Οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 40 χρόνια
- Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε πριν τουλάχιστον ένα έτος.
- Δημοσιεύθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2022 στις 14:04
- 10 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Petros KONSTANTINIDIS, AFP Ελλάδα
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
Μια ανάρτηση στο Facebook που δημοσιεύθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου υποστηρίζει ότι οι πάγοι στην Αρκτική και την Ανταρκτική δεν λιώνουν, αλλά έχουν αυξηθεί κατά 20%. «Άντε τώρα να πείσουν τον κόσμο ότι θα ανέβει η στάθμη των θαλασσών, από το ... λιώσιμο των πάγων» γράφει ο χρήστης στην αρχική ανάρτηση, η οποία έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 800 φορές. Το ίδιο κείμενο αναπαράχθηκε εδώ, εδώ, εδώ και εδώ. Η ανάρτηση μοιράζεται ένα στιγμιότυπο οθόνης από άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα «Πρώτο Θέμα» τον Σεπτέμβριο του 2021, το οποίο αναπαράγει ένα tweet του διευθυντή της Ελληνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) Θεόδωρου Κολυδά.
Ωστόσο, το στατιστικό στοιχείο που παρατίθεται στις αναρτήσεις αναφέρεται στην ετήσια μεταβολή του όγκου των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως το 2021, αλλά παραβλέπει το γεγονός ότι η συνολική τάση είναι εντόνως πτωτική. Η έκταση των θαλάσσιων πάγων, η οποία αφορά τη θαλάσσια περιοχή που καλύπτεται από πάγο, έχει επίσης πτωτική τάση στην Αρκτική. Ωστόσο, η κατάσταση στην Ανταρκτική (νότιος πόλος) είναι πιο πολύπλοκη, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Θαλάσσιοι πάγοι και η στάθμη της θάλασσας
Οι θαλάσσιοι πάγοι είναι το παγωμένο νερό των ωκεανών και διαφέρουν από τα παγόβουνα, τα στρώματα πάγου, τις παγοκρηπίδες και τους παγετώνες. Η μείωσή των θαλάσσιων πάγων είναι μία από τις επιπτώσεις που καταγράφονται στις εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Ωστόσο, αντίθετα με τη λογική των αναρτήσεων, οι θαλάσσιοι πάγοι θεωρείται ότι δεν συμβάλλουν σημαντικά στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Δορυφορικά δεδομένα που συλλέγονται από τη NASA από το 1993 δείχνουν ότι η στάθμη της θάλασσας της Γης έχει σταθερά ανοδική τάση τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη. Τα κύρια αίτια για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας είναι το λιώσιμο των πάγων και των παγετώνων, καθώς και η διαστολή του θαλασσινού νερού ως αποτέλεσμα της αυξημένης θερμοκρασίας.
Όπως εξηγεί η NASA εδώ, «επειδή οι θαλάσσιοι πάγοι σχηματίζονται από το θαλασσινό νερό πάνω στο οποίο επιπλέουν, συμπεριφέρονται όπως ένα παγάκι σε ένα ποτήρι νερό. Όπως το παγάκι δεν αλλάζει τη στάθμη του νερού στο ποτήρι όταν λιώνει, έτσι και το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων στην Αρκτική δεν αλλάζει δραματικά τη στάθμη της θάλασσας. Το λιώσιμο των χερσαίων πάγων, όπως για παράδειγμα των πάγων της Γροιλανδίας ή της Ανταρκτικής, συμβάλλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όταν λιώνουν οι χερσαίοι πάγοι, απελευθερώνουν νερό που ήταν προηγουμένως παγιδευμένο στη στεριά και προστίθεται στο νερό των ωκεανών».
Παρόλα αυτά, οι θαλάσσιοι πάγοι εξακολουθούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συγκεκριμένα, οι θαλάσσιοι πάγοι ρυθμίζουν τα οικοσυστήματα πάνω και κάτω από την επιφάνειά τους, ενώ συμβάλλουν και στην αποτροπή της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας παγιδεύοντας θερμότητα στον ωκεανό.
Οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής μειώνονται
Τα γραφήματα που περιλαμβάνονται στο tweet του Κολυδά από τον Σεπτέμβριο του 2021 είναι ακριβή και προέρχονται από δεδομένα που συλλέχθηκαν από του δορυφόρους της OSI SAF της EUMETSTAT. Στο tweet, ο Κολυδάς παραπέμπει επίσης σε άρθρο στο «Real Climate Science», έναν ιστότοπο που αρνείται το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στην κλιματική αλλαγή.
Ο Κολυδάς αναφέρται σε δύο μετρήσεις: τον όγκο και την έκταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής. Αν και αναφέρει αύξηση του όγκου των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής κατά 20%, σύμφωνα με το PIOMAS, το κύριο μοντέλο που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του όγκου των θαλάσσιων πάγων, η ετήσια αύξηση από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Σεπτέμβριο του 2021 ήταν ελαφρώς χαμηλότερη. Ο όγκος των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής ήταν 4.158 km3 τον Σεπτέμβριο του 2020 και αυξήθηκε σε 4.762 km3 τον Σεπτέμβριο του 2021, καταγράφοντας αύξηση ύψους 14,4% από έτος σε έτος, σύμφωνα με το PIOMAS.
Ωστόσο, το στοιχείο αυτό αντικατοπτρίζει μόνο την ετήσια κατάσταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής τον Σεπτέμβριο που είναι ο μήνας με τους λιγότερους πάγους κάθε χρόνο στην Αρκτική. Όταν λαμβάνεται υπόψη ολόκληρο το έτος, το 2021 είχε τον 7ο χαμηλότερο μέσο όγκο θαλάσσιου πάγου που έχει καταγραφεί ποτέ, με 13.801 km3.
Η συνολική τάση του όγκου των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής είναι πτωτική τουλάχιστον από το 1979, όταν ξεκίνησε η καταγραφή από τους επιστήμονες (βλ. γράφημα παρακάτω). Ο χαμηλότερος ετήσιος μέσος όγκος θαλάσσιου πάγου καταγράφηκε το 2017 (12.890 km3), ακολουθούμενος από το 2019 (13.515 km3).
«Αν κοιτάξει κανείς την καταγραφή της έκτασης ή του όγκου των θαλάσσιων πάγων, θα δει πράγματι περιόδους κατά τις οποίες οι πάγοι αυξάνονται. Αυτό αντικατοπτρίζει τη φυσική μεταβλητότητα των καιρικών συνθηκών και των συνθηκών των ωκεανών» δήλωσε ο Mark Serreze, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου (NSIDC) και διακεκριμένος καθηγητής Γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο Colorado Boulder, μέσω email στο AFP στις 13 Σεπτεμβρίου. «Το κλειδί είναι να εξετάζουμε τη συνολική τάση. Οποιαδήποτε αύξηση των πάγων θα είναι προσωρινή και οποιαδήποτε "παύση" στην υπερθέρμανση του πλανήτη θα είναι προσωρινή», πρόσθεσε ο Serreze.
«Η τάση είναι σίγουρα πτωτική για την Αρκτική, με μια ορισμένη μεταβλητότητα από έτος σε έτος», επιβεβαίωσε ο Stephen Ackley, ερευνητής αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Σαν Αντόνιο, με email στο AFP στις 15 Σεπτεμβρίου.
«Προς το παρόν, οι πάγοι κυμαίνονται γύρω από τις ίδιες τιμές κατά την τελευταία δεκαετία», πρόσθεσε η Julienne Stroeve, καθηγήτρια Πολικής Παρατήρησης και Μοντελοποίησης στο University College London (UCL) σε συνομιλία μέσω email με το AFP στις 13 Σεπτεμβρίου. Η Stroeve τόνισε ότι ο ισχυρισμός ότι τα πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι θαλάσσιοι πάγοι αυξάνονται είναι «η χειρότερη εκδοχή επιλεκτικής διαλογής δεδομένων (cherry-picking)».
Ο Axel J. Schweiger, επικεφαλής επιστήμονας στο Κέντρο Πολικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, εξήγησε στο AFP μέσω email στις 13 Σεπτεμβρίου ότι «η μεταβλητότητα για 1 ή 2 χρόνια καθορίζεται από το τι συμβαίνει με τον καιρό, αλλά δεν έχει επίπτωση στο κλίμα».
Ο υπολογισμός για τον Σεπτέμβριο του 2022 δεν έχει γίνει ακόμη, αλλά αναμένεται ότι ο όγκος των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής θα είναι αυξημένος σε σχέση με το 2021, καθώς κάθε μήνα του τρέχοντος έτους έχουν σημειωθεί υψηλότερες τιμές από πέρυσι, πρόσθεσε ο Schweiger. Ο όγκος των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής σημείωσε τον χαμηλότερο ετήσιο μέσο όρο του το 2017 (12.890 km3), ακολουθούμενος από το 2020 (13.515 km3).
Η άλλη μέτρηση που αναφέρεται στο tweet του Κολυδά είναι η έκταση των θαλάσσιων πάγων, η οποία υπολογίζει την περιοχή του ωκεανού που καλύπτεται από πάγο. Τον Σεπτέμβριο του 2021, η έκταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής υπολογίστηκε σε 4,72 εκατομμύρια km2, σύμφωνα με τις δορυφορικές παρατηρήσεις της NASA. Αυτό σήμαινε αύξηση κατά περίπου 23% σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2020, όταν είχε υπολογιστεί στα 3,82 εκατομμύρια km2, που ήταν η δεύτερη χαμηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί ποτέ.
Κατά παρόμοιο τρόπο με τον όγκο των θαλάσσιων πάγων, η συνολική τάση από το 1979, όταν οι επιστήμονες άρχισαν να καταγράφουν την έκταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής, είναι πτωτική. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της NASA, η θερινή, ή ελάχιστη, έκταση των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής (που καταγράφεται τον Σεπτέμβριο) συρρικνώνεται κατά 13% ανά δεκαετία λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Όπως αναφέρει η IPCC στην τελευταία της έκθεση, περίπου το ήμισυ της παρατηρούμενης απώλειας θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής το καλοκαίρι οφείλεται στις αυξημένες συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αποδίδεται στην εσωτερική μεταβλητότητα του κλίματος.
Τον Αύγουστο του 2022, μια νέα μελέτη από ερευνητές με έδρα τη Νορβηγία και τη Φινλανδία ανέλυσε τέσσερα ομάδες δεδομένων θερμοκρασίας από τον αρκτικό κύκλο από το 1979 ως σήμερα και διαπίστωσε ότι η Αρκτική θερμαίνεται κατά 0,75°C κάθε δεκαετία, σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερο από τον υπόλοιπο πλανήτη.
Οι θαλάσσιοι πάγοι της Ανταρκτικής έχουν καταγράψει υψηλά και χαμηλά ρεκόρ την τελευταία δεκαετία
Οι θαλάσσιοι πάγοι της Ανταρκτικής, ωστόσο, δείχνουν μια διαφορετική εικόνα. Όπως αναφέρει ο Κολυδάς στο tweet του, η έκταση των θαλάσσιων πάγων της Ανταρκτικής έφτασε κοντά στο μέγιστο ρεκόρ της τον Σεπτέμβριο του 2021. Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που ο πάγος της Ανταρκτικής φτάνει τις υψηλότερες τιμές του, ενώ οι χαμηλότερες τιμές καταγράφονται περί τα τέλη Φεβρουαρίου ή στις αρχές του Μαρτίου.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η Ανταρκτική κατέγραψε τόσο υψηλά, όσο και χαμηλά ρεκόρ. Πιο συγκεκριμένα, οι θαλάσσιοι πάγοι της Ανταρκτικής κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ημερήσια μέση έκτασή τους από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις (1979) τον Σεπτέμβριο του 2014, φτάνοντας τα 20,11 εκατομμύρια km2.
Η χαμηλότερη ημερήσια μέση έκταση θαλάσσιων πάγων στην Ανταρκτική καταγράφηκε τον Φεβρουάριο του 2022, στα 1,92 εκατομμύρια km2. Η προηγούμενη χαμηλότερη τιμή καταγράφηκε το 2017.
Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανά περιοχή μεταβλητή φύση των τάσεων της έκτασης των θαλάσσιων πάγων της Ανταρκτικής, σύμφωνα με την IPCC. Όπως σημειώνεται, υπάρχει «μια μείωση της συνολικής κάλυψης από πάγο της Ανταρκτικής από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, η οποία όμως είναι πολύ μικρή για να διαχωριστεί από τη φυσική μεταβλητότητα».
«Διεξάγουμε έρευνα για αυτά τα φαινόμενα, αλλά αυτή τη στιγμή ο σπουδαιότερος αστάθμητος παράγοντας για τους θαλάσσιους πάγους της Ανταρκτικής είναι η σταθερή αύξηση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ως το 2016, όταν έφτασε στο μέγιστο της δορυφορικής εποχής και ακολούθησε το ελάχιστο όλων των εποχών το 2017», είπε ο καθηγητής Stephen Ackley στο AFP, διευκρινίζοντας ότι η αιτία αυτών των τιμών ρεκόρ δεν είναι ξεκάθαρη. «Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια από τα υπάρχοντα μοντέλα, επομένως η αιτιολόγηση των φαινομένων είναι πολύ δύσκολη αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε.
Συμπερασματικά, ο ισχυρισμός ότι ο θαλάσσιος πάγος της Γης αυξάνεται είναι παραπλανητικός και βασίζεται στη στενή εξέταση των δεδομένων από έτος σε έτος, αντί για τη συνολική τάσης. Τόσο η έκταση, όσο και ο όγκος των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής μειώνονται σημαντικά λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ενώ στην Ανταρκτική παρατηρείται μεγαλύτερη μεταβλητότητα, την οποία οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να εξηγήσουν μέχρι σήμερα.
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας
