Διαδικτυακοί ισχυρισμοί για πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης σε νεκρούς στις ΗΠΑ στερούνται αποδείξεων

Ο δημόσιος τομέας της Ελλάδας μαστίζεται από σκάνδαλα διαφθοράς εδώ και δεκαετίες. Σε αυτό το πλαίσιο, Έλληνες χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να κοινοποιούν ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με τα στοιχεία κοινωνικής ασφάλισης των ΗΠΑ που δείχνουν εκατομμύρια ηλικιωμένους απίθανων ηλικιών να εισπράττουν επιδόματα, κάνοντας συγκρίσεις με τη δική τους χώρα. «Είμαι σίγουρη ότι έχει γίνει και εδώ», λέει μια χρήστρια του Facebook, ενώ ένας άλλος υποστηρίζει ότι «όλα στημένα πιστεύω και στην πατρίδα μας». Ο ισχυρισμός, που προωθήθηκε από τον πιστό υποστηρικτή του Τραμπ Ίλον Μασκ, υπεύθυνο της νέας συμβουλευτικής επιτροπής του Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας των ΗΠΑ (DOGE), κοινοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό στην Ελλάδα από ιστότοπους και χρήστες που είναι γνωστοί για τη διασπορά παραπληροφόρησης. Αλλά οι ισχυρισμοί στερούνται αποδείξεων - και οι ειδικοί λένε ότι τα στοιχεία του φαίνεται να μετράνε τις κάρτες κοινωνικής ασφάλισης που έχουν εκδοθεί στο παρελθόν και όχι το πόσοι άνθρωποι εξαργύρωναν επιταγές. Για παράδειγμα, μια εσωτερική έκθεση του 2023 διαπίστωσε ότι από πολλές καταχωρήσεις σε μια βάση δεδομένων του οργανισμού έλειπαν πληροφορίες θανάτου, αλλά επιβεβαίωσε ότι σχετικά λίγοι από τους άνω των 100 ετών λάμβαναν παροχές.

«Φαντασου τι γινεται και #ΕΔΩ. 16.000.000 #ΑΝΩ των 110 Ετων. #ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ο Μασκ στις ΗΠΑ», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 17 Φεβρουαρίου 2025, μαζί με μια εικόνα που δείχνει ένα διάγραμμα με στήλες με ηλικιακές ομάδες, το οποίο περιλαμβάνει σχεδόν 400 εκατομμύρια άτομα, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 20 εκατομμυρίων ατόμων ηλικίας μεταξύ 100 και 369 ετών.

Ο χρήστης χρησιμοποιεί τα hashtags «#ElonMusk» και «#USA», τα οποία παραπέμπουν σε μια παρόμοια ανάρτηση του Ίλον Μασκ την ίδια μέρα στο Χ. «Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Κοινωνικής Ασφάλισης, αυτοί είναι οι αριθμοί των ατόμων σε κάθε ηλικιακή κατηγορία με το πεδίο θανάτου να έχει τεθεί ως ΨΕΥΔΕΣ! Ίσως το Twilight είναι αληθινό και υπάρχουν πολλοί βρικόλακες που εισπράττουν κοινωνική ασφάλιση», γράφει ο ιδιοκτήτης του Χ, κοινοποιώντας την ίδια εικόνα. 

Ορισμένοι ελληνικοί ιστότοποι δημοσίευσαν επίσης τον ισχυρισμό συμπεριλαμβάνοντας την ανάρτηση του Μασκ στο X (παραδείγματα εδώ και εδώ). Το AFP έχει καταρρίψει ισχυρισμούς από αυτές τις ιστοσελίδες, οι οποίες είναι γνωστές για τη διάδοση παραπληροφόρησης σχετικά με ζητήματα όπως ο πόλεμος Ουκρανίας - Ρωσίας, τα εμβόλια και η μετανάστευση (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ και εδώ).

Κάτω από τις αναρτήσεις, αρκετοί χρήστες κάνουν σύγκριση με την Ελλάδα. «Όλα στημένα πιστεύω και στην πατρίδα μας», γράφει ένας χρήστης. «Είμαι σίγουρη ότι έχει γίνει και εδώ», σχολιάζει ένας άλλος. «Δε χρειάζεται να πουμε για εδώ που είναι πουλημένες και οι πέτρες!», λέει ένας τρίτος. 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης μιας ψευδούς ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λήψη εικόνας: 21/2/2025

Ο ίδιος ισχυρισμός κοινοποιήθηκε στα ελληνικά και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ, εδώ και εδώ) και στο Χ (εδώ). Ένας από τους χρήστες που κοινοποίησαν τον ψευδή ισχυρισμό ήταν ο Θάνος Τζήμερος, ιδρυτής και πρώην πρόεδρος του ακροδεξιού πολιτικού κόμματος «Δημιουργία Ξανά». Ο Τζήμερος έχει υποστηρίξει στο παρελθόν τον Τραμπ σε αναρτήσεις του στο X.

Η ακροδεξιά στην Ελλάδα έχει αυξήσει τη δημοτικότητά της τα τελευταία χρόνια, ενώ η κυβέρνηση αντιμετωπίζει καταγγελίες για διαφθορά, ιδίως μετά την πρόσφατη πολύνεκρη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, η οποία την εξέθεσε σε έναν καταιγισμό κατηγοριών για αμέλεια και ποινικά αδικήματα (αρχειοθετημένο εδώ). Τρία ελληνικά ακροδεξιά κόμματα κέρδισαν έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τις εκλογές του Ιουνίου 2024, με την Ελληνική Λύση να προηγείται με 2 έδρες. 

«Αυτή μπορεί να είναι η μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία», έγραψε σε επόμενη ανάρτηση ο Μασκ, στον οποίο ο πρόεδρος Ντόλαντ Τραμπ έχει αναθέσει τη μείωση των κυβερνητικών δαπανών.

Ο Τραμπ ανέφερε τους αριθμούς από την ανάρτηση του Μασκ κατά τη διάρκεια ενός επενδυτικού συνεδρίου στη Φλόριντα στις 19 Φεβρουαρίου, σημειώνοντας ότι η κυβέρνησή του «διαπιστώνει τεράστια κατάχρηση, σπατάλη και απάτη στην κοινωνική ασφάλιση» (αρχειοθετημένο εδώ). 

«Ο πρώτος στη λίστα, υπάρχει ένα άτομο στην Κοινωνική Ασφάλιση που είναι 360 ετών», είπε ο Τραμπ, προκαλώντας γέλια και επευφημίες.

Οι ισχυρισμοί προέκυψαν εν μέσω αναταραχής στη Διοίκηση Κοινωνικής Ασφάλισης (SSA) των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου η αναπληρώτρια επίτροπος Μισέλ Κινγκ παραιτήθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, μετά από σύγκρουση με το Τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητας του Μασκ σχετικά με την πρόσβαση σε τεράστιους όγκους ευαίσθητων δεδομένων του οργανισμού (αρχειοθετημένο εδώ). 

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Μασκ υπέδειξε στο Οβάλ Γραφείο ότι 150χρονοι έπαιρναν επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης και η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ δήλωσε στο Fox News ότι υπάρχουν υποψίες για «δεκάδες εκατομμύρια αποθανόντων που λαμβάνουν δόλιες πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης».

Αλλά η υποψία του Μασκ δεν υποστηρίζεται από στοιχεία.

«Είναι απολύτως ανακριβές», δήλωσε στο AFP ο Τζάστιν Γούλφερς, καθηγητής δημόσιας πολιτικής και οικονομικών εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (αρχειοθετημένο εδώ). «Στην πραγματικότητα, γνωρίζουμε τον πραγματικό αριθμό».

Ο πίνακας που δημοσίευσε ο Μασκ απαριθμεί άτομα που, όπως ανέφερε, «εισπράττουν κοινωνική ασφάλιση». 

Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία στον ιστότοπο της SSA δείχνουν ότι λιγότερα από 68,5 εκατομμύρια άτομα έλαβαν παροχές επιζώντων, συνταξιοδότησης, ή αναπηρίας στο τέλος του 2024 (αρχειοθετημένο εδώ). Μεταξύ των συνταξιούχων ηλικίας 99 ετών και άνω, 89.106 εισέπρατταν πληρωμές (αρχειοθετημένο εδώ). 

Ο πληθυσμός των ΗΠΑ προβλέπεται να ανέλθει σε περίπου 341 εκατομμύρια και εκτιμάται ότι 101.000 Αμερικανοί μέχρι την ηλικία των 100 ετών έζησαν το 2024, σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ και το Κέντρο Ερευνών Pew (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ). Ο γηραιότερος άνθρωπος στην ιστορία πιστεύεται ότι έζησε μέχρι τα 122 του χρόνια (αρχειοθετημένο εδώ). 

Από τον Σεπτέμβριο του 2015, η SSA έχει σταματήσει αυτόματα τις πληρωμές σε άτομα που είναι 115 ετών και άνω, σύμφωνα με τον ιστότοπό της (αρχειοθετημένο εδώ).

Ο Τζάρεντ Γουόλτσακ, αντιπρόεδρος κρατικών προγραμμάτων στο Tax Foundation, δήλωσε ότι οι αριθμοί του Μασκ δεν ταιριάζουν ούτε με το γνωστό κόστος της κοινωνικής ασφάλισης.

«Αν αυτός ο πίνακας ήταν ακριβής, η κοινωνική ασφάλιση θα κόστιζε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως περισσότερο από ό,τι πραγματικά κοστίζει», δήλωσε ο Γουόλτσακ στο X (αρχειοθετημένο εδώ).

Οι αριθμοί του Μασκ

Αν και ο Μασκ δεν προσδιόρισε την πηγή των στοιχείων που δημοσίευσε, ο Γούλφερς και άλλοι εμπειρογνώμονες δήλωσαν στο AFP ότι φαίνεται να προέρχονται από το Numident, μια εσωτερική βάση δεδομένων των κατόχων καρτών κοινωνικής ασφάλισης.

Οι αριθμοί κοινωνικής ασφάλισης δίνονται συνήθως στους Αμερικανούς αμέσως μετά τη γέννηση και μπορούν επίσης να εκδοθούν σε νέους μετανάστες, επισκέπτες εργαζομένους και άλλους (αρχειοθετημένο εδώ). 

«Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι εξετάζει τον αριθμό των αριθμών κοινωνικής ασφάλισης και όχι τον αριθμό των δικαιούχων», δήλωσε στο AFP ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις Τζέφρι Μπράουν, ο οποίος διετέλεσε μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κοινωνικής Ασφάλισης υπό τον πρώην Ρεπουμπλικανό πρόεδρο Τζορτζ Μπους.

Ο Άντριου Μπιγκς, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Αμερικανικών Επιχειρήσεων, ο οποίος ήταν ο κύριος αναπληρωτής επίτροπος της SSA υπό τον Μπους, συμφώνησε (αρχειοθετημένο εδώ).

«Ο Μασκ μπέρδεψε την ύπαρξη ενός αριθμού κοινωνικής ασφάλισης με τις παροχές που καταβάλλονται βάσει αυτού του αριθμού», δήλωσε ο Μπιγκς στο AFP. «Δεν είναι το ίδιο».

Ένας έλεγχος του 2023 από τον γενικό επιθεωρητή της SSA διαπίστωσε ότι από τον Δεκέμβριο του 2020, από το Numident έλειπαν πληροφορίες θανάτου για περίπου 18,9 εκατομμύρια αριθμούς κοινωνικής ασφάλισης που αντιστοιχούσαν σε άτομα που γεννήθηκαν το 1920 ή νωρίτερα (αρχειοθετημένο εδώ). Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι αυτοί είχαν σημειωθεί ως 100 ετών ή μεγαλύτεροι και ζωντανοί.

Ωστόσο, ο γενικός επιθεωρητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους 18,9 εκατομμύρια κατόχους ήταν νεκροί. Μόλις 44.000 - που η έκθεση περιέγραψε ως «σχεδόν κανέναν» από αυτούς - λάμβαναν παροχές.

«Τα επιδόματα καταβλήθηκαν μόνο για 44.000», δήλωσε ο Μπιγκς. «Αυτός είναι ένας απόλυτα λογικός αριθμός, δεδομένου του πληθυσμού των Αμερικανών αυτής της ηλικίας».

Ο Λι Ντούντεκ, τον οποίο ο Τραμπ διόρισε ως εκτελούντα χρέη επιτρόπου της SSA, αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς σχετικά με εκατομμύρια αιτούντες που είναι ηλικίας άνω των 100 ετών σε δήλωση της 19ης Φεβρουαρίου (αρχειοθετημένη εδώ).

«Θέλω επίσης να αναγνωρίσω τις πρόσφατες αναφορές σχετικά με τον αριθμό των ατόμων ηλικίας άνω των 100 ετών που ενδέχεται να λαμβάνουν παροχές από την Κοινωνική Ασφάλιση», δήλωσε ο Ντούντεκ. «Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν είναι άτομα στα αρχεία μας με αριθμό κοινωνικής ασφάλισης που δεν έχουν ημερομηνία θανάτου που να συνδέεται με το αρχείο τους. Τα άτομα αυτά δεν λαμβάνουν απαραίτητα παροχές».

Η έκθεση του γενικού επιθεωρητή για το 2023 αναφέρει ότι τα ελλείποντα αρχεία είναι πιθανότατα επειδή πολλοί Αμερικανοί πέθαναν πριν από τη χρήση των ηλεκτρονικών ειδοποιήσεων θανάτου.

Η βελτίωση της διαδικασίας επιβεβαίωσης των θανάτων θα απαιτούσε πρόσθετη χρηματοδότηση σε έναν οργανισμό που αντιμετωπίζει ήδη οικονομικό πρόβλημα, δήλωσε ο Μπιγκς.

«Υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις ότι τα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης καταβάλλονται με δόλο σε οποιονδήποτε από αυτούς τους πολύ παλιούς αριθμούς κοινωνικής ασφάλισης», δήλωσε στο AFP. «Και έτσι η Διοίκηση Κοινωνικής Ασφάλισης μπορεί να μην το βλέπει ως υψηλή προτεραιότητα για τους περιορισμένους πόρους».

Ο Μπράουν πρόσθεσε ότι τα λάθη που γίνονται κατά τη χειροκίνητη καταχώριση των δεδομένων θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν σφάλματα, αλλά «δεν έχει δει ακόμη αδιάσειστα στοιχεία ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός ατόμων που λαμβάνουν παροχές μετά θάνατον».

Ο Άλεξ Νοράστε, αντιπρόεδρος του τμήματος οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών μελετών στο φιλελεύθερο Ινστιτούτο Cato, δήλωσε στο X ότι οι μετανάστες χωρίς χαρτιά που πληρώνουν στην Κοινωνική Ασφάλιση - και δεν είναι επιλέξιμοι για να λάβουν τα οφέλη του προγράμματος - θα μπορούσαν επίσης να ευθύνονται για ορισμένους από τους παλαιότερους αριθμούς Κοινωνικής Ασφάλισης (αρχειοθετημένο εδώ).

Το AFP έχει διαψεύσει άλλους παραπλανητικούς ή ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με πολιτικά ζητήματα στις ΗΠΑ εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά.