Πόλεμος στην Ουκρανία

Αναρτήσεις παραποιούν ανάλυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Πολωνία μετά από επιδρομή με μη επανδρωμένα αεροσκάφη

Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.

Αφού η Πολωνία κατέρριψε μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία ισχυρίστηκε ότι ήταν ρωσικά, στον εναέριο χώρο της στις 9 Σεπτεμβρίου 2025, ένα γράφημα κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες –συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών– το οποίο φαινομενικά δείχνει ότι οι περισσότεροι Πολωνοί κατηγόρησαν την Ουκρανία για το περιστατικό. Το AFP εντόπισε το αυθεντικό γράφημα σε μια έκθεση ενός πολωνικού ερευνητικού ιδρύματος, η οποία παρερμηνεύτηκε στο διαδίκτυο. Το ίδρυμα δήλωσε ότι το γράφημα δείχνει μια ανάλυση σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως δημοσκόπηση. Στην πραγματικότητα, μια επακόλουθη ανάλυση ανακάλυψε περισσότερα σχόλια που κατηγορούσαν τη Ρωσία για το περιστατικό με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, όπως εξήγησε ο οργανισμός. Η Μόσχα αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή στην εισβολή με τα drone.

«ΣΕ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΠΟΛΩΝΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΡΩΣΙΚΑ DRONES ΠΟΥ ΔΗΘΕΝ ΕΠΙΤΕΘΗΚΑΝ ΕΚΕΙ, ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΟΙ ΠΟΛΩΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ», γράφει αυτή η ανάρτηση στα ελληνικά στο Facebook από τις 11 Σεπτεμβρίου 2025. 

Σύμφωνα με την ανάρτηση, το 38% των Πολωνών κατηγόρησε την Ουκρανία για το περιστατικό με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τη νύχτα της 9ης Σεπτεμβρίου 2025 και μόνο το 34% κατηγόρησε τη Ρωσία.

Στιγμιότυπο οθόνης της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Το κίτρινο «Χ» προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνας: 15/9/2025

Μία από τις πρώτες εκδοχές αυτού του ισχυρισμού που χρησιμοποίησε το συγκεκριμένο γράφημα ήταν μια ανάρτηση στο Telegram στα ρωσικά, η οποία δημοσιεύτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2025 και συγκέντρωσε πάνω από 430.000 προβολές.

Στιγμιότυπο οθόνης του παραπλανητικού ισχυρισμού σε ένα ρωσικό κανάλι στο Telegram. Το κίτρινο «Χ» προστέθηκε από το AFP. Λήψη εικόνας: 12/9/2025

Το ίδιο γράφημα με τον ισχυρισμό κοινοποιήθηκε και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ) και από έναν ελληνικό ιστότοπο. 

Διαδόθηκε επίσης και σε άλλες γλώσσες, όπως τα γερμανικά, τα ουγγρικά, τα γαλλικά, τα βουλγαρικά και τα ισπανικά.  Οι περισσότερες αναρτήσεις περιλαμβάνουν είτε το γράφημα είτε το περιεχόμενο του γραφήματος σε μορφή κειμένου.

Το κείμενο του γραφήματος αναφέρει στα πολωνικά: «Ευθύνη για την επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος – ποσοστό κορεσμού στα σχόλια (9-10 Σεπτεμβρίου 2025). Ουκρανία – 38%, Ρωσία – 34%, πολωνική κυβέρνηση – 15%, ΜΜΕ – 8%, ΝΑΤΟ και Δύση – 5%».

Η Πολωνία συγκάλεσε τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ για επείγουσες συνομιλίες, αφού ανακοίνωσε ότι ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη πέταξαν στον πολωνικό εναέριο χώρο κατά τη διάρκεια επίθεσης στην Ουκρανία τη νύχτα της 9ης Σεπτεμβρίου 2025. Ο εναέριος χώρος της Πολωνίας παραβιάστηκε 19 φορές και τουλάχιστον τρία μη επανδρωμένα αεροσκάφη καταρρίφθηκαν αφού η Βαρσοβία και οι σύμμαχοί της απογείωσαν μαχητικά αεροσκάφη (αρχειοθετημένο εδώ).

Η επιδρομή με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έλαβε χώρα τριάμισι χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με την Πολωνία να χαρακτηρίζει το περιστατικό ως μια «άνευ προηγουμένου» επίθεση εναντίον της χώρας, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Μόσχα αρνήθηκε ότι στοχοποίησε τη χώρα. Η Πολωνία, σημαντικός υποστηρικτής της Ουκρανίας, φιλοξενεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες και αποτελεί βασικό σημείο διέλευσης για τη δυτική ανθρωπιστική και στρατιωτική βοήθεια προς τη χώρα. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν αμέσως να διαδίδουν διαφορετικές εκδοχές για το περιστατικό με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων θεωριών συνωμοσίας ότι η Πολωνία ή η Ουκρανία σκηνοθέτησαν την επίθεση (αρχειοθετημένο εδώ).

Το AFP διαπίστωσε ότι το γράφημα που κοινοποιείται αυτή τη στιγμή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι παραπλανητικό.

Το Res Futura, το πολωνικό ερευνητικό ίδρυμα που δημιούργησε την έκθεση, επιβεβαίωσε ότι τα δεδομένα ελήφθησαν από ανάλυση σχολίων του κοινού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ότι «δεν είχε ποτέ σκοπό να αποτελέσει αντιπροσωπευτική έρευνα της κοινής γνώμης στην Πολωνία».

Αρχικά δεδομένα

Το AFP βρήκε την αρχική έκθεση από το Res Futura, έναν πολωνικό οργανισμό «αφιερωμένο στην έρευνα, την ανάλυση και την παροχή συμβουλών στους τομείς της ασφάλειας των πληροφοριών και της προστασίας των ψηφιακών δεδομένων» (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).

Τα ποσοστά που αναφέρονται στις παραπλανητικές αναρτήσεις βρέθηκαν σε μια ανάρτηση σε ιστολόγιο του Res Futura στις 10 Σεπτεμβρίου 2025 με τίτλο «Ειδική έκθεση».

Η έκθεση σημειώνει ότι «η ρωσική επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε πολωνικό έδαφος χρησιμοποιήθηκε αμέσως ως καταλύτης για μια οργανωμένη εκστρατεία ενημέρωσης και ψυχολογίας (PSYOPS)», προσθέτοντας αργότερα ότι «η ανάλυση περιεχομένου των πολωνικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης υποδεικνύει υψηλή πυκνότητα επαναλαμβανόμενων αφηγήσεων, χαρακτηριστική συντονισμένων ενεργειών και όχι μόνο αυθόρμητων αντιδράσεων πολιτών».

Ένα επαναλαμβανόμενο αφήγημα που εντόπισε το Res Futura στην ανάλυσή του σε 179 χιλιάδες αναρτήσεις στο Facebook, το X, το YouTube και το Instagram ήταν ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη εκτοξεύτηκαν ως «πρόκληση από την Ουκρανία». Αυτό το αφήγημα εμφανίστηκε στο 38% του αναλυμένου περιεχομένου. Παραπλανητικές αναρτήσεις διαστρεβλώνουν αυτό το γεγονός, ισχυριζόμενες ότι το 38% των Πολωνών «κατηγορούν την Ουκρανία» για την εισβολή.

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι αυτά τα αφηγήματα γύρω από το περιστατικό με τα drones πιθανότατα αποτελούν μέρος μιας προσπάθειας «να προκληθεί ρήξη μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας» και να «δημιουργηθεί σύγχυση και πόλωση». 

Γράφημα με χάρτη που δείχνει την τοποθεσία των drones που βρέθηκαν στην Πολωνία μετά από ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας (AFP / Sylvie HUSSON, Jean-Michel CORNU)

Μια παρερμηνευμένη ανάλυση

Το Res Futura επιβεβαίωσε σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς το AFP στις 12 Σεπτεμβρίου 2025 ότι «η έκθεση στην οποία αναφέρεστε δεν είναι και δεν είχε ποτέ σκοπό να είναι μια αντιπροσωπευτική έρευνα της κοινής γνώμης στην Πολωνία», προσθέτοντας ότι «το Res Futura δεν διεξάγει δημοσκοπήσεις».

Ο οργανισμός εξήγησε ότι η έκθεση «δείχνει ποιες απόψεις εμφανίστηκαν και σε ποια κλίμακα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην πολωνική γλώσσα που παρακολουθήσαμε κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου, όχι την πραγματική γνώμη του πολωνικού κοινού γενικότερα. Είναι λανθασμένο να αντιμετωπίζουμε αυτά τα δεδομένα ως αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση κοινής γνώμης».

Σε επακόλουθη έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου, το Res Futura διαπίστωσε ότι το 41% των σχολίων που ανέλυσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά την παραβίαση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατηγόρησε τη Ρωσία για τις επιθέσεις, ενώ το 24% κατηγόρησε την Ουκρανία.

Ο οργανισμός εξήγησε στο AFP ότι επρόκειτο για μια ανεξάρτητη, επακόλουθη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε μεταγενέστερο χρονικό διάστημα. «Στο έργο μας, παρακολουθούμε τακτικά τη δυναμική των διαδικτυακών συζητήσεων, γι' αυτό και δημοσιεύουμε ενημερώσεις και νέες αναφορές που αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές στο πληροφοριακό περιβάλλον που μελετάμε», δήλωσε ένας εκπρόσωπος.

Δημοσκοπήσεις κοινής γνώμης για την Ουκρανία και τα drones

Σύμφωνα με μια αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση του Ιουνίου 2025 από το πολωνικό ερευνητικό πρακτορείο IBRiS, λίγοι περισσότεροι από τους μισούς Πολωνούς (52%) πιστεύουν ότι η Πολωνία πρέπει να υποστηρίξει την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας, ενώ λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο (35%) υποστηρίζει ότι πρέπει να συνεχιστεί η παροχή οικονομικής βοήθειας (αρχειοθετημένο εδώ).

Η δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία των Πολωνών πιστεύει ότι η Ουκρανία θα πρέπει να ξεκινήσει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αλλά μόνο με εγγυήσεις από το ΝΑΤΟ. Από την άλλη πλευρά, μόνο το 37% δήλωσε ότι υποστηρίζει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και το 35% δήλωσε ότι υποστηρίζει την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Σύμφωνα με την εαρινή έκθεση του Ευρωβαρόμετρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πλειοψηφία των πολιτών της ΕΕ εξακολουθεί να υποστηρίζει την Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας (αρχειοθετημένο εδώ).

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα άρθρα επαλήθευσης γεγονότων σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία εδώ. 

Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;

Επικοινωνήστε μαζί μας

Προηγούμενο άρθρο