Δεν υπάρχει είδος λύκου με το όνομα «μονόλυκος»

Ο ισχυρισμός ότι ένα είδος λύκου με την ονομασία «μονόλυκος» σκότωσε τα σκυλιά εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε ρεπορτάζ που προβλήθηκε στο βραδινό δελτίο ειδήσεων της δημόσιας τηλεόρασης ΕΡΤ, το οποίο επικαλέστηκε ως πηγή το Δασονομείο Αγίου Στεφάνου. «Το κλιμάκιο του Δασονομείου Αγίου Στεφάνου, που έκανε αυτοψία στο χώρο, επισημαίνει πως πρόκειται για μονόλυκο: ένα είδος μεγαλόσωμου λύκου που δεν θηρεύει με αγέλη, αλλά μόνο του, γιατί αισθάνεται πανίσχυρο», υποστηρίζει το ρεπορτάζ. «Άκρως επικίνδυνο είδος λύκου κατακρεούργησε δύο σκυλιά στον Διόνυσο", αναφέρει ο υπότιτλος.

Ο ισχυρισμός αναπαράχθηκε γρήγορα από ειδησεογραφικούς ιστότοπους (εδώ, εδώ και εδώ) και χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (εδώ, εδώ και εδώ), οι οποίοι κοινοποίησαν τον ισχυρισμό περισσότερες από 420 φορές συνολικά. Οι ιστότοποι και οι αναρτήσεις προειδοποιούν για ένα «εξαιρετικά επικίνδυνο είδος» λύκου. Τα σχόλια στις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα είναι, ωστόσο, ανάμεικτα, με κάποιους να αποδέχονται τον ισχυρισμό και να εκφράζουν ανησυχίες, και άλλους να τον διαψεύδουν και να ειρωνεύονται τους δημοσιογράφους που δημοσίευσαν την ιστορία.

«Ας τον παγιδεύσει μια οργάνωση φιλοζωική και να τον μεταφέρουν σε περιβάλλον που ζει το είδος αυτό. Πεινάει και σκοτώνει άλλα ζώα... Είνα θέμα επιβίωσής του», αναφέρει ένα σχόλιο. «Οι οικολόγοι λέω πάλι έχουν κάνει διασταύρωση λύκους με σκύλους και τους αμολισαν στο δάσος!» γράφει άλλος χρήστης. «Ο μονόλυκος δεν είναι είδος, είναι χαρακτηρισμός λόγω της επιλογής του να ζει εκτός αγέλης και δεν είναι επιθετικός, είναι απλώς άγριο ζώο», διαβάζουμε σε τρίτο σχόλιο.

Image

Αναρτήσεις που αναπαράγουν τον παραπλανητικό ισχυρισμό στο Facebook. Λήψη εικόνων: 9/2/2022

Δεν είναι βέβαιο ότι τα σκυλιά σκοτώθηκαν από λύκο

Το AFP επικοινώνησε με το Δασαρχείο Αγίου Στεφάνου, το οποίο αναφέρεται στο ρεπορτάζ της ΕΡΤ και σε άλλα δημοσιεύματα ως η πηγή του ισχυρισμού ότι υπάρχει ξεχωριστό είδος λύκου με το όνομα «μονόλυκος». Ωστόσο, εκπρόσωπος του Δασονομείου αρνήθηκε να σχολιάσει και μας παρέπεμψε στο Δασαρχείο Πεντέλης και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Όταν επικοινώνησε με το AFP στις 9 Φεβρουαρίου, ο επικεφαλής του Δασαρχείου Πεντέλης, Αθανάσιος Ρέππας, δήλωσε: «Η Υπηρεσία μας δεν έχει  ούτε προβλέπεται να κάνει δηλώσεις. Για το συγκεκριμένο θέμα έχει εκδοθεί δελτίο τύπου από το γραφείο Τύπου του αρμόδιου Υφυπουργού ΥΠΕΝ Κου Αμυρά».

Η σχετική ανακοίνωση Τύπου, που εκδόθηκε στις 31 Ιανουαρίου, δεν αναφέρεται στον ισχυρισμό περί ύπαρξης «μονόλυκου» και γνωστοποιεί το άνοιγμα έρευνας για να διαπιστωθεί αν η επίθεση στα σκυλιά έγινε από λύκο ή άλλο ζώο. Συγκεκριμένα: 

«Κατά την επίσκεψη αποφασίστηκε να εξεταστούν λεπτομερώς όλα τα διαθέσιμα στοιχεία με έρευνα που ίσως απαιτήσει την εκταφή των δύο σκύλων και την παραλαβή δειγμάτων γενετικού υλικού, παρουσία κτηνιάτρου του Δημοσίου. Στόχος είναι, με τη συνεργασία της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» που διαθέτει επιστημονική εμπειρία σχετικώς με τα άγρια θηλαστικά, να διαπιστωθεί εαν η επίθεση στα σκυλιά, τα οποία βρίσκονταν σε περιφραγμένο χώρο, έγινε από λύκο ή κάποιο άλλο ζώο».

Στην ανακοίνωση παρατίθεται δήλωση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας:

«Αν πρόκειται για λύκο, θα προχωρήσουμε σε μέτρα [...] ώστε να αποφύγουμε τη σύγκρουση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και άγριων ζώων. Παρ’ όλα αυτά ας περιμένουμε να δούμε τι θα πουν οι επιστήμονες. Θα δράσουμε βάσει στοιχείων με τη βοήθεια του Δασαρχείου και του Δασονομείου. Πάντως το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι η εμφάνιση άγριων ζώων σε τέτοιες περιοχές με δάση και βουνά δεν είναι η εξαίρεση, είναι κάτι φυσιολογικό».

Το υπουργείο και περιβαλλοντικές οργανώσεις λένε πως δεν υπάρχει είδος «μονόλυκος»

Το AFP επικοινώνησε με το γραφείο Τύπου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ζητώντας την τοποθέτησή του δεύτερου σχετικά με τον ισχυρισμό ότι υπάρχει ξεχωριστό είδος με την ονομασία «μονόλυκος». 

«Εμπιστευόμαστε τους επιστήμονες της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης "Καλλιστώ" και την επίσημη βιβλιογραφία και δηλώνουμε ότι δεν υπάρχει "Μονόλυκος", το είδος, δηλαδή, λύκου που κάποιοι "βάφτισαν" ως τον δράστη των επιθέσεων σε δύο σκυλιά στον Διόνυσο. Πρόκειται για νεολογισμό. Στην Ελλάδα ζει ο γκρίζος λύκος (Canis lupus)», αναφέρει η απάντηση του Υπουργείου.

«Νεολογισμός» σημαίνει νέα λέξη ή χρησιμοποίηση λέξης με σημασία διαφορετική από τη συνηθισμένη. Εν προκειμένω, ο «μονόλυκος» προέρχεται από τη σύμπτυξη των λέξεων «μόνο» και «λύκος», για τη δημιουργία μιας λέξης που δεν υπήρχε προηγουμένως.

Μία ημέρα μετά την πρώτη εμφάνιση του ισχυρισμού (στις 31 Ιανουαρίου 2022), ο υπεύθυνος επικοινωνίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης Καλλιστώ έδωσε συνέντευξη στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), διαψεύδοντας τον ισχυρισμό.

«Στην Ελλάδα ζει ο γκρίζος λύκος (Canis lupus) και δεν υπάρχει πουθενά είδος που να λέγεται "Μονόλυκος", πρόκειται για νεολογισμό», λέει ο υπεύθυνος επικοινωνίας της οργάνωσης, Γιώργος Θεοδωρίδης.

Διαγράφηκαν πολλά παραπλανητικά άρθρα 

Προσπαθώντας να επιβεβαιώσει την πηγή της πληροφορίας, το AFP επικοινώνησε με τον Κώστα Στάμο, που κάλυψε δημοσιογραφικά το συμβάν για την ΕΡΤ. Όπως επισήμανε ο ίδιος, πρόκειται για μια «παρερμηνεία που έχει να κάνει με τη λέξη "είδος"», η οποία  χρησιμοποιήθηκε λανθασμένα για να περιγράψει την κατηγορία του μοναχικού λύκου ή λύκου της διασποράς.

Η διάψευση της οργάνωσης Καλλιστώ αναπαράχθηκε ευρέως στα ελληνικά ΜΜΕ και πολλά μέσα που είχαν γράψει για την ύπαρξη του «μονόλυκου» διέγραψαν τα αρχικά άρθρα με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για είδος λύκου. Ωστόσο, αρκετά μέσα διατήρησαν τα άρθρα με τον ισχυρισμό, ακόμα και αν δημοσίευσαν την αντίδραση της οργάνωσης, όπως για παράδειγμα εδώ.

Το AFP επικοινώνησε επίσης με την περιβαλλοντική οργάνωση Αρκτούρος σχετικά με τον ισχυρισμό. Ο Αρκτούρος έχει μακρά εμπειρία με τους λύκους στο καταφύγιο που διατηρεί η οργάνωση στο Νυμφαίο της Δυτικής Μακεδονίας.

Ο επικεφαλής επικοινωνίας του Αρκτούρου δήλωσε ότι ο όρος «μονόλυκος» χρησιμοποιήθηκε λανθασμένα για να αναφερθεί στον «λύκο διασποράς», που είναι ο σωστός όρος για αυτό που συνήθως αναφέρεται ως μοναχικός λύκος. Πρόκειται για λύκους που εκδιώκονται ή φεύγουν οικειοθελώς από την αγέλη τους στην έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου.

«Η έναρξη του χειμώνα συμπίπτει με την αναπαραγωγική περίοδο του είδους. Εάν ένα νεαρό άτομο θέλει να προσπαθήσει να "ξεκινήσει οικογένεια" πρέπει να απομακρυνθεί με τη βία, ή αυτοβούλως, από την αγέλη του, λόγω της ιεραρχίας και της ιδιαίτερης αναπαραγωγικής συμπεριφοράς του είδους πχ. αναπαραγωγή μόνο των κυρίαρχων ζευγαριών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα τελευταία περιστατικά εμφάνισης λύκου κοντά ή και μέσα σε οικισμούς (Μέγαρα, Διόνυσος) έλαβαν χώρα τους τελευταίους 2 μήνες (χειμώνας+αναπαραγωγική περίοδος) και αφορούσαν λύκους διασποράς, όπως είναι η σωστή ορολογία αντί για μοναχόλυκος ή μονόλυκος».

Σύμφωνα με την απάντησή του στο AFP, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας διερευνά λεπτομερώς το συμβάν στο Διόνυσο. Πιο συγκεκριμένα, το υπουργείο έχει πάρει άδεια για να φωτογραφίσει και να κινηματογραφήσει περιοχές της Αττικής, προκειμένου να διερευνήσει την παρουσία ατόμων του είδους Canis Lupus. Προτεραιότητα δίνεται στο Πεντελικό όρος και στο όρος Πάρνηθα.