Η κατεδάφιση υδατικών υποδομών μικρής κλίμακας στους ισπανικούς ποταμούς δεν προκάλεσε τις πλημμύρες στη Βαλένθια
- Δημοσιεύθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2024 στις 17:29
- 10 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Ede ZABORSZKY, Lucia Diaz, AFP Ουγγαρία, AFP Ισπανία
- Μετάφραση και προσαρμογή Magdalini GKOGKOU , AFP Ελλάδα
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
«Η Ισπανία κατέστρεψε περισσότερα από 256 φράγματα μεταξύ 2021 και 2022, «για να αποκαταστήσει τη φυσική ροή των ποταμών», προκειμένου να συμμορφωθεί με την Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 5 Νοεμβρίου 2024, κοινοποιώντας παράλληλα ένα βίντεο στα ισπανικά. Ο ίδιος ισχυρισμός στα ισπανικά συγκέντρωσε περισσότερες από 5000 κοινοποιήσεις στο X.
Ο ισχυρισμός με το βίντεο κοινοποιήθηκε και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ), στο X (εδώ), στο TikTok (εδώ) και σε έναν ελληνικό ιστότοπο (εδώ).
Στις 29 Οκτωβρίου 2024, η περιοχή της Βαλένθια επλήγη από καταρρακτώδεις βροχές (αρχειοθετημένο εδώ), οι οποίες προκάλεσαν θανατηφόρες πλημμύρες. Οι πλημμύρες συνδέθηκαν με ένα φαινόμενο καταιγίδας συνηθισμένο για την εποχή, όπου ψυχρός αέρας ταξιδεύει πάνω από τα θερμά νερά της Μεσογείου και σχηματίζει έντονα σύννεφα βροχής, όπως αναφέρει το AFP (αρχειοθετημένος σύνδεσμος). Οι καταρρακτώδεις βροχές έπληξαν περιοχές της ανατολικής Βαλένθια, με την ποσότητα της βροχόπτωσης να αντιστοιχεί σε εκείνη ενός ολόκληρου έτους μέσα σε λίγες ώρες. Το έδαφος δεν μπόρεσε να απορροφήσει τέτοια ποσότητα νερού, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ξαφνικές πλημμύρες που έπληξαν οικισμούς.
Πρόκειται για τη χειρότερη φυσική καταστροφή στην πρόσφατη ιστορία της Ισπανίας, σύμφωνα με την ισπανική κυβέρνηση. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες 230 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ υπάρχουν ακόμη αγνοούμενοι (αρχειοθετημένο εδώ).
Παρόλο που αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε διάφορες γλώσσες ισχυρίζονται ότι τα φράγματα που απομακρύνθηκαν ήταν η αιτία της καταστροφής, ειδικοί δήλωσαν στο AFP ότι απομακρύνθηκαν μόνο μικρές και παρωχημένες υποδομές ύδρευσης, οι οποίες δεν σχετίζονταν με τις πλημμύρες.
Το βίντεο από τις αναρτήσεις
Οι ελληνικές και ισπανικές αναρτήσεις περιλαμβάνουν ένα βίντεο στα ισπανικά που κοινοποιήθηκε χιλιάδες φορές σε διάφορες γλώσσες, όπως στα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά, τα πορτογαλικά, τα πολωνικά και τα ουγγρικά με τον ισχυρισμό ότι «η Ισπανία έχει καταστρέψει περισσότερα από 256 φράγματα μεταξύ 2021 και 2022».
Χρησιμοποιώντας τα λογότυπα του βίντεο, πάνω δεξιά (ένας ταύρος) και κάτω αριστερά (ένα «g»), μια αναζήτηση στο διαδίκτυο έδειξε ότι πρόκειται για ρεπορτάζ από ένα ισπανικό τηλεοπτικό κανάλι, το El Toro TV, και πιο συγκεκριμένα από το πρόγραμμά του «El gato al agua». Το AFP διαπίστωσε ότι το επεισόδιο από το οποίο προέρχεται αυτό το απόσπασμα προβλήθηκε στις 19 Μαΐου 2023. Το απόσπασμα ξεκινάει στη μία ώρα και 46 λεπτά.
Η εκπομπή ξεκινά με τον ισχυρισμό ότι «το 2021, η Ισπανία ήταν ο ηγέτης της Ευρώπης στην αφαίρεση ή το κλείσιμο φραγμών ποταμών», αλλά σε κανένα σημείο δεν αναφέρει τον αριθμό των 256. Επισημαίνει απλώς τις «108» δομές που κατεδαφίστηκαν το 2021. Πριν από την εισαγωγή του βίντεο, ο παρουσιαστής της εκπομπής ξεκαθαρίζει ότι αναφέρεται σε «φράγματα, υδροταμιευτήρες και υδατοφράκτες».
Ο ισχυρισμός ότι η Ισπανία είχε καταστρέψει 256 φράγματα χρονολογείται από τον Απρίλιο του 2023, όταν διαδόθηκε ευρέως (αρχειοθετημένος σύνδεσμος) στα ισπανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προβλήθηκε από ισπανικό τηλεοπτικό πρόγραμμα (αρχειοθετημένο εδώ). Μια ανάρτηση στο TikTok εκείνη την περίοδο κοινοποίησε τα ακόλουθα στοιχεία σχετικά με τις αφαιρέσεις φραγμάτων: 108 το 2021, 148 το 2022 και 43 μέχρι τον Απρίλιο του 2023.
Ο αριθμός 108 μπορεί να ανιχνευτεί σε ένα άρθρο της εφημερίδας El País με ημερομηνία 12 Ιουνίου 2022 (αρχειοθετημένο εδώ). Το άρθρο της ισπανικής εφημερίδας αναφέρεται σε έναν αριθμό από την «Dam Removal Europe», μια ομάδα περιβαλλοντικών ΜΚΟ που εργάζεται για την απομάκρυνση των τεχνητών εμποδίων από τα ποτάμια (αρχειοθετημένος σύνδεσμος). Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της συλλογικότητας, μόνο το 2021 κατεδαφίστηκαν συνολικά 108 φράγματα στην Ισπανία, σχεδόν τα μισά από τα 239 που είχαν αφαιρεθεί στην Ευρώπη εκείνο το έτος.
Η έκθεση για την απομάκρυνση φραγμάτων για το 2022 αναφέρει 133 κατεδαφισμένα φράγματα στην Ισπανία, η οποία ήταν «πρωτοπόρος στην απομάκρυνση φραγμάτων στην Ευρώπη για δεύτερη συνεχή χρονιά». Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, η Ισπανία αφαίρεσε 241 φράγματα ποταμών μεταξύ 2021 και 2022, όχι πολύ μακριά από τον αριθμό των 256 που αναφέρεται στις αναρτήσεις.
Η Dam Removal Europe σημείωσε ότι «τα περισσότερα από τα καταργηθέντα εμπόδια» στην ήπειρο «ήταν φράγματα» και «κατασκευές χαμηλού ύψους (≤2 μέτρα ύψος)». Η απομάκρυνση των τεχνητών φραγμάτων από τα υδατορεύματα βελτιώνει την υγεία των οικοσυστημάτων, περιορίζει τον κίνδυνο ξηρασίας στα κατάντη και μειώνει τον κίνδυνο καταστροφής για τις παλαιότερες και λιγότερο συντηρημένες κατασκευές, από τις οποίες υπάρχουν πολλές στην Ευρώπη, τονίζουν οι ΜΚΟ (αρχειοθετημένο εδώ).
Σύμφωνα με την έκδοση της έκθεσης για το 2023, 95 εμπόδια καταργήθηκαν στην Ισπανία εκείνο το έτος, και πάλι στη συντριπτική τους πλειονότητα μικρά. Ο συνολικός αριθμός φτάνει τα 336 για αυτά τα τρία χρόνια (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
Ωστόσο, οι αφαιρέσεις αυτές δεν είχαν καμία επίπτωση στις πλημμύρες, εξήγησαν οι ειδικοί.
Η κατεδάφιση φραγμάτων δεν έχει επιδεινώσει τις πλημμύρες, σύμφωνα με ειδικούς
«Για να είναι αποτελεσματικά τα φράγματα κατά των πλημμυρών, πρέπει να μπορούν να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού», δήλωσε στο AFP στις 5 Νοεμβρίου 2024 (αρχειοθετημένο εδώ) ο Ιγνάθιο Εσκούντερ Μπουένο, καθηγητής υδραυλικής μηχανικής στο Πολυτεχνείο της Βαλένθια.
Αυτό δεν ισχύει για τις υποδομές που καταστράφηκαν στην Ισπανία. Αυτές που έχουν καταστραφεί είναι μικρές δεξαμενές νερού ή υπερχειλιστές, που είναι προεξέχουσες κατασκευές που χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό της ανόδου της στάθμης του νερού και οι οποίες έχουν τη μορφή μικρών καταρρακτών.
«Μερικοί μικροί υδροταμιευτήρες έχουν εξαλειφθεί, πράγμα ασήμαντο στο πλαίσιο του προβλήματος για το οποίο μιλάμε», αυτό των ιστορικών πλημμυρών στα τέλη Οκτωβρίου, δήλωσε ο Σέζαρ Ροντρίγκεζ, γενικός γραμματέας της ένωσης προστασίας των ποταμών «AEMS-Ríos con Vida», στο AFP στις 4 Νοεμβρίου 2024 (αρχειοθετημένοι σύνδεσμοι 1, 2).
Ένας υδροταμιευτήρας ή υπερχειλιστής, ιδίως όταν δεν χρησιμοποιείται και δεν συντηρείται πλέον, «μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση υλικών, άνοδο της στάθμης του νερού και να συμβάλει σε υπερχείλιση» ή αστοχία της κατασκευής, εξήγησε.
«Μικροί υδροταμιευτήρες ή φράγματα που δεν χρησιμοποιούνται πλέον (είναι συνήθως χαμηλού ύψους και έχουν μικρή αποθηκευτική ικανότητα) μπορούν να αποτελέσουν δημόσιο κίνδυνο ή να έχουν δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις», επιβεβαίωσε ο Ιγνάθιο Εσκούντερ Μπουένο, από το Πολυτεχνείο της Βαλένθια.
Το ισπανικό Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης και Δημογραφικής Πρόκλησης έχει ήδη αντιδράσει σε ισχυρισμούς για εκατοντάδες κατεστραμμένα φράγματα το 2023, όπου οι άνθρωποι υπέθεσαν ότι πρόκειται για τεράστιες κατασκευές. Σημείωσε ότι θα ήταν αδύνατο να καταστραφούν 200 μεγάλα φράγματα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και εξήγησε ότι δύο μεγαλύτερα φράγματα είχαν αφαιρεθεί στο παρελθόν, ενώ τα υπόλοιπα ήταν μικρά φράγματα και υδατοφράκτες.
Ο αριθμός των θυμάτων από τις πρόσφατες πλημμύρες εξηγείται από πολλούς παράγοντες: τεράστιες ποσότητες βροχοπτώσεων, πολύ ξηρά και ιδιαίτερα ανεπτυγμένα εδάφη, κατασκευές σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε πλημμύρες και έλλειψη ανταπόκρισης από τις αρχές. Η σφοδρότητα των βροχοπτώσεων που επιδεινώθηκε από την κλιματική αλλαγή αιφνιδίασε τους κατοίκους και τις αρχές της περιοχής (αρχειοθετημένος σύνδεσμος).
Σύμφωνα με το ερευνητικό δίκτυο για την κλιματική αλλαγή World Weather Attribution (WWA) (αρχειοθετημένο εδώ), οι καταιγίδες, όπως αυτή που έπληξε την Ισπανία, είναι 12% πιο έντονες και έχουν διπλάσιες πιθανότητες να συμβούν από ό,τι πριν από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Το WWA δεν διαπίστωσε άμεση σχέση μεταξύ των ακραίων βροχοπτώσεων του Οκτωβρίου και της κλιματικής αλλαγής, αλλά αναφέρει ότι είναι «πολύ πιθανό» να ήταν αυτή η αιτία.
28 φράγματα κατεδαφίστηκαν στην περιοχή της Βαλένθια μέσα σε 20 χρόνια
Το ισπανικό Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης (MITECO) επιβεβαίωσε μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στο AFP στις 4 Νοεμβρίου ότι είχαν κατεδαφιστεί μόνο «μικρά αχρησιμοποίητα φράγματα ή δεξαμενές μήκους λίγων μέτρων».
Μόνο στην περιοχή της Βαλένθια, ένας χάρτης που είναι διαθέσιμος στον κυβερνητικό ιστότοπο Geoportal δείχνει ότι σχετικά λίγες κατασκευές έχουν κατεδαφιστεί τα τελευταία είκοσι χρόνια (αρχειοθετημένος σύνδεσμος). Μεταξύ 2000 και 2021, συνολικά 28 φράγματα κατεδαφίστηκαν στο λεκανοπέδιο Jucar, όπου βρίσκεται η Βαλένθια (αρχειοθετημένος σύνδεσμος).
Ένας χάρτης από την Dam Removal Europe με ελαφρώς πιο πρόσφατα δεδομένα, μέχρι το 2023, επιβεβαιώνει αυτή την τάση:
Η Ατζέντα 2030 και η οδηγία-πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα
Τόσο το βίντεο που κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τα «256 αφαιρεθέντα φράγματα» όσο και πολλές από τις αναρτήσεις που το μοιράστηκαν ισχυρίζονται ότι η ισπανική κυβέρνηση εκπληρώνει τους στόχους της Ατζέντας 2030, συγκεκριμένα το σημείο 6.6.
Η Ατζέντα 2030 είναι το πλαίσιο των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ (αρχειοθετημένο εδώ). Ο στόχος με αριθμό 6 αφορά το νερό και την αποχέτευση, και στο υποκεφάλαιο 6.6 ζητείται η προστασία και αποκατάσταση των υγροτοπικών οικοσυστημάτων, τα οποία «παρέχουν καθαρό νερό, ρυθμίζουν τις πλημμύρες και τις ξηρασίες και υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα» (αρχειοθετημένο εδώ). Δεν αναφέρεται συγκεκριμένα σε κανένα σημείο η απομάκρυνση φραγμάτων.
Η κατεδάφιση αχρησιμοποίητων υδρατοφρακτών αποτελεί στην πραγματικότητα μέρος της Εθνικής Στρατηγικής της Ισπανίας για την αποκατάσταση των ποταμών από το 2022 έως το 2030. Σύμφωνα με την έκθεση για το θέμα, μέχρι το 2021 κατεδαφίστηκαν 737 απαρχαιωμένα φράγματα και υδατοφράκτες (αρχειοθετημένο εδώ).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης παρόμοιους στόχους στη στρατηγική της για τη βιοποικιλότητα: η ΕΕ σχεδιάζει να απελευθερώσει 25.000 χιλιόμετρα υδατορεμάτων έως το 2030, ιδίως με την κατάργηση παρωχημένων ή αχρησιμοποίητων φραγμών (αρχειοθετημένο εδώ). Η οδηγία-πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα, η οποία τέθηκε σε ισχύ στα κράτη μέλη τον Δεκέμβριο του 2003, δίνει εντολή στα κράτη μέλη να αποκαταστήσουν τα οικοσυστήματα των υπόγειων υδάτων, των ποταμών, των λιμνών και των γύρω περιοχών (αρχειοθετημένη εδώ).
Το θέμα της άρσης των εμποδίων στους ισπανικούς ποταμούς είναι επαναλαμβανόμενο στα κοινωνικά δίκτυα: Την άνοιξη του 2024 το AFP είχε ήδη επαληθεύσει ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με αυτό το θέμα, ενώ ψευδείς ισχυρισμοί γύρω από το ζήτημα επανεμφανίστηκαν και μετά τις πλημμύρες. Το AFP τους διέψευσε μεταξύ άλλων στα ισπανικά (εδώ και εδώ), στα γερμανικά και στα γαλλικά.
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας
