Αυτό το βίντεο δεν δείχνει μια φάλαγγα κινεζικών στρατιωτικών οχημάτων να διασχίζει τα ρωσικά σύνορα προς την Ουκρανία

«Να και οι κινέζοι... Έφθασαν χθές Ουκρανία για να βοηθήσουν τους ρώσους. Ενθουσιασμένος ο ρώσος στρατιώτης φωνάζει... Έφτασαν οι κινέζοι, έφθασαν οι σύμμαχοι...», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook της 21ης Σεπτεμβρίου.

Το βίντεο που κοινοποιήθηκε δείχνει φορτηγά που φέρουν στο πλάι μία κόκκινη σημαία με κίτρινα αστέρια, που είναι η σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Ακούγεται η φωνή ενός άνδρα να λέει στα ρωσικά: «Η Κίνα έρχεται. Οι σύμμαχοι έφτασαν. Οι σύμμαχοι έρχονται, οι πραγματικοί σύμμαχοι. Αυτή είναι ήδη η δεύτερη φάλαγγα που βλέπουμε σήμερα. Θα τους δείξω το σήμα "Ζ"».

Image

Στιγμιότυπο της παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 05/10/2022

Το ίδιο βίντεο εντοπίστηκε στο Facebook εδώ και εδώ. Έχει επίσης κοινοποιηθεί στα αγγλικά, γαλλικά και πολωνικά, με τον ισχυρισμό ότι το βίντεο προέρχεται από την Ουκρανία.

Κάναμε μια αντίστροφη αναζήτηση για το βίντεο χρησιμοποιώντας το εργαλείο InVID, που αναπτύχθηκε από το AFP, και διαπιστώσαμε ότι κοινοποιήθηκε μεταξύ χρηστών στη ρωσική γλώσσα, όπως σε αυτή την ανάρτηση στο VKontakte στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην παρακάτω, το βίντεο είχε υδατογράφημα με το γράμμα «Ζ» και με τη λέξη «επιχείρηση» στα ρωσικά, τον επίσημο όρο του Κρεμλίνου για τον πόλεμο του κατά της Ουκρανίας.

Image

Στιγμιότυπο από δημοσίευση στο VK στα ρωσικά. Λήψη εικόνας: 06/10/2022

Στη συνέχεια αναζητήσαμε περισσότερα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πληκτρολογώντας «Βοστόκ 2022» στα ρωσικά, και βρήκαμε το ίδιο υλικό, διάρκειας ενός λεπτού και 17 δευτερολέπτων στο YouTube στις 29 Αυγούστου 2022, καθώς και στο Pikabu, μια μέρα αργότερα, με παρόμοια περιγραφή: «Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας (PLA) θα λάβει μέρος στην άσκηση του διοικητηρίου "Βοστόκ-2022", που διεξάγεται στο ανατολικό άκρο της Ρωσίας από τις 30 Αυγούστου έως τις 5 Σεπτεμβρίου...».

Στα σύνορα της Ρωσίας με την Κίνα ή στην Ουκρανία;

Η ανάρτηση στο VKontakte δεν υποστήριζε ότι αυτό καταγράφηκε στην Ουκρανία, αλλά αντίθετα έδειχνε τον κινεζικό στρατό να φτάνει στη Ρωσία. «Βλαδιβοστόκ. Κομβόι στρατιωτικού εξοπλισμού της ΛΔΚ (σ.σ. Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας) για την άσκηση "Βοστόκ 2022"», ανέφερε. Ένας παρόμοιος ισχυρισμός βρέθηκε στο Twitter μόλις δύο ημέρες αργότερα.

Την ίδια περίπου εποχή, ορισμένοι Κινέζοι χρήστες του Twitter (1, 2) επισήμαναν ότι τα ιδιωτικά αυτοκίνητα που φαίνονται στο βίντεο είχαν «αριθμούς πινακίδων 125 από ... Τσαμπάροφσκ» που βρίσκεται στην περιοχή του Βλαδιβοστόκ. Σύμφωνα με αυτούς τους λογαριασμούς στο Twitter, «ο Ρώσος που τράβηξε το βίντεο είπε ότι οι κινεζικές συμμαχικές δυνάμεις έχουν έρθει και οι Ουκρανοί θα πέσουν σύντομα». Και πάλι, δεν υπήρξε ρητός ισχυρισμός ότι ο κινεζικός στρατός εισέρχεται στην Ουκρανία.

Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε την ακριβή τοποθεσία που φαίνεται στο βίντεο. Ανάμεσα σε άλλα πλάνα σχετικά με την άσκηση που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βρήκαμε μερικά παρόμοια βίντεο σε διάφορες γλώσσες (1, 2, 3, 4), στα οποία βλέπουμε την άφιξη του τρένου του κινεζικού στρατού στο σταθμό Γκροντέκοβο, όπως γίνεται σαφές από τα κτίρια του σταθμού. Τα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποίησαν τις ίδιες εικόνες που καταγράφηκαν και δημοσιεύθηκαν στις 29 Αυγούστου 2022 από το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Οι φωτογραφίες του τρένου στο σταθμό Γκροντέκοβο που βρέθηκαν στους χάρτες Google και Yandex ταιριάζουν με το βίντεο του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.

Image

Στιγμιότυπα από τον ιστότοπο του ρωσικού υπουργείου Άμυνας (αριστερά), την αναζήτηση Yandex (κέντρο) και τους χάρτες Yandex (δεξιά), όπου φαίνεται ο σιδηροδρομικός σταθμός Grodekovo. Λήψη εικόνων: 06/10/2022

Ο σταθμός Γκροντέκοβο βρίσκεται στην τοποθεσία Πογκρανίτσνι στα σύνορα Ρωσίας-Κίνας, στην περιοχή Πριμόρσκι Κράι, στην ανατολική Ρωσία. Αποτελεί ένα από τα κύρια σημεία διασυνοριακής σιδηροδρομικής κίνησης στο νότιο κλάδο του υπερσιβηρικού σιδηροδρομικού δικτύου, μεταξύ της κινεζικής πόλης Χαρμπίν και του μεγαλύτερου ανατολικού ρωσικού λιμανιού, Βλαδιβοστόκ. Ο σταθμός απέχει περισσότερα από 9.000 χιλιόμετρα από τη Μόσχα, απόσταση που ένα επιβατικό τρένο θα χρειαζόταν πέντε ημέρες για να διανύσει και ένα φορτηγό τρένο ακόμη περισσότερο. Στη συνέχεια, θα χρειαζόταν μια επιπλέον ημέρα για να ταξιδέψει στην Ουκρανία.

Μπορέσαμε επίσης να εντοπίσουμε το κόκκινο-καφέ κτίριο, που φαίνεται στα αριστερά στο βίντεο που μοιράστηκε στα κοινωνικά δίκτυα. Βρίσκεται στην οδό «Ulitsa Lenina» 60, έναν δρόμο πολύ κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό του Γκροντέκοβο.

Το Google street view δεν είναι διαθέσιμο σε αυτή την πόλη, αλλά μπορέσαμε να βρούμε το κτίριο στον ρωσικό ιστότοπο 2gis.ru. Η οροφή του κτιρίου, τα παράθυρά του που περιβάλλονται από λευκό χρώμα και ο χώρος στάθμευσης που βρίσκεται στα δεξιά της εικόνας στο 2gis.ru, αντιστοιχούν στα ορατά στοιχεία του κτιρίου στο βίντεο.

Η ίδια τοποθεσία εντοπίστηκε από το DPA εδώ. Οι δημοσιογράφοι του Lead Stories βρήκαν επίσης το βίντεο που αναρτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022 και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν γυρίστηκε στην Ουκρανία.

Επικοινωνήσαμε με ορισμένους κατοίκους της περιοχής χρησιμοποιώντας το VKontakte. Ένας από αυτούς επιβεβαίωσε στο AFP ότι το βίντεο προέρχεται από την περιοχή κοντά στο σταθμό Γκροντέκοβο. «Ναι, αυτή είναι η πόλη μας όπου βρίσκεται ο σταθμός», έγραψε ένας χρήστης, από μια ομάδα σιδηροδρομικών του σταθμού Γκροντέκοβο, στις 4 Οκτωβρίου 2022.

Συμμετοχή στο Βοστόκ 2022, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία

Παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία έστειλε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες να συμμετάσχουν στις στρατιωτικές ασκήσεις Βοστόκ 2022. Προηγουμένως, το υπουργείο Άμυνας της Κίνας είχε ανακοινώσει στις 17 Αυγούστου 2022 ότι η δική της συμμετοχή θα προχωρήσει «όπως είχε προγραμματιστεί».

Στα ρωσικά στρατεύματα προστέθηκαν και οι στρατοί άλλων συμμάχων της Ρωσίας, όπως η Ινδία και το Αζερμπαϊτζάν. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν παρών στη στρατιωτική άσκηση του Σεργκέγιεφσκι, που βρίσκεται 60 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Ουσουρίσκ. Τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης κάλυψαν σε μεγάλο βαθμό το γεγονός (1, 2, 3, 4), συμπεριλαμβανομένου του AFP.

Τα φορτηγά βρίσκονταν στο ανατολικό άκρο Ρωσίας, όχι στην Ουκρανία

Οι εικόνες των οχημάτων από το βίντεο που αναλύθηκε και εκείνες που δημοσίευσε το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δημοσιεύθηκαν σχεδόν την ίδια ημερομηνία. Το πρώτο βίντεο δημοσιεύθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. Το δεύτερο δημοσιεύτηκε από το υπουργείο Άμυνας της Μόσχας στις 7:30 π.μ. στις 29 Αυγούστου 2022.

Δεδομένου ότι η ώρα Βλαδιβοστόκ (VLAT), όπου βρίσκεται ο σταθμός Γκροντέκοβο, είναι επτά ώρες μπροστά από την ώρα Μόσχας (MSK), αυτό σημαίνει ότι και τα δύο βίντεο δημοσιεύθηκαν περίπου την ίδια ώρα.

Image

Στιγμιότυπα από το βίντεο του YouTube (αριστερά) και από το βίντεο του υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας (δεξιά). Οι κόκκινοι κύκλοι προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 05/10/2022

Προκειμένου να εξακριβώσουμε ότι τα κινεζικά στρατιωτικά οχήματα ήταν όντως αυτά που συμμετείχαν στην άσκηση Βοστόκ 2022, συγκρίναμε τις πινακίδες που φαίνονται τόσο στο βίντεο του YouTube όσο και στο βίντεο που δημοσίευσε το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.

Καθώς η ποιότητα της εικόνας δεν ήταν καλή στο βίντεο του YouTube, έπρεπε πρώτα να βελτιώσουμε την εικόνα ώστε να γίνουν οι πινακίδες ελαφρώς πιο ορατές. Στη συνέχεια, τραβήξαμε στιγμιότυπα οθόνης των πινακίδων στα φορτηγά, προκειμένου να τις συγκρίνουμε με τις πινακίδες που είναι ορατές στο βίντεο του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, όπως παρακάτω:

Image

Σύγκριση στιγμιότυπων οθόνης, μεταξύ της εικόνας ενός φορτηγού που φαίνεται στο βίντεο (1:58) του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας (αριστερά) και ενός φορτηγού που φαίνεται στο βίντεο (0:17) του Youtube που κοινοποιήθηκε στο Facebook (δεξιά). Τα σχήματα με κόκκινο χρώμα προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 05/10/2021

Είναι ορατό ότι το φορτηγό με τον αριθμό πινακίδας «1-020», το οποίο εμφανίζεται στο 1:58 του βίντεο του ρωσικού υπουργείου Άμυνας (αριστερά), είναι το ίδιο με αυτό που εμφανίζεται στο 0:17 του βίντεο του YouTube που κοινοποιήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα (δεξιά).

Δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε τον δημιουργό του υλικού, αλλά μια πιθανή εξήγηση είναι ότι τραβήχτηκε από κάτοικο της πόλης από όπου πέρασαν τα φορτηγά στο Γκροντέκοβο μετά την εκφόρτωσή τους στον σιδηροδρομικό σταθμό.

Καταφέραμε επίσης να αναγνωρίσουμε ένα δεύτερο φορτηγό, ως εξής:

Image

Σύγκριση στιγμιότυπων οθόνης, μεταξύ της εικόνας ενός φορτηγού που φαίνεται στο βίντεο (1:43) του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας (αριστερά) και ενός φορτηγού που φαίνεται στο βίντεο (0:10) του Youtube που κοινοποιήθηκε στο Facebook (δεξιά). Τα σχήματα με κόκκινο χρώμα προστέθηκαν από το AFP. Λήψη εικόνων: 05/10/2021

Το φορτηγό με αριθμό πινακίδας «1-057» εμφανίζεται στο βίντεο του ρωσικού υπουργείου Άμυνας στο 1:43 (αριστερά). Ο ίδιος αριθμός πινακίδας είναι ορατός στο 0:10 του βίντεο του YouTube που κοινοποιήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα (δεξιά).

Παρατηρήσαμε επίσης ότι τα αυτοκίνητα που κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από τη φάλαγγα στο βίντεο δεν έχουν ουκρανικές πινακίδες, αλλά ρωσικές. Πράγματι, τέσσερα από τα πέντε αυτοκίνητα που διασχίζουν την εικόνα έχουν τον αριθμό «125», ο οποίος αντιστοιχεί στον αριθμό που αποδίδεται στην περιοχή Primorsky Krai, στην ανατολική Ρωσία, όπως και οι δύο πινακίδες που είναι ορατές παρακάτω:

Image

Στιγμιότυπα από τις πινακίδες κυκλοφορίας που φαίνονται στο βίντεο του Youtube. Λήψη εικόνων:05/10/2022

Τα δύο αυτά οχήματα εμφανίζονται στο 0:14 (αριστερά) και στο 0:24 (δεξιά) του βίντεο. Ο αριθμός 125 είναι ορατός στα δεξιά των πινακίδων. Η άσκηση «Βοστόκ 2022» πραγματοποιήθηκε στην περιοχή Primorsky Krai.

Το αυτοκίνητο με τον αριθμό 122, που εμφανίζεται στο 1:11 του βίντεο, προέρχεται από την περιοχή Altai Krai, στη νότια της κεντρικής Ρωσίας.

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, και ειδικότερα τις ώρες και ημερομηνίες δημοσίευσης του βίντεο που κοινοποιήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα και αυτού του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, γίνεται σαφές ότι τα κινεζικά στρατιωτικά φορτηγά βρίσκονται πράγματι στην περιοχή του Βλαδιβοστόκ και σε καμία περίπτωση κοντά στην Ουκρανία.