Αυτό το κείμενο δικαστηρίου της Λισαβόνας για «152 θανάτους» δεν αφορά όλους τους θανάτους λόγω Covid-19

«Πορτογαλία: δικαστήριο αποφάσισε ότι από 17.000 μόνο 150 πέθαναν από ιό, άρα εδώ κάτω από 100...», λέει η ανάρτηση ενός χρήστη του Facebook, που έγινε στις 6 Ιουλίου 2021, και έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 100 κοινοποιήσεις έκτοτε.

Ο ισχυρισμός έχει παρουσιαστεί και από άλλους χρήστες του Facebook (παραδείγματα εδώ, εδώ, κι εδώ), καθώς και σε δημοσιεύματα στο Διαδίκτυο. Πέρα από τα ελληνικά, έχει κοινοποιηθεί επίσης στα πορτογαλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα σουηδικά, τα ιταλικά, τα εβραϊκά, τα σλοβακικά, τα μπενγκάλι και τα φινλανδικά.

Οι εν λόγω αναρτήσεις υποστηρίζουν πως, έπειτα από έρευνα, δικαστήριο στην Λισαβόνα διαπίστωσε πως μόλις 152 από τους 17.000 καταγεγραμμένους θανάτους, ή αλλιώς μόλις 0,9% του επίσημου συνόλου, οφείλεται πράγματι στην Covid-19.

Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής: το κείμενο του δικαστηρίου, που κοινοποιείται, αναφέρεται μόνο σε θανάτους που έχουν καταγραφεί από ιατρούς του Εθνικού Ινστιτούτου Νομικής Ιατρικής και Ιατροδικαστικών Επιστημών, το οποίο υπάγεται στο υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ η πλειοψηφία των θανάτων από κορονοϊό στην Πορτογαλία καταγράφεται από ιατρούς που υπάγονται στο υπουργείο Υγείας της χώρας.

Image

Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook, λήψη εικόνας 8 Ιουλίου 2021

Μόνο οι θάνατοι που πιστοποίησε το υπουργείο Δικαιοσύνης

Το περιεχόμενο του κειμένου προέρχεται από τη διαδικασία 525/21.4BELSB, του Διοικητικού Δικαστηρίου του Κύκλου της Λισαβόνας, με ημερομηνία 19 Μαΐου 2021.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα, που παρατίθεται στα κοινωνικά δίκτυα, διαπιστώνει ότι υπάρχουν 152 πιστοποιητικά θανάτου λόγω κορονοϊού στην Πορτογαλία, κατά το διάστημα από την 1η Ιανουαρίου 2020 έως τις 18 Απριλίου 2021.

Αλλά το κείμενο, το οποίο βρίσκεται επίσης διαθέσιμο στο σύνολό του, επιβεβαιώνει ότι αναφέρεται σε θανάτους που πιστοποιούνται από ιατρούς οι οποίοι εργάζονται υπό την εποπτεία του πορτογαλικού υπουργείου Δικαιοσύνης, μέσω του Εθνικού Ινστιτούτου Νομικής Ιατρικής και Ιατροδικαστικών Επιστημών (INMLCF).

«Μετά από ανάλυση της βάσης δεδομένων του SICO, από 01-01-2020 έως 18/04/2021, μπορέσαμε να επαληθεύσουμε μέχρι στιγμής τις ακόλουθες κατανομές: Μεταξύ 2020 και 2021, 152 πιστοποιητικά θανάτου εκδόθηκαν από γιατρούς που εργάζονται υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Δικαιοσύνης (INMLCF), στις οποίες περιπτώσεις η βασική αιτία θανάτου οφειλόταν στην Covid-19, σύμφωνα με την ακόλουθη κατανομή: Από τα 152 πιστοποιητικά θανάτου, σε 132 θανάτους η βασική αιτία ήταν η U071 (COVID 19-ιός που αναγνωρίστηκε) και σε 20 θανάτους η βασική αιτία ήταν η U072 (COVID 19 που δεν αναγνωρίστηκε εργαστηριακά)», αναφέρει το έγγραφο στη σελίδα 13. Η ονομασία U072 αναφέρεται σε περιστατικά κορονοϊού, τα οποία εντοπίζονται για παράδειγμα μέσω κλινικής διάγνωσης.

Το Ινστιτούτο στο οποίο αναφέρεται το κείμενο είναι ένας φορέας, στις αρμοδιότητες του οποίου περιλαμβάνεται «η συνεργασία με τα δικαστήρια, με το Δημόσιο Υπουργείο [Εισαγγελία] και με τα όργανα της ποινικής Αστυνομίας και άλλες υπηρεσίες και φορείς που παρεμβαίνουν στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, η διενέργεια εξετάσεων και νομικής ιατρικής και ιατροδικαστικών εξετάσεων όταν ζητείται», όπως αναφέρει το ίδιο το κέντρο.

Οι γιατροί του εν λόγω ινστιτούτου διενεργούν δοκιμές, έρευνες και εργαστηριακές εξετάσεις, εκτός από τις ιατρικές νεκροτομές «με στόχο τη διευκρίνιση της αιτίας θανάτου και των συνθηκών υπό τις οποίες επήλθε, σε περιπτώσεις βίαιου θανάτου ή λόγω άγνωστης αιτίας, την καθιέρωση της διαφορικής διάγνωσης μεταξύ φυσικού θανάτου, αυτοκτονίας, ανθρωποκτονίας και ατυχήματος (καθώς και άλλες εξετάσεις πτωμάτων, για παράδειγμα από την ιατροδικαστική ανθρωπολογία, είτε για σκοπούς διαφορικής διάγνωσης της αιτίας θανάτου, είτε για σκοπούς ταυτοποίησης)».

Το υπουργείο Δικαιοσύνης επιβεβαιώνει

Η ομάδα επαλήθευσης ειδήσεων του AFP επιχείρησε να επιβεβαιώσει τη γνησιότητα του εγγράφου με το Διοικητικό Δικαστήριο του Κύκλου της Λισαβόνας, αλλά δεν μπόρεσε να έχει πρόσβαση στον εν λόγω φάκελο. Επίσης, δεν κατέστη δυνατό να εντοπίσει το έγγραφο στο δικαστικό σύστημα, καθώς διαθέσιμοι είναι μόνο οι φάκελοι Ιουνίου και Ιουλίου του 2021, αλλά απέκτησε σε πρόσβαση σε αυτό σε μορφή PDF, καθώς είχε δημοσιευθεί σε ορισμένες από τις ιστοσελίδες που αναπαρήγαγαν τον ισχυρισμό.

Ωστόσο, το υπουργείο Δικαιοσύνης της Πορτογαλίας απάντησε στο AFP ότι «η μεγάλη πλειονότητα των πιστοποιητικών θανάτου που εκδίδονται, και αργότερα κωδικοποιούνται από την Γενική Διεύθυνση Υγείας (DGS) εκδίδονται από ιατρούς που συνδέονται με το υπουργείο Υγείας» και όχι από εκείνους που εργάζονται για το υπουργείο Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με το υπουργείο, το επίσημο κείμενο δεν έρχεται σε αντίθεση με τις επίσημες στατιστικές της χώρας.

Το υπουργείο εξήγησε:

«Στις 18/04/2021, 152 πιστοποιητικά θανάτου που αφορούσαν την Covid-19 είχαν πράγματι καταγραφεί από την ομάδα καταγραφής της DGS, από ιατρούς που εργάζονταν υπό την εποπτεία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Δεν παρατηρήθηκε καμία ασυμφωνία. Μέχρι την ίδια ημέρα, 18/04/2021, είχαν καταγραφεί συνολικά 16.945 θάνατοι λόγω της Covid-19. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ιατροδικαστικές αυτοψίες που διενεργούνται από ιατρούς που εργάζονται υπό την εποπτεία του υπουργείου Δικαιοσύνης διενεργούνται σε περιπτώσεις βίαιου θανάτου ή άγνωστης αιτίας, εκτός εάν υπάρχουν επαρκείς κλινικές πληροφορίες που, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα στοιχεία, επιτρέπουν να συναχθεί, με βεβαιότητα, το συμπέρασμα της ανυπαρξίας υπόνοιας εγκλήματος. Με άλλα λόγια, οι ιατροδικαστικές αυτοψίες αποσκοπούν στην υποστήριξη της ποινικής έρευνας, και η εφαρμογή τους δεν αποτελεί γενικό κανόνα».

Τα στοιχεία σχετικά με τον κορονοϊό καταγράφονται σε άλλο σύστημα

Τα επίσημα στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης της Covid-19 στην Πορτογαλία ενοποιούνται και δημοσιοποιούνται από την DGS, η οποία συνδέεται με το Υπουργείο Υγείας, διαθέτει διοικητική αυτονομία, και χρησιμοποιεί διάφορες βάσεις δεδομένων για τον επιδημιολογικό έλεγχο και την επιτήρηση της πανδημίας.

Μία από τις πηγές που χρησιμοποιεί είναι το Εθνικό Σύστημα Επιδημιολογικής Επιτήρησης (Sinave), το οποίο παρέχει στοιχεία για επιβεβαιωμένα κρούσματα Covid-19.

Οι θάνατοι στην Πορτογαλία καταγράφονται μέσω του Συστήματος Πληροφοριών για τα Πιστοποιητικά Θανάτου (SICO), το οποίο δημιουργήθηκε το 2014 και συγκεντρώνει όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη θνησιμότητα στην ιβηρική χώρα.

«Το SICO είναι το σύστημα πληροφόρησης για τη θνησιμότητα στην Πορτογαλία, που βασίζεται στην ηλεκτρονική καταγραφή των πιστοποιητικών θανάτου, τα οποία συντάσσονται από τους ιατρούς κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο», εξηγεί ο ίδιος ο φορέας.

Όλοι οι ιατροί της Πορτογαλίας υποχρεούνται να χρησιμοποιούν το SICO. Ως εκ τούτου, η βάση δεδομένων, την οποία διαχειρίζεται η DGS, συγκεντρώνει τα πιστοποιητικά θανάτου που εκδίδουν οι ιατροί από όλη τη χώρα, κι όχι μόνο εκείνα του Υπουργείου Δικαιοσύνης μέσω του INMLCF, για παράδειγμα.

Το έγγραφο που παρατίθεται από τα άρθρα του ιού αποκαλύπτει τα δεδομένα κατόπιν αιτήματος μιας ομάδας αιτούντων (τα ονόματα των οποίων εμφανίζονται διαγραμμένα στις δημοσιεύσεις) προς το δικαστήριο, ώστε η DGS να θέσει στη διάθεσή τους ένα «σύνολο εκθέσεων, γνωμοδοτήσεων και δημοσιεύσεων επιστημονικής φύσης που σχετίζονται με το covid-19».

Το δικαστικό κείμενο δεν αναφέρει πουθενά ότι οι 152 ήταν όλοι οι θάνατοι που καταγράφηκαν από τον κορονοϊό στην Πορτογαλία.

Η DGS και το Υπουργείο Υγείας (που προσδιορίζονται στην έκθεση ως «απαιτούμενα») αναφέρονται αποκλειστικά στα πιστοποιητικά θανάτου που εκδόθηκαν από το INMLCF μετά το αίτημα, από τους προσφεύγοντες, σχετικά με «πληροφορίες / έκθεση σχετικά με τον αριθμό των θανάτων στην Πορτογαλία, από την έναρξη της κηρυχθείσας πανδημίας, που προκλήθηκαν από τη μόλυνση SARS-CoV2, η αιτία θανάτου έχει αποδειχθεί αντικειμενικά και νομικά από την αυτοψία των πτωμάτων».

Ο κορονοϊός στην Πορτογαλία

Σύμφωνα με την έκθεση της DGS, μέχρι τις 6 Ιουλίου 2021, στην Πορτογαλία είχαν σημειωθεί 17.156 θάνατοι λόγω κορονοϊού από το ξέσπασμα της πανδημίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), από την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου 2021, η Πορτογαλία κατέγραφε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων στην Ευρώπη, με 362,9 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίους.

Image

Οι σχετικές πληροφορίες για τον κορονοϊό στην Πορτογαλία, λήψη εικόνας στις 8 Ιουλίου 2021

Ο αριθμός των καθημερινών κρουσμάτων δεν άρχισε να μειώνεται παρά στα μέσα Φεβρουαρίου.

Την 1η Ιουλίου 2021, η πορτογαλική κυβέρνηση επέβαλε και πάλι απαγόρευση κυκλοφορίας σε 45 δήμους της χώρας, μετά την αύξηση των κρουσμάτων την εβδομάδα που προηγήθηκε.

Σύμφωνα με την υπουργό Επικρατείας και Προεδρίας, Mariana Vieira da Silva, «η εξέλιξη των κρουσμάτων είναι σημαντικά υψηλότερη και αυξανόμενη στις ομάδες 14 έως 29 ετών, 30 έως 34 ετών και 0 έως 14 ετών, και εξακολουθεί να είναι αυξημένη από 45 έως 49 ετών. Ωστόσο, είναι σημαντικά χαμηλότερη στις ηλικιακές ομάδες που έχουν ήδη εμβολιαστεί».