Ρεκόρ ζέστης του παρελθόντος δεν αναιρούν την κλιματική αλλαγή

«Οι ιστορικά υψηλότερες καταγεγραμμένες θερμοκρασίες  στην Ελλάδα καταρρίπτουν τη βλακωδέστατη θεωρία περί κλιματικής αλλαγής», αναφέρει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 16 Ιουλίου 2024, η οποία έχει κοινοποιηθεί από τότε περισσότερες από 1.400 φορές. Η ανάρτηση περιλαμβάνει ένα στιγμιότυπο οθόνης από τη Βικιπαίδεια με τίτλο «Κατάλογος ακραίων θερμοκρασιών στην Ελλάδα», το οποίο δείχνει τις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί σε διάφορες τοποθεσίες στην Ελλάδα σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. 

Μια άλλη viral ανάρτηση στο Facebook στα ελληνικά, με περισσότερες από 2.600 κοινοποιήσεις, περιλαμβάνει μια εικόνα με παρόμοιο ισχυρισμό: «Σαν σήμερα: 1977 48° θερμοκρασία 1987 47° θερμοκρασία 2023 κλιματική αλλαγή!». 

Παρόμοιες αναρτήσεις κοινοποιήθηκαν στο Facebook (εδώ, εδώ και εδώ), στο Threads (εδώ και εδώ) και στο X (εδώ). 

Ο ισχυρισμός άρχισε να εξαπλώνεται καθώς ακατάπαυστη ζέστη πλήττει μεγάλες περιοχές της νότιας και ανατολικής Ευρώπης (αρχειοθετημένο εδώ). Η Ελλάδα βιώνει τρομερή ζέστη, με τις θερμοκρασίες σε ορισμένες περιοχές να ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Οι υψηλές θερμοκρασίες στη χώρα ξεκίνησαν ήδη από τον Ιούνιο, νωρίτερα από άλλες χρονιές (αρχειοθετημένο εδώ), όπως δήλωσε ο μετεωρολόγος Πάνος Γιαννόπουλος στην κρατική τηλεόραση ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2024. 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης της viral παραπλανητικής ανάρτησης στο Facebook. Λήψη εικόνας: 19/7/2024

Αν και οι θερμοκρασίες και οι ημερομηνίες που απεικονίζονται στις viral εικόνες είναι σωστές, οι επιστήμονες λένε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη κάνει τους καύσωνες πιο συχνούς και έντονους και ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα του παρελθόντος δεν αποτελούν απόδειξη για το αν υπάρχει ή όχι η κλιματική αλλαγή. 

Στο παρελθόν, το AFP έχει επαληθεύσει παρόμοιους παραπλανητικούς ισχυρισμούς (για παράδειγμα εδώ, εδώ και εδώ).

Image

Στιγμιότυπο οθόνης παραπλανητικών αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λήψη εικόνων: 19/7/2024

Η Ελλάδα έχει βιώσει υψηλές θερμοκρασίες στο παρελθόν

Μια αναζήτηση στο Google με τις λέξεις-κλειδιά «υψηλότερη θερμοκρασία» και «Ελλάδα» μάς οδήγησε σε αυτή την ιστοσελίδα της Βικιπαίδεια στο άρθρο με τίτλο «Κατάλογος ακραίων θερμοκρασιών στην Ελλάδα», από όπου το AFP διαπίστωσε ότι τραβήχτηκε το viral στιγμιότυπο οθόνης.

Τα δεδομένα που απεικονίζονται στο στιγμιότυπο οθόνης φαίνονται ακριβή, με τα περισσότερα από αυτά να προέρχονται από υλικό που παρέχεται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) (για παράδειγμα εδώ για τα έτη 1973, 1977, 2007, -- αρχειοθετημένο εδώ, και εδώ για τα έτη 1958, 1973, 1977, 2007 -- αρχειοθετημένο εδώ). 

Επιπρόσθετα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι εκείνες τις ημέρες ή εκείνο το διάστημα, η Ελλάδα γνώρισε ρεκόρ ζέστης. Για παράδειγμα, στις 3 Αυγούστου 2021 η θερμοκρασία στον Λαγκαδά (Μακεδονία) ήταν πράγματι 47,1 °C, σύμφωνα με το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr. 

Σε μια ανάρτηση στο Χ στις 25 Ιουνίου 2024, ο Θεόδωρος Κολυδάς, Μαθηματικός-Μετεωρολόγος και Διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου ΕΜΥ, σημειώνει ότι πολύ υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν τον Ιούνιο του 2007, μήνας και έτος που αναφέρονται επίσης στον πίνακα που φαίνεται σε εκείνο το στιγμιότυπο οθόνης. 

Επιπλέον, ψάχνοντας στο αρχείο της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, βρήκαμε ένα απόκομμα τύπου της εφημερίδας «Μακεδονία» από τις 24 Αυγούστου 1958, το οποίο αναφέρει ότι στις 23 Αυγούστου ο καιρός στην πόλη των Τρικάλων ήταν 47,2 °C -- θερμοκρασία που αναφέρεται και στη λίστα της Βικιπαίδειας. 

Image

Στιγμιότυπο οθόνης της εφημερίδας «Μακεδονία» από τις 24/8/1958 με την πόλη των Τρικάλων και τη θερμοκρασία της να επισημαίνονται με κόκκινο χρώμα από το AFP. Λήψη εικόνας: 18/7/2024.

Για τις αναρτήσεις που υποστηρίζουν ότι η θερμοκρασία έφρασε τους 48°C το 1977 και τους 47°C το 1987, τα στοιχεία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού για το 1977 και της ΕΜΥ για το 1987 επιβεβαιώνουν ότι ο καιρός ήταν εξαιρετικά ζεστός κατά τη διάρκεια αυτών των ετών.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη επιδεινώνει τους καύσωνες

Όπως έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενο άρθρο επαλήθευσης πληροφοριών, στο οποίο ελέγξαμε έναν παρόμοιο ισχυρισμό, ένα απομονωμένο επεισόδιο πολύ υψηλών θερμοκρασιών δεν αποτελεί απόδειξη της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας της κλιματικής αλλαγής. Το σημαντικό είναι ότι έχουμε πλέον συστηματικά πολύ υψηλές μέσες θερμοκρασίες. 

Η Τζέσικα Νόι, ερευνήτρια ατμόσφαιρας στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA, εξήγησε στο AFP για τις ανάγκες ενός άλλου άρθρου επαλήθευσης πληροφοριών σχετικά με έναν καύσωνα του 1954 ότι αυτό «δεν διαψεύδει σε καμία περίπτωση ότι η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης λόγω της συσσώρευσης των αερίων του θερμοκηπίου επιταχύνεται και είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας».

Η πιο πρόσφατη έρευνα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που δημοσιεύθηκε μεταξύ 2021 και 2023, δείχνει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει πιο συχνά και πιο σοβαρά από τη δεκαετία του 1950 (αρχειοθετημένο εδώ). «Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων των συχνότερων και εντονότερων ακραίων φαινομένων, έχει προκαλέσει εκτεταμένες δυσμενείς επιπτώσεις και συναφείς απώλειες και ζημιές στη φύση και τους ανθρώπους, πέρα από τη φυσική κλιματική μεταβλητότητα», αναφέρεται στην έρευνα. 

«Για 1,5°C υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα υπάρξουν αυξανόμενοι καύσωνες, μεγαλύτερες θερμές εποχές και μικρότερες ψυχρές εποχές», σύμφωνα με το μέρος του 2021 της εν λόγω έκθεσης. «Για 2°C υπερθέρμανσης του πλανήτη, τα ακραία φαινόμενα θερμότητας θα φτάνουν συχνότερα σε κρίσιμα όρια ανοχής για τη γεωργία και την υγεία», προσθέτει η έκθεση.

Μια ανάλυση που συνέκρινε τον καύσωνα του 2021 στην Ευρώπη με προηγούμενους μεγάλους καύσωνες διαπίστωσε ότι η σοβαρότητα των κυμάτων καύσωνα, «που χαρακτηρίζονται ως περίοδοι διάρκειας αρκετών ημερών έως εβδομάδων με υπερβολικά ζεστό καιρό το καλοκαίρι», έχει αυξηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες (αρχειοθετημένο εδώ). 

Όπως μετέδωσε το AFP, ο Ιούνιος του 2024 ήταν ο θερμότερος Ιούνιος που έχει καταγραφεί ποτέ, ξεπερνώντας το προηγούμενο υψηλό που είχε σημειωθεί έναν χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus. 

Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες του αέρα κατά τους 12 μήνες έως τον Ιούνιο του 2024 ήταν οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ -- κατά μέσο όρο 1,64°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Image

Ένας αξιωματικός δίνει νερό σε μέλος της προεδρικής φρουράς που στέκεται μπροστά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα στις 12 Ιουλίου 2024 (AFP / ARIS OIKONOMOU)

Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες 

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά μετεωρολογικά δεδομένα που αναλύθηκαν από την επιστημονική ομάδα του meteo.gr/Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα από το 1960 έως το 2024 για τον Ιούνιο έχει αυξηθεί κατά 2,5°C (αρχειοθετημένο εδώ). 

Ο Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος και Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και ένας από τους συντάκτες του παραπάνω άρθρου, το επιβεβαίωσε αυτό στο AFP τον Ιούλιο, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα κατέγραψε το 2024 τον θερμότερο Ιούνιο από το 1960 (αρχειοθετημένο εδώ). 

Όπως δήλωσε ο Κώστας Συνολάκης, πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Κλιματικής Αλλαγής, στη δημόσια τηλεόραση ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2024 «καταγράφηκαν υψηλές θερμοκρασίες που ήταν 3,8 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο» (αρχειοθετημένο εδώ). 

Ο Λαγουβάρδος μαζί με άλλους επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, δημοσίευσαν τον Μάρτιο του 2024 μια έκθεση σχετικά με την ετήσια κλιματική αποτίμηση στην Ελλάδα, η οποία έδειξε ότι «η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα το 2023 ήταν σε όλες τις περιοχές υψηλότερη από τη μέση τιμή της κλιματικής περιόδου 1991-2020» (αρχειοθετημένο εδώ). 

Στο παρελθόν το AFP έχει επαληθεύσει άλλους ψευδείς ή παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με το κλίμα εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά.