Ειδικοί επανεκδίδουν προειδοποίηση για το φάρμακο ιβερμεκτίνη μετά την κυκλοφορία ψευδών μηνυμάτων στην Ευρώπη

Μια ελληνική ανάρτηση στο Facebook με διάφορους ισχυρισμούς σχετικά με την ιβερμεκτίνη δημοσιεύτηκε στις 26 Μαρτίου 2025 και κοινοποιήθηκε περισσότερες από 50 φορές. 

Σύμφωνα με την ανάρτηση, το φάρμακο –το οποίο είναι διαθέσιμο με ιατρική συνταγή στην Ελλάδα– θεραπεύει μια σειρά από διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, προστατεύει την καρδιά, ενισχύει τους μυς και ρυθμίζει τα επίπεδα ινσουλίνης και χοληστερόλης του οργανισμού. 

Η ανάρτηση κοινοποιήθηκε μαζί με τη φωτογραφία ενός φιαλιδίου που έγραφε στα αγγλικά: «Ιβερμεκτίνη Ένεση για βοοειδή και χοίρους». 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 9/5/2025

Η ανάρτηση φέρει τα χαρακτηριστικά μιας αυτοματοποιημένης μετάφρασης και έχει γίνει viral σε πολλές γλώσσες στην Ευρώπη ήδη από τον Ιανουάριο του 2025. Έλαβε περισσότερες από 70.000 κοινοποιήσεις στο Facebook στα ισπανικά, ενώ εξαπλώθηκε επίσης στα τσεχικά, τα γερμανικά και τα ουγγρικά. 

Οι ισχυρισμοί εμφανίστηκαν περίπου την ίδια εποχή που ο Αμερικανός ηθοποιός Μελ Γκίμπσον έκανε αβάσιμους ισχυρισμούς αναφορικά με τις φερόμενες θεραπευτικές ιδιότητες της ιβερμεκτίνης για τον καρκίνο.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid, είχαν διαδοθεί επίσης ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με αυτή. Έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των ανθρώπων που ήταν επιφυλακτικοί απέναντι στα εμβόλια και προωθήθηκε ψευδώς ως «θαυματουργό φάρμακο» (αρχειοθετημένο εδώ).

Στην Ελλάδα η παραπληροφόρηση κατά των εμβολίων συνεχίζει να διαδίδεται, παρά το γεγονός ότι η χώρα της ΕΕ έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη.

Ωστόσο, οι ειδικοί υγείας απέρριψαν τους πιο πρόσφατους ισχυρισμούς αναφορικά με την ιβερμεκτίνη, τονίζοντας ότι τα υποτιθέμενα οφέλη της –πέρα από οποιεσδήποτε κλινικά αποδεδειγμένες εφαρμογές– είναι «αβάσιμες εικασίες» ή «εντελώς κατασκευασμένες».

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) «στην ΕΕ, τα δισκία ιβερμεκτίνης έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία ορισμένων παρασιτικών σκωλήκων, ενώ τα δερματικά σκευάσματα ιβερμεκτίνης έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων όπως η ροδόχρους ακμή» (αρχειοθετημένο εδώ). 

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πλατφόρμα επιστημονικής πληροφόρησης για τα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης «Γαληνός», η δραστική ουσία Ιβερμεκτίνη ενδείκνυται στις παρακάτω περιπτώσεις: ψώρα, γαστρεντερική στρογγυλοείδωση, λεμφική φιλαρίαση και ροδόχρου ακμή.

«Αβάσιμη εικασία»

Η ανάρτηση ισχυρίζεται παραπλανητικά ότι το φάρμακο θεραπεύει διάφορες αυτοάνοσες ασθένειες και φλεγμονές, ενδυναμώνει τους μυς, μπορεί να θεραπεύσει τη νόσο του Crohn, αλλεργίες, προστατεύει την καρδιά, αναγεννά το νευρικό σύστημα και ρυθμίζει τα επίπεδα ινσουλίνης και χοληστερόλης.

Οι ειδικοί δήλωσαν ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για παθήσεις για τις οποίες δεν έχει δοκιμαστεί.

«Η χρήση της ιβερμεκτίνης δεν ενδείκνυται για τις προαναφερθείσες παθήσεις», δήλωσε στο AFP στις 29 Απριλίου 2025 ο Δρ. Μάρκους Ζάιτλινγκερ, Διευθυντής Κλινικής στην Πανεπιστημιακή Κλινική Κλινικής Φαρμακολογίας στη Βιέννη.

Ο Δρ. Άκος Χάινεμαν, επικεφαλής έρευνας στο Τμήμα Φαρμακολογίας του Ιατρικού Πανεπιστημίου του Γκρατς, δήλωσε στο AFP στις 29 Απριλίου 2025 ότι «εάν η ιβερμεκτίνη ήταν πράγματι κατάλληλη για τη θεραπεία των παθήσεων που αναφέρατε, τότε θα είχαν διεξαχθεί οι σχετικές κλινικές μελέτες και τα αντίστοιχα σκευάσματα θα είχαν εγκριθεί. Η φαρμακευτική βιομηχανία σίγουρα δεν θα άφηνε αυτή την ευκαιρία να πάει χαμένη».

«[...] η ιβερμεκτίνη έχει αποδειχθεί κλινικά αποτελεσματική μόνο έναντι ορισμένων λοιμώξεων από σκώληκες και ψώρα. Οτιδήποτε άλλο αποτελεί ατεκμηρίωτη εικασία που βασίζεται σε επιστημονικά αβάσιμα δεδομένα ή είναι απλώς κατασκευασμένο. Η συνταγογράφηση ή η λήψη ιβερμεκτίνης εκτός των εγκεκριμένων ενδείξεών της αποτελεί βαριά αμέλεια», πρόσθεσε ο Χάινεμαν.

Η Δρ. Μόνικα Ρέντλμπεργκερ-Φριτζ, ερευνήτρια στο Κέντρο Ιολογίας του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης, επιβεβαίωσε επίσης στο AFP στις 29 Απριλίου 2025 ότι «η ιβερμεκτίνη πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όπως έχει εγκριθεί· δεν ενδείκνυνται όλες οι άλλες χρήσεις».

Απαιτούνται περαιτέρω κλινικές δοκιμές

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η ανάρτηση ισχυρίζεται ψευδώς ότι η ιβερμεκτίνη σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα και αποτρέπει την εξάπλωση του καρκίνου, κάτι για το οποίο δεν παρέχει καμία απόδειξη.

Η αποτελεσματικότητα της ιβερμεκτίνης στη θεραπεία του καρκίνου αποτελεί, επί του παρόντος, ένα πεδίο έρευνας για τους επιστήμονες, αλλά απέχει πολύ από το να θεωρείται εναλλακτική λύση στις υπάρχουσες θεραπείες, όπως έχουν εξηγήσει ειδικοί στο AFP.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, μελέτες σε συνθήκες εργαστηρίου και σε ζώα έδειξαν ότι το μόριο της ιβερμεκτίνης θα μπορούσε να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες.

Ο Ζερόμ Χινφράι, επικεφαλής επιστημονικών πληροφοριών της Γαλλικής Ένωσης κατά του Καρκίνου, δήλωσε στο AFP τον Μάρτιο του 2025 (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ): «Οι επιστήμονες έδειξαν ότι το μόριο θα μπορούσε να έχει αντιπολλαπλασιαστικές ιδιότητες, οι οποίες επομένως επιβραδύνουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, και αντιμεταστατικές ιδιότητες, οι οποίες θα εμπόδιζαν την εξάπλωση του καρκίνου στους οργανισμούς των ζώων που αποτέλεσαν αντικείμενο του πειράματος».

Ωστόσο, οι μελέτες αυτές δεν μπορούν να επεκταθούν στον άνθρωπο και απαιτείται περαιτέρω έρευνα και κλινικές δοκιμές. «Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να μεταφέρουμε τα δεδομένα από ένα πειραματικό μοντέλο σε ποντίκια στη θεραπεία στον άνθρωπο», δήλωσε ο Κλοντ Λινασιέ, ογκολόγος και διευθυντής της μονάδας πρόληψης, οργάνωσης και τρόπων περίθαλψης στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου της Γαλλίας (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ). «Πριν χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία των καρκίνων, κάθε φάρμακο πρέπει να δοκιμαστεί σε τρεις τύπους κλινικών ερευνητικών δοκιμών».

«Ο ισχυρισμός ότι η ιβερμεκτίνη είναι αποτελεσματική στη θεραπεία του καρκίνου είναι σίγουρα ψευδής ή φανταστικός και δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο επειδή αυτή η ψευδής πληροφορία, που διαδίδεται χωρίς επίγνωση, συνιστά ασυνήθιστες και επομένως δυνητικά τοξικές δοσολογίες» προειδοποίησε.

Πιθανές παρενέργειες

Το κείμενο που διαδίδεται σήμερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυρίζεται ότι η ιβερμεκτίνη «έχει μόνο ευεργετικά αποτελέσματα», αλλά στην πραγματικότητα έχει και πιθανές παρενέργειες. 

Ο ΕΜΑ προειδοποιεί ότι ενώ η ιβερμεκτίνη είναι «γενικά καλά ανεκτή σε δόσεις που έχουν εγκριθεί για άλλες ενδείξεις», στην περίπτωση υψηλότερων δόσεων «η τοξικότητα δεν μπορεί να αποκλειστεί». 

Η λήψη ιβερμεκτίνης που προορίζεται για ζώα μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, όπως στην περίπτωση δύο ατόμων στη Σλοβακία που πήραν υπερβολική δόση ιβερμεκτίνης το 2021 και χρειάστηκε να νοσηλευτούν σε κρίσιμη κατάσταση (αρχειοθετημένο εδώ). 

Την ίδια χρονιά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνέστησε ότι η ιβερμεκτίνη δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς που πάσχουν από Covid-19, εκτός από κλινικές δοκιμές.

Το 2022 ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) της Ελλάδας δήλωσε ότι «ΔΕΝ συνιστάται» η χορήγηση της ιβερμεκτίνης ως «θεραπείας της COVID-19 λοίμωξης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας εκτός νοσοκομείου». Αυτή η οδηγία ίσχυει «για όλους τους ασθενείς ανεξάρτητα κλινικής βαρύτητας νόσου και παραγόντων κινδύνου». 

Βλάβη από το εμβόλιο;

Η viral ανάρτηση ισχυρίζεται, επίσης, ψευδώς ότι η ιβερμεκτίνη θεραπεύει τη «βλάβη που προκαλείται από φάρμακα που δημιουργούνται με τεχνολογία mRNA» και ότι «μπλοκάρει την είσοδο της Spike Protein στα κύτταρα». 

Αυτός είναι ένας επαναλαμβανόμενος ψευδής ισχυρισμός, ότι δηλαδή οι πρωτεΐνες αιχμής που παράγονται από τον οργανισμό μετά τον εμβολιασμό με mRNA κινούνται ελεύθερα στο σώμα προκαλώντας βλάβη, ή ακόμη και ότι μπορούν να μολύνουν άλλους ανθρώπους. Το AFP διέψευσε αυτούς τους ισχυρισμούς σε πολλά άρθρα ελέγχου γεγονότων, μεταξύ άλλων εδώ και εδώ.

Όπως εξηγεί το AFP σε αυτό το άρθρο του Μαρτίου 2025, ο EMA θεωρεί τα εμβόλια mRNA ασφαλή και αποτελεσματικά με βάση τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί μετά από δισεκατομμύρια χορηγούμενες δόσεις σε όλο τον κόσμο.