Βίντεο που φέρουν σημάδια τεχνητής νοημοσύνης παρουσιάζονται ψευδώς ως επακόλουθο του σεισμού στη Μιανμάρ

Μετά τον ισχυρό σεισμό που έπληξε τη Μιανμάρ στις 28 Μαρτίου 2025, σκοτώνοντας περισσότερους από τρεις χιλιάδες ανθρώπους, άρχισαν να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, μεταξύ άλλων και στα ελληνικά, παραποιημένα πλάνα από την καταστροφή, με τον ψευδή ισχυρισμό ότι δείχνουν τις συνέπειες του σεισμού. Το AFP εντόπισε τα αρχικά βίντεο, τα οποία περιείχαν λογότυπα από εργαλεία δημιουργίας τεχνητής νοημοσύνης. Εμπειρογνώμονες εντόπισαν, επίσης, οπτικές ασυνέπειες στα βίντεο, υποδεικνύοντας ότι πιθανότατα δημιουργήθηκαν με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης.

Στις 28 Μαρτίου 2025, ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους 7,7 βαθμών έπληξε την κεντρική Μιανμάρ, προκαλώντας την υποχώρηση δρόμων στην πρωτεύουσα Νάι Πι Τάου και δονήσεις που έγιναν αισθητές στην Κίνα και την Ταϊλάνδη (αρχειοθετημένο εδώ).

Ο αριθμός των νεκρών έχει ξεπεράσει τους 3.000, ενώ 341 άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούνται και 4.715 έχουν τραυματιστεί, δήλωσε στις 3 Απριλίου 2025 η χούντα που κυβερνά τη χώρα (αρχειοθετημένο εδώ). Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι έως και τρία εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να έχουν πληγεί με κάποιο τρόπο - πολλοί έμειναν χωρίς στέγη αφού τα σπίτια τους καταστράφηκαν (αρχειοθετημένο εδώ).

Οι δονήσεις προκάλεσαν την καταστροφή κτηρίων και γεφυρών και την υποχώρηση δρόμων σε περιοχές της Μιανμάρ, ενώ στην πόλη Μανταλέι των περισσότερων από 1,7 εκατομμυρίων κατοίκων σημειώθηκαν μαζικές καταστροφές (αρχειοθετημένο εδώ).

Μία ημέρα μετά τον σεισμό, χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να κοινοποιούν βίντεο που υποτίθεται ότι έδειχναν πλάνα από την καταστροφή.  «Πλάνα από το σεισμός στη Μιανμάρ 17 εκατομμύρια πληγέντες», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 29 Μαρτίου 2025, κοινοποιώντας ένα βίντεο που δείχνει κατεστραμμένους δρόμους, κτήρια και μια πυρκαγιά, το οποίο συγκέντρωσε 34.000 προβολές.

«Μιανμάρ...», αναφέρει μια άλλη ανάρτηση στο Facebook από τις 29 Μαρτίου, συνοδευόμενη από ένα βίντεο που δείχνει μια αεροφωτογραφία μιας κατεστραμμένης πόλης με παγόδες ορατές στον ορίζοντα, το οποίο συγκέντρωσε 4.500 προβολές.

Τα ίδια αποσπάσματα κοινοποιήθηκαν και από άλλους χρήστες στο Facebook (εδώ και εδώ) και σε ελληνικούς ιστοτόπους (εδώ και εδώ), οι οποίοι δημοσίευσαν στιγμιότυπα οθόνης από τα βίντεο. 

Τα βίντεο εμφανίστηκαν επίσης σε παρόμοιες αναρτήσεις γραμμένες σε άλλες γλώσσες, όπως τα κινεζικά, τα αγγλικά, τα ταϊλανδέζικα, τα ινδονησιακά, τα ισπανικά και τα κορεάτικα.

Ωστόσο, δεν πρόκειται για πραγματικές σκηνές της καταστροφής στη Μιανμάρ. Παρόμοια βίντεο που εντοπίσαμε στο διαδίκτυο εμφανίζουν λογότυπα πλατφορμών δημιουργίας βίντεο τεχνητής νοημοσύνης, και ειδικοί επιβεβαίωσαν στο AFP ότι περιέχουν οπτικές ασυνέπειες.

Image

Στιγμιότυπο οθόνης των παραπλανητικών αναρτήσεων στο Facebook. Λήψη εικόνας: 3/4/2025

Βίντεο 1

Αρκετά από τα κλιπ που κυκλοφόρησαν σχετικά με το πρώτο βίντεο περιλαμβάνουν το όνομα χρήστη του TikTok «@the.360.report», όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο οθόνης.

Image

Στιγμιότυπο οθόνης της ψευδούς ανάρτησης στο Facebook με το όνομα χρήστη να επισημαίνεται από το AFP με κίτρινο χρώμα. Λήψη εικόνας: 4/4/2025

Μια επισκόπηση του λογαριασμού δεν βρήκε το αρχικό βίντεο. Ωστόσο, πολλά από τα βίντεο αυτού του λογαριασμού φέρουν υδατογραφήματα της αμερικανικής εταιρείας γενετικής Τεχνητής Νοημοσύνης «Runway» και της πλατφόρμας δημιουργίας βίντεο MINIMAX Hailuo AI (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).

Image

Στιγμιότυπο οθόνης ενός βίντεο που έχει αναρτηθεί στον λογαριασμό TikTok, με το υδατογράφημα να επισημαίνεται από το AFP με κόκκινο χρώμα. Λήψη εικόνας: 4/4/2025

Image

Στιγμιότυπο οθόνης ενός βίντεο που έχει αναρτηθεί στον λογαριασμό TikTok, με τα υδατογραφήματα να επισημαίνονται από το AFP με κόκκινο χρώμα. Λήψη εικόνας: 4/4/2025

Ο Σου Χου, επικεφαλής του Εργαστηρίου Μηχανικής Μάθησης και Εγκληματολογίας Μέσων Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Περντιού στις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε στο AFP στις 30 Μαρτίου 2025 ότι πιστεύει πως το βίντεο δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη.

«Η κύρια ένδειξη είναι ότι τα άτομα που απεικονίζονται στο βίντεο παραμένουν αφύσικα ακίνητα, ενώ η φωτιά που είναι ορατή στο βάθος παρουσιάζει ρεαλιστική κίνηση. Αυτή η ασυνέπεια υποδηλώνει έντονα τεχνητή σύνθεση ή χειραγώγηση», εξήγησε. 

Image

Στιγμιότυπο της ανάρτησης με τα σημεία που δείχνουν ότι δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη να επισημαίνονται από τον εμπειρογνώμονα.

Ένας δημοσιογράφος του AFP που κάλυψε τον σεισμό στη Μιανμάρ επιβεβαίωσε ότι δεν έχει δει πουθενά στους δρόμους τρύπες παρόμοιες με αυτές που φαίνονται στο βίντεο.

Το AFP επικοινώνησε με την εταιρεία Runway για να σχολιάσει τη χρήση των εργαλείων τους για τη δημιουργία παραπλανητικού υλικού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάδοση παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, αλλά δεν έλαβε απάντηση μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης. 

Βίντεο 2

Μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας στο Google χρησιμοποιώντας τα καρέ από το δεύτερο βίντεο έδωσε ως αποτέλεσμα ένα σχεδόν πανομοιότυπο βίντεο στο X από τις 29 Μαρτίου. Αν και η λεζάντα του δεν υποδεικνύει άμεσα ότι το κλιπ δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη, το λογότυπο του εργαλείου δημιουργίας «Wan AI» είναι ορατό στην κάτω δεξιά γωνία του υψηλότερης ποιότητας υλικού (αρχειοθετημένος σύνδεσμος).

Image

Στιγμιότυπο μιας ανάρτησης του Χ με το εν λόγω βίντεο με το λογότυπο της Wan AI στην κάτω δεξιά γωνία του να επισημαίνεται με κίτρινο χρώμα από το AFP. Λήψη εικόνας: 4/4/2025

Οπτικά σφάλματα υποδηλώνουν επίσης ότι το βίντεο δημιουργήθηκε με χρήση εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Ο Χου δήλωσε στο AFP ότι τα δέντρα στο κλιπ δεν έχουν ορατές ρίζες, ενώ ένα άτομο περπατά με τρόπο μη συμβατό με τη φυσική ανθρώπινη κίνηση.

Ο Σιγουέι Λιού, διευθυντής του Εργαστηρίου Εγκληματολογίας Μέσων του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο, επισήμανε ξεχωριστά το υδατογράφημα «Wan AI» και τόνισε ότι οι σκιές των αντικειμένων στο κλιπ είναι ασυνεπείς ως προς την κατεύθυνση και το μέγεθος.

Image

Οπτικές ασυνέπειες στο βίντεο που τονίζονται από τους Σου Χου (αριστερά) και Σιγουέι Λιού.

Αν και δεν υπάρχει ασφαλής μέθοδος για τον εντοπισμό των μέσων που έχουν δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη, ο εντοπισμός υδατογραφημάτων και οπτικών ατελειών μπορεί να βοηθήσει, καθώς τα λάθη εξακολουθούν να εμφανίζονται, παρά την ραγδαία πρόοδο της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης.

Στο παρελθόν, το AFP έχει καταρρίψει παραπληροφόρηση σχετικά με τον σεισμό στη Μιανμάρ εδώ στα αγγλικά.