Αυτή η εικόνα φτιάχτηκε με τεχνητή νοημοσύνη, δεν δείχνει φακοειδή σύννεφα στη Νέα Υόρκη

«Εκπληκτικά φακοειδή σύννεφα πάνω από την Νέα Υόρκη», αναφέρει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 12 Μαΐου 2024, η οποία κοινοποιήθηκε από τότε περισσότερες από 200 φορές. Η ανάρτηση περιλαμβάνει μια φωτογραφία που υποτίθεται ότι δείχνει μια νυχτερινή λήψη της πόλης της Νέας Υόρκης, στην οποία βλέπουμε ιδιαίτερους κυκλικούς σχηματισμούς νεφών στον ουρανό.

Η εικόνα περιλαμβάνεται επίσης σε αυτή την ανάρτηση στο Facebook μαζί με άλλες τρεις παρόμοιες εικόνες με την επιπλέον λεπτομέρεια ότι αυτές οι εικόνες δείχνουν «εκπληκτικά φακοειδή σύννεφα, όπως φωτογραφήθηκαν στις 10 Μαΐου» στο Μανχάταν.

Παρόμοιοι ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν και σε άλλες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των ισπανικών και των αγγλικών. 

Στα σχόλια, οι χρήστες φαίνεται να πιστεύουν ότι η φωτογραφία είναι πραγματική, με κάποιους να την περιγράφουν ως «τρομακτική» και άλλους να σημειώνουν ότι «στην google υπάρχουν άφθονες πληροφορίες για αυτά τα σύννεφα είναι κάτι το οποίο συμβαίνει συχνά». Επιπλέον, ορισμένοι χρήστες συνδέουν το φαινόμενο με το HAARP, ένα αμερικανικό ερευνητικό πρόγραμμα για το οποίο το AFP έχει επαληθεύσει παραπλανητικούς ισχυρισμούς στο παρελθόν.

Πρόσφατα κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα παραπλανητικοί ισχυρισμοί για τροποποίηση του καιρού και αεροψεκασμούς, μετά από πολλαπλά περιστατικά έντονης αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα που σημειώθηκαν στις αρχές και στις 23-24 Απριλίου, καθώς και στα μέσα Μαΐου (αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ) .

Το AFP έχει προηγουμένως επαληθεύσει τέτοιους ισχυρισμούς, για παράδειγμα εδώ, εδώ και εδώ.

Ωστόσο, οι φωτογραφίες που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι πραγματικές. Δημιουργήθηκαν με τεχνητή νοημοσύνη, όπως επιβεβαίωσε η δημιουργός τους στο AFP. Επιπλέον, το φαινόμενο των φακοειδών σύννεφων δεν παρατηρήθηκε στον ουρανό της Νέας Υόρκης εκείνες τις μέρες ενώ η βλάστηση που φαίνεται σε ορισμένες από τις φωτογραφίες δεν είναι αντιπροσωπευτική της πόλης της Νέας Υόρκης τον Μάιο.

Image

Στιγμιότυπα οθόνης ψευδών αναρτήσεων στο Facebook. Λήψη εικόνων: 17/05 και 22/05.

Μια εικόνα που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη

Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας οδήγησε σε αυτόν τον λογαριασμό στο Ίνσταγκραμ (αρχειοθετημένος εδώ) ο οποίος δημοσίευσε την εν λόγω φωτογραφία δίνοντας εύσημα στο όνομα «The Prompter» (Cortesía: The Prompter). Μία από τις ελληνικές αναρτήσεις στο Facebook αναφέρει ως πηγή μια σελίδα στο Facebook που ονομάζεται «Red Climática Mundial», η οποία επικαλείται την ίδια πηγή με το όνομα «The Prompter».

Αυτή η σελίδα δημοσίευσε τη φωτογραφία στις 10 Μαΐου. Στις πληροφορίες αυτού του προφίλ, αναφέρεται: «Δημιουργίες και στιλ #Midjourney από την Ιρίνα Σαμάγιεβα». Στο προφίλ της Ιρίνα Σαμάγιεβα στο Facebook, αναφέρει ότι εργάζεται στην «Προμήθεια, Πρόσληψη και Έρευνα Διαδικτύου. Είμαι επίσης Καλλιτέχνης Εικόνων Τεχνητής Νοημοσύνης».

Το AFP επικοινώνησε με την Ιρίνα Σαμάγιεβα, διαχειρίστρια της σελίδας «The Prompter» στο Facebook, η οποία στις 17 Μαΐου 2024 επιβεβαίωσε μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος ότι είχε δημιουργήσει την εικόνα χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα Midjourney. «Η οδηγία κειμένου («prompt») ήταν Φακοειδή Σύννεφα πάνω από τη Νέα Υόρκη τη νύχτα --v 6.0 --stop 90. Μοιράζομαι όλες τις οδηγίες κειμένου στις αναρτήσεις μου», είπε στο AFP.

Σε ένα επόμενο ηλεκτρονικό μήνυμα στις 20 Μαΐου 2024, η Σαμάγιεβα επιβεβαίωσε επίσης ότι οι άλλες εικόνες που κοινοποιήθηκαν σε μία από τις ελληνικές αναρτήσεις δημιουργήθηκαν επίσης από την ίδια με τη χρήση του Midjourney και δημοσιεύτηκαν στη σελίδα της στο Facebook στις 10 Μαΐου (αρχειοθετημένες εδώ).

Χάρη στο «prompt» που έστειλε η δημιουργός στο AFP, καταφέραμε να δημιουργήσουμε εικόνες αρκετά παρόμοιες με αυτές που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο μέσω του Midjourney, όπως μπορείτε να δείτε παρακάτω.

Image

Εικόνες τεχνητής νοημοσύνης που παρήγαγε το AFP χρησιμοποιώντας το Midjourney στις 24 Μαΐου 2024, με τις ίδιες εντολές που χρησιμοποίησε η Ιρίνα Σαμάγιεβα για να δημιουργήσει τις εικόνες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Το υδατογράφημα προστέθηκε από το AFP

Εξήγηση του φαινομένου των «φακοειδών σύννεφων»

«Το φακοειδές σύννεφο είναι ένα στατικό με σχήμα φακού νέφος, που σχηματίζεται συνήθως σε μεγάλο ύψος, συνήθως ευθυγραμμισμένο κάθετα στην κατεύθυνση του ανέμου. Χωρίζεται σε κατηγορίες ανάλογα με το ύψος σε φακοειδείς στάσιμους υψισωρείτες (ACSL), φακοειδείς στάσιμους στρωματοσωρείτες (SCSL) και φακοειδείς στάσιμους θύσανους (CCSL)», εξήγησε σε αυτό το άρθρο ο Θεόδωρος Κολυδάς, Μαθηματικός - Μετεωρολόγος και Διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ (αρχειοθετημένο εδώ).

Image

Φακοειδή σύννεφα απεικονίζονται στις 14 Ιανουαρίου 2024 στη Λα Ποσεσιόν, στο γαλλικό νησί Ρεϋνιόν στον Ινδικό Ωκεανό. (AFP / RICHARD BOUHET)

Ο Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος και Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, εξήγησε στο AFP ότι είναι ένα απολύτως φυσιολογικό φαινόμενο που ονομάζεται «Altocumulus lenticularis», το οποίο σχηματίζεται κυρίως σε ορεινές εξάρσεις όταν υπάρχουν καλές καιρικές συνθήκες οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. 

«Η συνεχής ροή του ανέμου πάνω από ένα εμπόδιο που συνήθως είναι ένα βουνό δημιουργεί στην κορυφή αυτού του βουνού ή μιας ορεινής έξαρσης αυτού του είδους το νέφος. Και επειδή ακριβώς η ροή του ανέμου ακολουθεί την καμπυλότητα του βουνού, όπως δηλαδή ανεβαίνει προς το βουνό και κατεβαίνει μετά, δημιουργείται το νέφος κοντά στην κορυφή, ομοιάζοντας σαν «καπέλο» το οποίο σκεπάζει κατά κάποιον τρόπο το βουνό», είπε ο ειδικός στο AFP.

Ο καιρός στη Νέα Υόρκη στις 9 και 10 Μαΐου

Ένας εκπρόσωπος της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Νέας Υόρκης (αρχειοθετημένο εδώ) διέψευσε τη δημιουργία τέτοιων σύννεφων πάνω από τη Νέα Υόρκη στις 9 και 10 Μαΐου 2024 και είπε ότι οι φωτογραφίες δεν είναι αυθεντικές.

Δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στις 21 Μαΐου  ότι «Ενώ ο καιρός στη Νέα Υόρκη ήταν κάπως άστατος, με βροχοπτώσεις να αναπτύσσονται αργά στις 9 και να συνεχίζονται κατά διαστήματα έως τις 10, δεν υπήρχαν φακοειδή σύννεφα όπως αυτά που απεικονίζονται».

«Οι ουρανοί ήταν εντελώς συννεφιασμένοι κατά την περίοδο αυτή και η βλάστηση που παρατηρείται στις φωτογραφίες δεν είναι αντιπροσωπευτική της Νέας Υόρκης τον Μάιο», εξήγησε περαιτέρω.

Ένας άλλος εκπρόσωπος της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Νέας Υόρκης δήλωσε στο AFP μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στις 22 Μαΐου ότι «το έδαφος στα δυτικά της περιοχής της Νέας Υόρκης δεν ευνοεί την ανάπτυξη αυτού του τύπου σύννεφων. Αυτός ο τύπος σχηματισμού σύννεφων μπορεί να συμβεί με τις κατάλληλες συνθήκες ανέμου, υγρασίας και σταθερότητας στην υπήνεμη πλευρά ορεινού εδάφους, όπως τα Βραχώδη Όρη στη Βόρεια Αμερική». 

Αυτός ο σύνδεσμος από την EarthCam που δείχνει εικόνες του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στη Νέα Υόρκη δεν κατέγραψε κανένα φακοειδές σύννεφο στον ουρανό πάνω από τη Νέα Υόρκη ούτε στις 9 ούτε στις 10 Μαΐου (αρχειοθετημένο εδώ).

Image

Στιγμιότυπα οθόνης από την ιστοσελίδα της EarthCam που δείχνουν τον ουρανό της Νέας Υόρκης στις 9 (αριστερά) και 10 Μαΐου (δεξιά). Λήψη εικόνων: 23/05/2024.