Προσοχή στον ψευδή ισχυρισμό ότι η μάσκα είναι άχρηστη κατά της Covid-19

«Η μάσκα είναι ένα παραμύθι για το οποίο μας έχουν πείσει. Η μάσκα είναι άχρηστη», δήλωσε ο Γρηγόρης Πετράκος κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξής του την εκπομπή Σούπερ Κατερίνα, με παρουσιάστρια την Κατερίνα Καινούριου, στην τηλεόραση του Alpha, το πρωί της 2ης Νοεμβρίου 2021 (μετά το 57'50'').

Ο τραγουδιστής, ο οποίος από το ξέσπασμα της πανδημίας έχει προβεί σε μια σειρά από ανυπόστατους ισχυρισμούς σχετικά με διαφορετικές πτυχές που αφορούν την διαχείριση της πανδημίας, πρόσθεσε ότι η μάσκα είναι «χρήσιμη μόνο σε ιατρεία, για να χρησιμοποιείται από επαγγελματίες υγείας, και όταν έρχεσαι σε επαφή με κάποιον που είναι άρρωστος σε κλειστό χώρο».

H Κατερίνα Καινούριου αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς του Πετράκου για το ότι οι μάσκες είναι άχρηστες, ρωτώντας τον αν πραγματικά σκέφτεται αυτά που λέει, και αντιτάχθηκε σε όλους τους άλλους ισχυρισμούς που έκανε, οι οποίοι σχετίζονται με την πανδημία.

Οι ισχυρισμοί του Πετράκου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μασκών για την καταπολέμηση της πανδημίας έχουν αναπαραχθεί σε πολλά άρθρα, έκτοτε, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες κοινοποιήσεις (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ). Ένα βίντεο στο Facebook που παρουσιάζει τα λεγόμενά του έχει προβληθεί πάνω από 500.000 φορές (εδώ), ενώ ένα άλλο βίντεο στο Youtube έχει πάνω από 200.000 προβολές (εδώ).

Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής: σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και τις ιατρικές αρχές τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ, καθώς και τις επιστημονικές έρευνες, η χρήση μάσκας μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της μετάδοσης του SARS-CoV-2.

Image

Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις, λήψη εικόνας από το AFP στις 11 Νοεμβρίου 2021

Η χρήση μάσκας προστατεύει από τη μετάδοση της Covid-19

Αρχικά, ας δούμε γιατί η χρήση μιας μάσκας μπορεί να προστατέψει από τη μετάδοση της Covid-19 ή την προσβολή από αυτήν.

Όπως αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) σε αυτή την ενημερωτική ανάρτηση, ήδη από τις 30 Απριλίου 2020, «οι αναπνευστικοί ιοί, όπως ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2, μπορούν να μεταδοθούν με σταγονίδια που εκτοξεύονται από το στόμα μας κατά την ομιλία, τον βήχα ή το φτέρνισμα».

«Η χρήση μάσκας», εξηγεί ο ΕΟΔΥ, «συγκρατεί τα σταγονίδια και αποτελεί βασικό μέτρο περιορισμού της διασποράς της λοίμωξης στην κοινότητα. Κύριος στόχος της χρήσης της μάσκας είναι να προστατεύσετε τους ανθρώπους γύρω σας εάν έχετε μολυνθεί καθώς και να προστατευτείτε από συνανθρώπους μας που μπορεί να έχουν μολυνθεί».

Χρησιμοποιώντας σύστημα φωτισμού LED και μια κάμερα υψηλής ταχύτητας, μια ομάδα ακαδημαϊκών από το πανεπιστήμιο UNSW στην Αυστραλία, τον Ιούλιο του 2020, βιντεοσκόπησε ανθρώπους να βήχουν και να φτερνίζονται σε διάφορα σενάρια, για να απεικονίσει τα σταγονίδια και τα αερολύματα στο βίντεο που ακολουθεί.

Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ακόμη και κατά την ομιλία δημιουργούνται σημαντικά σταγονίδια, ενώ ο βήχας και το φτέρνισμα (με αυτή τη σειρά) δημιουργούν ακόμη περισσότερα.

Μια χειρουργική μάσκα τριών στρώσεων ήταν σημαντικά καλύτερη από μια υφασμάτινη μάσκα ενός στρώματος στη μείωση των εκπομπών σταγονιδίων που προκαλούνται από την ομιλία, το βήχα και το φτάρνισμα, ακολουθούμενη από μια υφασμάτινη κάλυψη προσώπου διπλής στρώσης. Ένα υφασμάτινο κάλυμμα προσώπου μίας στρώσης μείωσε επίσης τη διασπορά σταγονιδίων που προκαλούνταν από την ομιλία, το βήχα και το φτέρνισμα, αλλά δεν ήταν τόσο καλό όσο μια υφασμάτινη μάσκα δύο στρώσεων ή μια χειρουργική μάσκα.

Οι μάσκες εμποδίζουν την εξάπλωση των σωματιδίων

Στη συνέντευξή του, ο Γρηγόρης Πετράκος δεν κάνει κάποιο διαχωρισμό ανάμεσα στα διαφορετικά είδη μασκών που μπορούν να φορεθούν για την προστασία από την νόσηση ή μετάδοση της Covid-19.

Η ενημερωτική ανάρτηση του ΕΟΔΥ αναφέρει ότι υπάρχουν τρία βασικά διαφορετικά είδη μασκών, που μπορούν να βρεθούν στην αγορά: η χειρουργική, η μη χειρουργική, και η μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας.

Οι τρεις μάσκες παρουσιάζονται στο κολάζ που ακολουθεί.

Image

Στα αριστερά η χειρουργική μάσκα, στη μέση η μάσκα κοινού, στα δεξιά η μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίάς, κολάζ του AFP, στις 12 Νοεμβρίου 2021

Όσον αφορά την κατάλληλη χρήση κάθε μάσκας, ο ΕΟΔΥ εξηγεί ότι η χειρουργική μάσκα χρησιμοποιείται καθημερινά στα πλαίσια της υγειονομικής περίθαλψης, από το υγειονομικό προσωπικό. Η μη χειρουργική μάσκα είναι συνήθως κατασκευασμένη από ύφασμα, και δεν προορίζεται για χρήση στα πλαίσια υγειονομικής περίθαλψης ή από επαγγελματίες υγείας, αλλά από το ευρύτερο κοινό και μπορεί να την δημιουργήσει κάποιος και στο σπίτι. Η μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας με/χωρίς βαλβίδα προορίζεται για χρήση από επαγγελματίες υγείας, ως μέρος του προσωπικού τους εξοπλισμού προστασίας, και μόνο, και δεν συνιστάται για χρήση από το ευρύ κοινό.

Χρησιμοποιώντας έναν προσομοιωτή αερολύματος βήχα με μια εύκαμπτη μορφή κεφαλής δέρματος για την προώθηση μικρών σωματιδίων αερολύματος σε διαφορετικά καλύμματα προσώπου, μια μελέτη του CDC που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 διαπίστωσε ότι οι αναπνευστήρες N95 (μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας) είχαν την καλύτερη απόδοση στην πρόληψη της εξάπλωσης των σωματιδίων από τον προσομοιωμένο βήχα, μπλοκάροντας το 99% των σωματιδίων, ενώ οι ιατρικές μάσκες μπλόκαραν το 59% και μια υφασμάτινη μάσκα 3 στρώσεων μπλόκαρε το 51%.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2021, η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα τυχαιοποιημένη δοκιμή πάνω στην αποτελεσματικότητα της χρήσης μάσκας, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 340.000 άνθρωποι σε 600 χωριά στο Μπαγκλαντές και η οποία διεξήχθη από ερευνητές των πανεπιστημίων Yale, Stanford, και Berkeley, διαπίστωσε ότι ακόμη η οποιαδήποτε χρήση μάσκας έκανε τη διαφορά σε σύγκριση με τη μη χρήση μάσκας.

Όπως εξηγεί σε άρθρο της η Laura H. Kwong, επίκουρη καθηγήτρια Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, και μεταξύ των ερευνητών, στα 300 από τα 600 χωριά δεν προωθήθηκε η χρήση μάσκας (και οι άνθρωποι συνεχίζουν να φορούν, ή όχι, όπως έκαναν πριν), στα 200 χωριά προωθήθηκε η χρήση χειρουργικών μασκών και στα 100 χωριά προωθήθηκε η χρήση υφασμάτινων μασκών, με τη δοκιμή μιας σειράς διαφορετικών στρατηγικών προβολής σε κάθε περίπτωση.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση μάσκας μειώνει την εξάπλωση της Covid-19 και ότι οι χειρουργικές μάσκες λειτουργούν ακόμη καλύτερα από τις υφασμάτινες.

Συνολικά, στα χωριά όπου οι ερευνητές μοίρασαν υφασμάτινες μάσκες, οι συμπτωματικές λοιμώξεις ήταν κατά 9,3% χαμηλότερες, ενώ στα χωριά που δόθηκαν χειρουργικές μάσκες τα αποτελέσματα μειώθηκαν κατά 11%. Οι ηλικιωμένοι επωφελήθηκαν περισσότερο: οι συμπτωματικές λοιμώξεις Covid-19 σε άτομα άνω των 60 ετών μειώθηκαν κατά 35% στα χωριά που χρησιμοποίησαν χειρουργικές μάσκες.

«Δεδομένου ότι η Covid-19 μπορεί να μεταδοθεί τόσο εύκολα από άτομο σε άτομο, αν περισσότεροι άνθρωποι φορούν μάσκες, τα οφέλη αυξάνονται», εξηγεί η Laura Kwong.

«Η μελέτη δεν έχει ακόμη περάσει από peer review, αλλά έχει τύχει καλής υποδοχής από την ιατρική κοινότητα», προσθέτει.

Οι ιατρικές αρχές προτείνουν τη χρήση μάσκας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι η χρήση της μάσκας αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής μέτρων για την αντιμετώπισης της μετάδοσης, και τη διάσωση ανθρώπινων ζωών, από κοινού με μέτρα όπως η φυσική αποστασιοποίηση, ο καλός αερισμός των χώρων, η αποφυγή συνωστισμού, το καθάρισμα των χεριών και το να βήχουμε στον αγκώνα ή σε χαρτομάντιλο.

Και συμπληρώνει: «Κάντε τη χρήση μάσκας ένα φυσιολογικό κομμάτι του να συνυπάρχετε με άλλους ανθρώπους».

Τον Ιούνιο του 2021, ο ΠΟΥ προέτρεψε επίσης τους πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους να συνεχίσουν να φορούν μάσκες και να εφαρμόζουν άλλα μέτρα ασφαλείας κατά της πανδημίας Covid-19, καθώς η εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή Δέλτα εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς σε όλο τον κόσμο. «Το εμβόλιο από μόνο του δεν θα σταματήσει τη μετάδοση στην κοινότητα», δήλωσε η Δρ Mariangela Simao, βοηθός γενική διευθύντρια του ΠΟΥ για την πρόσβαση σε φάρμακα και προϊόντα υγείας .

«Οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν με συνέπεια μάσκες, να βρίσκονται σε αεριζόμενους χώρους, να κάνουν υγιεινή των χεριών... τη φυσική απόσταση, να αποφεύγουν τον συνωστισμό», πρόσθεσε.

Image

Οδηγίες για τη χρήση μάσκας στην ιστοσελίδα του CDC, λήψη εικόνας στις 11 Νοεμβρίου 2021

Το CDC, οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ, συνιστά σε όλους τους ανθρώπους ηλικίας 2 ετών και άνω που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένοι να φορούν μάσκα σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Το CDC προτείνει επίσης στους πολίτες να εξετάζουν το ενδεχόμενο να φορούν μάσκα σε περιοχές με υψηλό αριθμό κρουσμάτων Covid-19, σε πολυσύχναστους εξωτερικούς χώρους, καθώς και στο πλαίσιο δραστηριοτήτων στις οποίες έχουν στενή επαφή με άτομα που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένα.

Όσοι έχουν κάποια πάθηση ή λαμβάνουν φάρμακα που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα πρέπει επίσης να τηρούν όλα τα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μάσκας.

Σε συνέντευξη Τύπου στις 11 Νοεμβρίου 2021, η Ελληνίδα αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Μίνα Γκάγκα, συνέστησε τη συνέχιση της χρήσης της μάσκας καθώς έχει έρθει ο χειμώνας και οι ομάδες ανθρώπων συναντιούνται σε εσωτερικούς χώρους.

«Να κρατάμε τη μάσκα, να κρατάμε τα μέτρα, τις αποστάσεις, να μην βλέπουμε πάρα πολύ κόσμο. Και αν έχουμε οποιοδήποτε σύμπτωμα, να κάνουμε τεστ, να περιοριζόμαστε», είπε η αναπληρώτρια υπουργός.