Ψευδές ρεπορτάζ σχετικά με «διαρροή» της ουκρανικής υπηρεσίας κατά της διαφθοράς καταχράται εικόνα Βρετανίδας δημοσιογράφου
- Δημοσιεύθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2025 στις 11:28
- 9 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Eduard STARKBAUER, AFP Σλοβακία
- Μετάφραση και προσαρμογή Magdalini GKOGKOU , AFP Greece
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
«Πρώην υπάλληλος του NABU (Εθνικό Γραφείο κατά της διαφθοράς της Ουκρανίας): ο Zelensky κατέχει ακίνητα στην Ευρώπη αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων», είναι ο τίτλος αυτού του άρθρου από τον ιστότοπο «Pravda Κύπρος», που δημοσιεύτηκε στις 17 Αυγούστου 2025. Το άρθρο περιλαμβάνει ένα βίντεο διάρκειας 2 λεπτών και 20 δευτερολέπτων.
Ο ιστότοπος Pravda Κύπρος ανήκει σε ένα δίκτυο ιστοσελίδων σε διάφορες γλώσσες που μοιάζουν με πύλες ενημέρωσης, αλλά συστηματικά διακινούν ψευδές ή παραπλανητικό περιεχόμενο, αποτελώντας μέρος ενός ρωσικού δικτύου παραπληροφόρησης με στόχο τις ευρωπαϊκές χώρες (αρχειοθετημένο εδώ). Το AFP τους έχει διαψεύσει αρκετές φορές (εδώ, εδώ και εδώ).
Ο ίδιος ισχυρισμός με το βίντεο ή στιγμιότυπα οθόνης από αυτό κοινοποιήθηκαν και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ), το Instagram και το Χ.
Κυκλοφόρησε επίσης σε άλλες γλώσσες, όπως τα τσεχικά, τα κροατικά, τα σερβικά, τα γερμανικά, τα ρουμανικά, τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά και τα σλοβακικά.
Μια αντίστροφη αναζήτηση με βασικά καρέ από το βίντεο αποκάλυψε ότι η πηγή που αναφέρεται στις αναρτήσεις ήταν ένα άρθρο στον ιστότοπο της London Telegraph με ημερομηνία 26 Αυγούστου 2025. Το άρθρο εστιάζει σε ένα υποτιθέμενο δίκτυο ακινήτων που ανήκουν στον Ζελένσκι, το οποίο υποτίθεται ότι αποκαλύφθηκε από μια πρώην ερευνήτρια του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας, γνωστή ως «Ολένα Κ.».
Σύμφωνα με το άρθρο, το άτομο αυτό υποτίθεται ότι επέβλεπε μια ομάδα εργασίας που παρακολουθούσε τις μεταφορές χρημάτων σε ένα δίκτυο εικονικών εταιρειών, οι οποίες αργότερα χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά δεκάδων πολυτελών ακινήτων για τον Ουκρανό πρόεδρο και τον στενό κύκλο του. Αυτό το δίκτυο φέρεται να το διαχειρίζονταν οι συνεργάτες του Ζελένσκι, οι οποίοι κατονομάζονται ως Σεργκέι Σεφίρ, Τιμούρ Μίντιτς και Σβιτλάνα Πιστσάνσκα.
Τα συμβόλαια αγοράς και οι τραπεζικές μεταφορές που αναφέρονται στο άρθρο και το βίντεο υποτίθεται ότι αποδεικνύουν την απόκτηση 26 ακινήτων στην Ισπανία, 14 ακινήτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, 21 ακινήτων στη Γαλλία, 34 διαμερισμάτων στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και οκτώ ακινήτων στην Ιταλία. Ωστόσο, δεν δόθηκαν συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τα ακίνητα, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή, προς το παρόν, η περαιτέρω επαλήθευση αυτού του ισχυρισμού.
Το ψευδές ρεπορτάζ επισημάνθηκε επίσης στο X από το Κέντρο για την Καταπολέμηση της Παραπληροφόρησης στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας.
Ο οργανισμός παρακολούθησης παραπληροφόρησης NewsGuard ανέφερε ότι ο ιστότοπος με την ψευδή πληροφορία συνδέεται εκστρατεία παραπληροφόρησης Storm-1516, η οποία υποστηρίζεται από τη Ρωσία (αρχειοθετημένο εδώ).
Ο ψευδής ισχυρισμός άρχισε να διαδίδεται περίπου την περίοδο που το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε έναν αμφιλεγόμενο νόμο που υποτίθεται ότι θα περιόριζε την ανεξαρτησία δύο βασικών φορέων κατά της διαφθοράς (συμπεριλαμβανομένου του NABU) και θα τις υπήγαγε στον γενικό εισαγγελέα. Ο Ζελένσκι υπέγραψε τον νόμο, αλλά μετά από μαζικές διαμαρτυρίες και πιέσεις από την κοινωνία των πολιτών και διεθνείς εταίρους, υποχώρησε, υποσχέθηκε να τροποποιήσει τον νόμο κατά της διαφθοράς, και αποκατέστησε την ανεξαρτησία των αρχών.
Η ταυτότητα μιας Βρετανίδας δημοσιογράφου εκλάπη
Καμία από τις αναρτήσεις δεν περιέχει αποδεικτικά στοιχεία ούτε παραθέτει συγκεκριμένα έγγραφα σχετικά με τις φερόμενες συναλλαγές ακινήτων. Δεν παρέχονται πληροφορίες, όπως ένας κατάλογος των υπογεγραμμένων συμβάσεων, έγγραφα που υποβλήθηκαν στο κτηματολόγιο ή συγκεκριμένες διευθύνσεις ακινήτων. Όλοι οι ισχυρισμοί βασίζονται σε δηλώσεις που αποδίδονται στην «πρώην ερευνήτρια του NABU, «Ολένα Κ.».
Κανένα άλλο μέσο ενημέρωσης δεν έχει αναφέρει μια ανακάλυψη τέτοιου μεγέθους, και ακόμη και οι προηγμένες αναζητήσεις με λέξεις-κλειδιά δεν έχουν αποφέρει αποτελέσματα.
Ο τομέας londontelegraph.uk, ο οποίος δημοσίευσε το άρθρο, δεν ανήκει σε κάποιο αναγνωρισμένο μέσο ενημέρωσης και, σύμφωνα με την ανάλυση WHOIS, δημιουργήθηκε λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν από τη δημοσίευση του άρθρου με το βίντεο, στις 14 Αυγούστου. Δεν έχουν εμφανιστεί νέες δημοσιεύσεις στον ιστότοπο από τις 27 Αυγούστου 2025.
Οι σύνδεσμοι προς τα προφίλ Facebook, Instagram και X στον ιστότοπο δεν αναφέρονται σε προφίλ του μέσου ενημέρωσης, αλλά σε προφίλ της υπηρεσίας δημιουργίας ιστοσελίδων WordPress.
Το όνομα του ιστότοπου, ο τομέας και η πανομοιότυπη γραμματοσειρά στο λογότυπο που εμφανίζεται στο βίντεο παραπέμπουν στη βρετανική εφημερίδα The Daily Telegraph.
Η φωτογραφία της φερόμενης ως συντάκτριας του άρθρου, η οποία ονομάζεται Σάρλοτ Ντέιβις, συνοδεύεται από την εικόνα μιας γυναίκας. Όταν αναζητήσαμε αυτή την εικόνα χρησιμοποιώντας την αντίστροφη αναζήτηση εικόνων, διαπιστώσαμε ότι στην πραγματικότητα απεικονίζει τη Βρετανίδα ανεξάρτητη δημοσιογράφο Έλεν Μπράουν, η οποία τη χρησιμοποιεί στο προφίλ της στο X.
Η Μπράουν, η οποία συνεργάζεται με τις εφημερίδες The Independent, BBC, Sky News και The Daily Telegraph, επιβεβαίωσε με προσωπικό μήνυμα προς το AFP στις 10 Σεπτεμβρίου 2025 ότι δεν ήταν η συντάκτρια του εν λόγω άρθρου.
«Καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας μου –κυρίως στην καλλιτεχνική δημοσιογραφία– έχω υπάρξει αφοσιωμένη στο ειλικρινές, προσεκτικό ρεπορτάζ», είπε στις 13 Σεπτεμβρίου. «Έτσι, είμαι τρομοκρατημένη που βλέπω το προφίλ μου να έχει παραβιαστεί από άγνωστα μέρη και να συνδέεται με ένα ψεύτικο όνομα και μια ψεύτικη δημοσίευση. Δεν έχω κάνει ποτέ ρεπορτάζ για τον Ζελένσκι ή τις οικονομικές του υποθέσεις. Οι αναγνώστες πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν διαβάζουν τέτοια δημοσιεύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Η Daily Telegraph δημοσίευσε αυτή τη συνέντευξη με την Μπράουν στις 14 Σεπτεμβρίου ως απάντηση στις ψευδείς αναρτήσεις.
Ρωτήσαμε απευθείας το NABU για την ύπαρξη ενός ατόμου με το όνομα «Ολένα Κ.». Σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με ημερομηνία 10 Σεπτεμβρίου 2025, ο εκπρόσωπός τους επιβεβαίωσε ότι παρόλο που το «Τμήμα Οργανωτικής, Αναλυτικής και Στρατηγικής Ανάπτυξης» που αναφέρεται στο βίντεο και το κείμενο υπάρχει εντός της οργανωτικής δομής του οργανισμού, η εν λόγω υπάλληλος δεν εργάζεται και δεν έχει εργαστεί ποτέ εκεί. Ο εκπρόσωπος επιβεβαίωσε επίσης ότι το NABU δεν έχει γνώση για παρόμοια ευρήματα ή διαρροές συμβολαίων αγοράς ή τραπεζικών μεταφορών που να σχετίζονται με τα αναφερόμενα άτομα.
Deepfakes ήχου και άλλες τεχνικές ανωμαλίες
Οι φωνές που χρησιμοποιούνται σε όλο το βίντεο φαίνονται ρομποτικές. Πραγματοποιώντας μια τεχνική ανάλυση του ηχητικού κομματιού, καταφέραμε να αποδείξουμε ότι τόσο οι ανδρικές όσο και οι γυναικείες φωνές είναι πράγματι deepfake. Το εργαλείο αξιολόγησης αυθεντικότητας ήχου του Ινστιτούτου Fraunhofer, που ονομάζεται deepfake-total.com, επιβεβαίωσε ότι το βίντεο είναι μια δημιουργία deepfake.
Περαιτέρω ανάλυση του ηχητικού αποσπάσματος χρησιμοποιώντας τον ανιχνευτή φωνής Hiya deepfake στο εργαλείο επαλήθευσης InVID-WeVerify αποκάλυψε επίσης έως και 99% ανίχνευση φωνών που παράγονται από τεχνητή νοημοσύνη.
Το βίντεο στην ιστοσελίδα της London Telegraph χρησιμοποιεί ένα γενικό φόντο τηλεοπτικών ειδήσεων που είναι ελεύθερα διαθέσιμο σε διάφορες πλατφόρμες (εδώ ή εδώ) και δεν ανήκει σε κανένα συγκεκριμένο μέσο ενημέρωσης.
Χρησιμοποιώντας αντίστροφη αναζήτηση εικόνων, ανακαλύψαμε επίσης ότι η φωτογραφία των φερόμενων ως εγγράφων που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν μαζική απάτη, σχετίζεται με μια εντελώς διαφορετική υπόθεση.
Βρήκαμε την ίδια φωτογραφία σε ένα άρθρο σχετικά με μια έρευνα για προδοσία υπέρ της Ρωσίας που διέπραξε ο φιλορώσος Ουκρανός βουλευτής Φέντορ Κριστένκο. Αυτά τα πραγματικά έγγραφα δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Ουκρανίας, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τον πρόεδρο ή οποιονδήποτε άλλον αναφέρεται στις αναρτήσεις. Οι λεπτομέρειες στα έγγραφα ήταν σκόπιμα θολές για να καταστούν δυσανάγνωστα.
Η φωτογραφία της υποτιθέμενης πληροφοριοδότριας «Ολένα Κ.» είναι θολή στο βίντεο, επομένως δεν μπορέσαμε να προσδιορίσουμε την προέλευσή της.
Μια εκστρατεία παραπληροφόρησης
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ζελένσκι γίνεται στόχος παραπληροφόρησης και ψευδών κατηγοριών για κατάχρηση της δυτικής οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία προς όφελός του. Μια παρόμοια τακτική, που χρησιμοποιεί ονόματα και οπτικές ταυτότητες άλλων μέσων ενημέρωσης, εφαρμόζεται συχνά για τη διάδοση αυτών των κατηγοριών οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να δυσφημίσουν τον ίδιο και την ουκρανική κυβέρνηση, με τελικό στόχο την υπονόμευση της δυτικής υποστήριξης προς το Κίεβο.
Στην περίπτωση του Ζελένσκι, παρατηρήσαμε επίσης την τοποθέτηση ψευδούς, σκόπιμα κατασκευασμένου περιεχομένου σε ιστότοπους που φαίνονται αξιόπιστοι και σε βίντεο ειδησεογραφικού τύπου, συμπεριλαμβανομένων ισχυρισμών για υποτιθέμενες αγορές μετοχών σε ορυχείο της Νότιας Αφρικής, ενός διαμερίσματος στο Μπουρτζ Χαλίφα, ενός ξενοδοχείου στις Άλπεις και της πρώην κατοικίας του Αδόλφου Χίτλερ στη Βαυαρία.
Στο παρελθόν, το AFP έχει επίσης διαψεύσει άλλους παρόμοιους ισχυρισμούς, όπως το ότι ο Ζελένσκι αγόρασε μια βίλα κοντά στο Βερολίνο που προηγουμένως ανήκε στον Γιόζεφ Γκέμπελς, μια Μερσέντες που προηγουμένως ανήκε στον Αδόλφο Χίτλερ και ένα σπορ αυτοκίνητο.
Παρόμοια παραπληροφόρηση κυκλοφόρησε από την εκστρατεία Storm-1516, η οποία υποστηρίζεται από τη Ρωσία και στοχεύει στη διάδοση αισθημάτων κατά της Ουκρανίας και της Ευρώπης (αρχειοθετημένο εδώ).
Το 2021 –πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία– το όνομα του Ζελένσκι πράγματι συμπεριλαμβανόταν στα λεγόμενα Pandora Papers (αρχειοθετημένο εδώ), μια εκτενή έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων στην οποία εκατοντάδες άτομα κατηγορήθηκαν για απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων σε υπεράκτιες εταιρείες. Αυτή η έρευνα αποκάλυψε ότι δύο από τις υπεράκτιες εταιρείες που ανήκαν σε συνεργάτες του Ζελένσκι χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά τριών πολυτελών ακινήτων στο κεντρικό Λονδίνο.
Ωστόσο, «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο ίδιος ο Ζελένσκι συμμετείχε στις αγοραπωλησίες ακινήτων στο Λονδίνο», έγραψε τότε το Έργο Αναφοράς για το Οργανωμένο Έγκλημα και τη Διαφθορά (OCCRP).
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας
