκοσμίως μετά την πανδημία του Κόβιντ, με πόλεις όπως το Παρίσι, η Μελβούρνη και η Κοπεγχάγη να επιδιώκουν να κάνουν τις γειτονιές πιο βιώσιμες και να μειώσουν τη χρήση του αυτοκινήτου για να περιορίσουν την κλιματική αλλαγή.

Όμως οι θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή έχουν ανθίσει στο διαδίκτυο και το AFP έχει στο παρελθόν καταρρίψει αρκετούς από αυτούς τους ισχυρισμούς, όπως εδώ ή εδώ στα γαλλικά.

Το έργο του Ελληνικού κατασκευάζεται στη θέση του πρώην διεθνούς αεροδρομίου του Ελληνικού, νότια της Αθήνας. Πρόκειται για ένα κατασκευαστικό έργο που θα περιλαμβάνει διαμερίσματα, πολυτελή ξενοδοχεία και καζίνο.

Από την αρχή της κατασκευής του, το έργο δήλωσε την πρόθεσή του να βασιστεί στην έννοια της πόλης των 15 λεπτών, όπως αναφέρεται στον διεθνή Τύπο. Ο ελληνικός Τύπος έγραψε ότι το Ελληνικό θα είναι η «πρώτη πόλη 15 λεπτών στην Ελλάδα».

Στον ιστότοπό του, το έργο δηλώνει σαφώς ότι βασίζεται στην έννοια της πόλης των 15 λεπτών (αρχειοθετημένο εδώ). Πράγματι, ένας χάρτης χρησιμοποιεί μια ακτίνα 15 λεπτών για να δείξει τι θα είναι προσβάσιμο στη μελλοντική περιοχή, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο:

Image

Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα theellinikon.com.gr. Λήψη εικόνας: 26/06/2024

Ο δικτυακός τόπος του Ελληνικού προσθέτει, επιπλέον, ότι στόχος τους είναι να «προωθήσουν τις δημόσιες συγκοινωνίες ως τον κύριο τρόπο πρόσβασης από και προς το Ελληνικό». Δίνει επίσης χρόνους διαδρομής από τις μελλοντικές εγκαταστάσεις προς, για παράδειγμα, το κέντρο της Αθήνας, το λιμάνι του Πειραιά ή το Διεθνές Αεροδρόμιο της Αθήνας, κάτι που δεν θα είχε νόημα αν οι μελλοντικοί κάτοικοι δεν επιτρέπεται να βγαίνουν από το σπίτι για περισσότερο από 15 λεπτά.

Το AFP επικοινώνησε με το έργο Ελληνικό για σχόλια, αλλά δεν είχε λάβει απάντηση μέχρι τη δημοσίευση του άρθρου.

Η Τζούλια Φρόιτεϊ πρόσθεσε ότι αυτό που μπορεί να επικρίνουν οι κάτοικοι της περιοχής σε αυτό το έργο είναι ενδεχομένως η δημιουργία ακριβών κατοικιών πέρα από τις δυνατότητες των μέσων νοικοκυριών. «Από την άποψή μου, αυτό το ψεύτικο βίντεο αποσπά την προσοχή και διοχετεύει τη διαμαρτυρία σε ένα λάθος θέμα», έγραψε.

Ο ελληνικός Τύπος έχει κάνει λόγο για υψηλές τιμές στις κατοικίες στην αθηναϊκή ριβιέρα του Ελληνικού, με τη μέση τιμή πώλησης των διαμερισμάτων να φτάνει τα 12.300 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η Αθήνα, βρίσκεται αντιμέτωπη με την κατακόρυφη αύξηση των τιμών των κατοικιών.

Κανένας περιορισμός κινητικότητας στην Ελλάδα

Σε τηλεφωνική συνέντευξη που παραχώρησε στο AFP και αφού είδε το βίντεο που κοινοποιήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα, ο Γιώργος Θωμάς, δικηγόρος στην Αθήνα, εξήγησε ότι είναι «εντελώς παράνομο στην Ελλάδα να περιορίζεται η κινητικότητα» με αυτόν τον τρόπο.

«Καμία δέσμευση εκ μέρους της ελληνικής νομοθεσίας ή οποιουδήποτε ιδιωτικού φορέα δεν μπορεί να περιορίσει την ελευθερία μετακίνησης των Ελλήνων πολιτών. Μόνο άτομα που φορούν βραχιολάκι και έχουν καταδικαστεί ποινικά για κάποιο έγκλημα επιτρέπεται να στερούνται την ελευθερία μετακίνησης», εξήγησε.

Ο κ. Θωμάς επέμεινε ότι από νομικής άποψης δεν είναι δυνατόν να περιοριστεί η κινητικότητα με αυτόν τον τρόπο, διότι το ελληνικό Σύνταγμα την προστατεύει (άρθρο 5, παράγραφος 4 του Συντάγματος). 

«Πρόκειται για το δικαίωμα στην ελεύθερη εποικινωνία και το δικαίωμα στην ελεύθερη διάθεση της προσωπικότητας, τα οποία προστατεύονται από θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος».

Το σχέδιο της πόλης των 15 λεπτών στο Ηνωμένο Βασίλειο

Ο άνδρας στο βίντεο που αναρτήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα αναφέρεται σε παρόμοια περίπτωση στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Έχει γίνει και πιλοτικό στην Αγγλία και έγινε μεγάλος ξεσηκωμός», λέει.

Στις 29 Νοεμβρίου του 2022, το Συμβούλιο της κομητείας της Οξφόρδης ενέκρινε ένα νέο δοκιμαστικό σχέδιο κυκλοφορίας με στόχο τον περιορισμό της κυκλοφορίας σε ώρες αιχμής σε πολυσύχναστους αρτηριακούς δρόμους (αρχειοθετημένο εδώ).

Τοπικοί σύμβουλοι ανέφεραν στη συνέχεια ότι δέχθηκαν προσβολές σχετικά με το σχέδιο. Οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων είχαν κοινοποιήσει ένα άρθρο που ισχυριζόταν ψευδώς ότι οι κάτοικοι θα «περιορίζονταν στις γειτονιές τους και θα έπρεπε να ζητούν άδεια για να φύγουν, και όλα αυτά για να "σώσουν τον πλανήτη"».

Εκπρόσωπος του δημοτικού συμβουλίου δήλωσε στο AFP ότι οι κάτοικοι δεν θα περιοριστούν στα σπίτια τους. Ο συντηρητικός δημοτικός σύμβουλος της αντιπολίτευσης Λίαμ Γουόκερ, ο οποίος ο ίδιος τάχθηκε κατά της δοκιμής του φίλτρου κυκλοφορίας, έγραψε στο Χ ότι οι ισχυρισμοί περί περιορισμού ήταν «εντελώς ψευδείς».

Η συζήτηση έγινε τόσο έντονη στο Ηνωμένο Βασίλειο, που η Οξφόρδη αφαίρεσε τη φράση «πόλη των 15 λεπτών» από τα σχέδιά της, όπως ανέφερε και ο βρετανικός Τύπος (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).