Όχι, η διατροφή χωρίς ζάχαρη και το ζεστό νερό με λεμόνι δεν θεραπεύουν τον καρκίνο

Μια μακροσκελής ανάρτηση στο Facebook ισχυρίζεται ψευδώς ότι μια δίαιτα χωρίς ζάχαρη θα προκαλέσει τον «φυσικό θάνατο» των καρκινικών κυττάρων. Η παραπλανητική ανάρτηση, η οποία υποστηρίζει επίσης ότι το ζεστό νερό με λεμόνι  και το λάδι καρύδας θεραπεύουν ή προλαμβάνουν τον καρκίνο, κοινοποιήθηκε πρόσφατα χιλιάδες φορές από χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα. Παρόμοιοι παραπλανητικοί ισχυρισμοί κυκλοφορούν σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την Αφρική έως τις Ηνωμένες Πολιτείες, τουλάχιστον από το 2019. Όμως όλοι οι ισχυρισμοί είναι ψευδείς. Ειδικοί που ρωτήθηκαν από το AFP, φιλανθρωπικές οργανώσεις για τον καρκίνο και επιστημονικές μελέτες εξηγούν ότι αυτές οι «θεραπείες» είναι αναποτελεσματικές και επιστημονικά αβάσιμες.

Μια ανάρτηση που κοινοποιήθηκε περίπου 5,5 χιλιάδες φορές στο Facebook από τις 23 Μαΐου 2025, αποδίδει σε κάποιον ονόματι «Δρ Gupta» τη δήλωση πως «κανείς δεν πρέπει να πεθάνει από καρκίνο», αν ακολουθήσει τις προτεινόμενες συμβουλές. «Το πρώτο βήμα είναι να σταματήσετε να τρώτε ζάχαρη, όταν δεν υπάρχει ζάχαρη στο σώμα, τα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν με φυσικό τρόπο», αναφέρει η ανάρτηση. «Το δεύτερο βήμα είναι ένα ποτήρι χυμό λεμονιού ανακατεμένο με ένα ποτήρι ζεστό νερό και μετά από περίπου 1 μήνα θα μειωθούν τα καρκινικά κύτταρα», υποστηρίζει, προσθέτοντας ότι «μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ διαπίστωσε ότι τα φυσικά φάρμακα είναι 1.000 φορές καλύτερα από τα χημικά». 

Οι αναρτήσεις περιλαμβάνουν περισσότερους από 20 άλλους ισχυρισμούς ή «συστάσεις υγείας» για τη θεραπεία ή την πρόληψη του καρκίνου και του διαβήτη, όπως «χρήση 3 κουταλιών βιολογικού λαδιού καρύδας πρωί και βράδυ», «το φαγητό και το ποτό συχνά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου» ή «ποτέ μην τρώτε περισσότερα από 4 αυγά την εβδομάδα».

Ο ισχυρισμός κοινοποιήθηκε και από άλλους χρήστες του Facebook στα ελληνικά τον Μάιο του 2025 (εδώ και εδώ) ενώ μια ανάρτηση από τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς είχε γίνει επίσης viral, συγκεντρώνοντας περισσότερες από 4 χιλιάδες κοινοποιήσεις. 

Αυτοί οι ισχυρισμοί επανεμφανίζονται τακτικά στο διαδίκτυο σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης της ταϊλανδικής, της αγγλικής, της κροατικής και της γαλλικής, τουλάχιστον από το 2019 και το AFP τους έχει ήδη ελέγξει εδώ, εδώ, εδώ και εδώ. 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης της viral ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 27/5/2025

Κανένα ίχνος του Δρ. Γκούπτα πέρα από τις ψευδείς αναρτήσεις 

Οι ελληνικές αναρτήσεις αναφέρουν τον Δρ. Γκούπτα («Δρ. Gupta») χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες, αλλά σε δημοσιεύσεις σε άλλες γλώσσες με τους ίδιους ισχυρισμούς και την ίδια φωτογραφία, το συγκεκριμένο άτομο παρουσιάζεται ως Δρ. Γκούπτα Πρασάντ Ρέντι, ο ογκολόγος του «Κρατικού Ιατρικού Πανεπιστημίου Osh στη Ρωσία».

Μια αναζήτηση του ονόματος «Γκούπτα Πρασάντ Ρέντι» στις μηχανές αναζήτησης Google Search και Yandex, μας οδήγησε κάθε φορά σε ψευδείς αναρτήσεις σε διάφορες γλώσσες ή σε ορισμένα από τα πολλά άρθρα επαλήθευσης των ισχυρισμών. Πρόσθετες αναζητήσεις σε μηχανές που ειδικεύονται σε επιστημονικά άρθρα (Scinapse, Semantic Scholar και Google Scholar) δεν έδωσαν κανένα αποτέλεσμα σχετικά με αυτόν τον υποτιθέμενο γιατρό.

Κάναμε μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας με τη φωτογραφία του ατόμου που εμφανίζεται στην ανάρτηση. Ωστόσο, η αντίστροφη αναζήτηση εικόνας μέσω των μηχανών αναζήτησης Google Image, TinEye και Yandex αποδείχθηκε και πάλι ανεπιτυχής. Αν και ο Δρ. Γκούπτα Πρασάντ Ρέντι δεν φαίνεται να βρίσκεται πουθενά, το πανεπιστήμιο στο οποίο υποτίθεται ότι εργάζεται υπάρχει μεν, αλλά το Κρατικό Ιατρικό Πανεπιστήμιο Osh βρίσκεται στην Κιργιζία, και όχι στη Ρωσία.

Στην ιστοσελίδα αυτού του ακαδημαϊκού ιδρύματος, δεν βρήκαμε καμία αναφορά σε γιατρό ή καθηγητή με το όνομα Δρ. Γκούπτα και δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει μέχρι σήμερα ότι υπάρχει ή εργάζεται εκεί.

Οι ελληνικές αναρτήσεις αναφέρουν ότι η υποτιθέμενη έρευνα που ισχυρίζεται πως έχει αποδείξει ότι «τα φυσικά φάρμακα είναι 1.000 φορές καλύτερα από τα χημικά» έγινε από το πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, ενώ ορισμένες αναρτήσεις σε άλλες γλώσσες αναφέρουν ότι η έρευνα έγινε από το Κολέγιο Ιατρικής του Μέριλαντ. Το πιο κοντινό σε αυτά τα δύο είναι η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ. Όπως έγραψε το Africa Check σε άρθρο ελέγχου γεγονότων, αυτή η σχολή ιδρύθηκε το 1807 ως Κολλέγιο Ιατρικής του Μέριλαντ, αλλά μετονομάστηκε σε πανεπιστήμιο του Μέριλαντ το 1812. Διαθέτει ένα ερευνητικό κέντρο για τον καρκίνο και μια σειρά από καινοτόμα ερευνητικά προγράμματα για τον καρκίνο, αλλά δεν βρήκαμε καμία έρευνα που να μοιάζει έστω και λίγο με αυτή που αναφέρεται στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτε ότι υποστηρίζει κάποια από τις υποτιθέμενες θεραπείες για τον καρκίνο.

Μιλώντας για την επιστημονική αξία των δύο κύριων λεγόμενων θεραπειών για τον καρκίνο που αναφέρονται στις ψευδείς αναρτήσεις, ο Δρ Μανουέλ Ροντρίγκες, ογκολόγος και ερευνητής στο Ινστιτούτο Κιουρί στο Παρίσι, δήλωσε στο AFP τον Μάρτιο του 2023 ότι «σε καμία περίπτωση αυτές οι δύο θεραπείες δεν μπορούν να θεραπεύσουν τον καρκίνο και δεν έχουν καμία επιστημονική βάση».

Ο Γιάννης Μπουκοβίνας, παθολόγος-ογκολόγος και πρώην πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, επιβεβαίωσε επίσης στο AFP σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του στις 29 Μαΐου 2025, ότι οι ισχυρισμοί δεν αληθεύουν. Εξήγησε ότι το ζήτημα της διατροφής είναι εξαιρετικά σημαντικό τόσο για τους υγιείς όσο και για τους ανθρώπους που έχουν νοσήσει από καρκίνο, όμως «και για τις δύο κατηγορίες ανθρώπων θα πρέπει να μιλάμε εξατομικευμένα και όχι γενικόλογα» και να αποφεύγουμε ακρότητες του τύπου «η ζάχαρη τρέφει τον καρκίνο». 

«Η διατροφή πρέπει να είναι καλά ισορροπημένη, χωρίς να φτάνουμε σε ακραίες καταστάσεις θανατικές, υπερκατανάλωσης ή μη κατανάλωσης κάποιων τροφίμων», τόνισε ο ειδικός. Ισορροπημένη διατροφή σημαίνει ότι «αυξάνουμε τα φρούτα και τα λαχανικά καθημερινά», «ελαττώνουμε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών», «αποφεύγουμε το παραπανίσιο αλάτι στις τροφές», και κάνουμε λελογισμένη χρήση των υδατανθράκων και των λιπαρών. 

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι μια διατροφή χωρίς ζάχαρη θεραπεύει τον καρκίνο

Οι αναρτήσεις υποστηρίζουν ότι πρέπει να σταματήσουμε να καταναλώνουμε ζάχαρη, υποστηρίζοντας ότι αν δεν υπάρχει ζάχαρη στο σώμα, «τα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν με φυσικό τρόπο».

Δύο ειδικοί από το κέντρο καρκίνου Γκουστάβ Ρουσί στη Γαλλία σχολίασαν στο AFP αυτή την επιστημονική ψευδοαλήθεια.

Όσον αφορά την ιδέα της στέρησης της ζάχαρης από τον οργανισμό, ο καθηγητής Φαμπρίς Αντρέ, διευθυντής ερευνών στο κέντρο, δήλωσε ότι «το σάκχαρο ρυθμίζεται στο ένα γραμμάριο στο αίμα, οπότε δεν μπορούμε να πάμε χαμηλότερα, αλλιώς πεθαίνουμε. Το πρόβλημα είναι κυρίως να αποφεύγονται οι γλυκαιμικές αιχμές για να αποφεύγονται οι εκκρίσεις αυξητικών παραγόντων που θα μπορούσαν να διεγείρουν την ανάπτυξη όγκων, αλλά αυτό είναι καθαρά θεωρητικός συλλογισμός, με λίγα συμπεράσματα επί του θέματος». 

«Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη έχει αντικαρκινική δράση. Σε γενικές γραμμές, το επίπεδο του σακχάρου στο σώμα ρυθμίζεται από τις ορμόνες και είναι συνολικά σταθερό: μια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη δεν θα είχε συνέπειες. Επιπλέον, όχι, δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς ζάχαρη, η υπογλυκαιμία είναι ένα σοβαρό συμβάν που οδηγεί γρήγορα σε κώμα», δήλωσε στο AFP ο Δρ. Βενιαμίν Βερέ, ειδικός στον καρκίνο του μαστού και τα σαρκώματα, σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείο τον Μάρτιο του 2023.

Σύμφωνα με αυτούς τους γιατρούς, επομένως, ο ισχυρισμός ότι μια διατροφή χωρίς ζάχαρη σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα είναι ψευδής.

Η κλινική διατροφολόγος Δρ Όλγα Λικίνα δήλωσε πως «ο μύθος ότι η ζάχαρη τρέφει τον καρκίνο» προέρχεται από το γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται ταχύτερα σε σύγκριση με τα «υγιή» κύτταρα και χρειάζονται πολλή ενέργεια. Η λογική είναι ότι «αν τα καρκινικά κύτταρα χρειάζονται πολλή γλυκόζη, τότε η αφαίρεση της ζάχαρης από τη διατροφή μας πρέπει να βοηθήσει να σταματήσει η ανάπτυξη του καρκίνου».

«Τα καρκινικά κύτταρα επιβιώνουν ΟΧΙ μόνο με τη βοήθεια της γλυκόζης – χρειάζονται και άλλα θρεπτικά συστατικά», δήλωσε στο AFP η Άντζελα Όττο, επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Εμβιομηχανικής του Μονάχου, στα τέλη Ιανουαρίου 2023 (η Όττο χρησιμοποίησε κεφαλαία γράμματα).

Αυτό το άρθρο (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ), που δημοσιεύθηκε από τη φιλανθρωπική οργάνωση «Έρευνα για τον Καρκίνο», επισημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι μια διατροφή χωρίς ζάχαρη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ή να τον νικήσει.

Επιστημονικές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος χρειάζονται ζάχαρη, η οποία τους παρέχει ενέργεια.

«Η γλυκόζη αποτελεί πηγή ενέργειας για τα περισσότερα κύτταρα και ένα σημαντικό υπόστρωμα, το οποίο αποτελεί την αφετηρία πολλών βιοχημικών αντιδράσεων. Η γλυκόζη είναι απαραίτητη για κάθε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος», αναφέρεται στη μελέτη του 2016 που δημοσιεύθηκε από την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής των ΗΠΑ.

Ούτε το ζεστό νερό με λεμόνι θεραπεύει τον καρκίνο

Ο καθηγητής Νικολά Μπουασέλ, ειδικός στον καρκίνο του αίματος στο νοσοκομείο Σεν Λουί στο Παρίσι, δήλωσε στο AFP: «Ούτε το ζεστό νερό, ούτε το λεμόνι, ούτε οι δίαιτες χωρίς ζάχαρη έχουν αποδεδειγμένη αντικαρκινική δράση. Τα παράγωγα του λεμονιού (όπως και πολλά άλλα φυτά για το θέμα αυτό) έχουν δείξει αντικαρκινική δράση. Αυτό πιθανώς εξηγεί τη σύγχυση».

Ο ισχυρισμός ότι το νερό με λεμόνι θεραπεύει τον καρκίνο και επηρεάζει θαυματουργά το σώμα μας είναι συνηθισμένος και επικίνδυνος, δήλωσε η Δρ Λικίνα. «Εδώ υπάρχει μια επιπλέον επικίνδυνη σύγκριση του λεμονιού με τη χημειοθεραπεία, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει (τους ασθενείς) να σταματήσουν τη θεραπεία, κάτι που θα μπορούσε να είναι θανατηφόρο», είπε.

«Το συκώτι μας χρειάζεται επαρκή ποσότητα νερού και θρεπτικών συστατικών κατά τη διαδικασία της αποτοξίνωσης, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η κατανάλωση ενός ποτηριού νερού με λεμόνι κάθε πρωί επιτρέπει στο συκώτι να απομακρύνει ευκολότερα τις τοξίνες», δήλωσε η Λικίνα, προσθέτοντας πως «επίσης δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το λεμόνι μπορεί να "θεραπεύσει" τον καρκίνο».

Ο καθηγητής Μάριο Καμπόνε, επιστημονικός διευθυντής στο γαλλικό ερευνητικό κέντρο για τον καρκίνο Κανσεροπόλ Γκραν Ουέστ, δήλωσε στο AFP τον Μάρτιο του 2023 ότι «αυτές οι θεραπείες είναι ψεύτικες ειδήσεις που δεν βασίζονται σε κανένα επιστημονικό δεδομένο» και κοινοποιούνται «για να παίξουν με την αγωνία των ασθενών».

Άλλοι ισχυρισμοί «δεν βασίζονται σε στοιχεία»

Η παραπλανητική ανάρτηση απαριθμεί επίσης περισσότερους από 20 άλλους ισχυρισμούς για την υποτιθέμενη θεραπεία ή πρόληψη του καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των ακολούθων: η λήψη «3 κουταλιών βιολογικού λαδιού καρύδας πρωί και βράδυ», «το φαγητό και το ποτό συχνά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου» ή «ποτέ μην τρώτε περισσότερα από 4 αυγά την εβδομάδα».

Η υπηρεσία ελέγχου γεγονότων του AFP στη Σερβία έδειξε τον κατάλογο και ζήτησε ένα σχόλιο από τη Δρα Λικίνα και τη Γιάσνα Μιχαΐλοβιτς, γιατρό στο Ογκολογικό Ινστιτούτο της Βοϊβοντίνα και καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νόβι Σαντ. 

«Όλα αυτά είναι μισές αλήθειες», δήλωσε η Δρ Λικίνα, εξηγώντας ότι είναι αλήθεια ότι «το λιγότερο άγχος και ο τακτικός ύπνος είναι πράγματι κάτι που πρέπει να κάνουμε όλοι μας ως πρόληψη όχι μόνο του καρκίνου αλλά και όλων των χρόνιων μη μεταδοτικών ασθενειών». 

«Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το λαυρικό οξύ, το οποίο βρίσκεται στο λάδι καρύδας, θα μπορούσε να αναστείλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου», δήλωσε η Δρ Λικίνα, «αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το λάδι καρύδας θεραπεύει τον καρκίνο». 

Οι αναφερόμενοι ισχυρισμοί «δεν είναι δεδομένα ιατρικής βασισμένα σε αποδείξεις», «τίποτα από αυτά δεν είναι αποδεδειγμένο» και ως εκ τούτου δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστα, δήλωσε η Μιχαΐλοβιτς στο AFP σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 4 Μαΐου 2023. 

«Η φημολογία δεν είναι ο σωστός τρόπος» για την αντιμετώπιση της νόσου. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κλασική ιατρική κερδίζει πάντα - λόγω των τεκμηριωμένων γεγονότων που βασίζονται σε αποδείξεις, δηλαδή της ιατρικής που βασίζεται σε στοιχεία», κάτι που δεν συμβαίνει με την εναλλακτική ιατρική, είπε. 

Οι ίδιοι ισχυρισμοί έχουν καταρριφθεί και από άλλους οργανισμούς ελέγχου γεγονότων, όπως το Africa Check και το Politifact.

Στο παρελθόν, το AFP έχει καταρρίψει και άλλους ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με άλλες υποτιθέμενες θεραπείες για τον καρκίνο.