Ο τερματοφύλακας της Δανίας, Κάσπερ Σμάιχελ, κάνει απόκρουση κατά τη διάρκεια αγώνα μεταξύ Σκοτίας και Δανίας για το FIFA World Cup στις 15 Νοεμβρίου 2021 ( AFP / ANDY BUCHANAN)

Παραπλανητικά στοιχεία για την αύξηση των θανατηφόρων καρδιακών προσβολών των ποδοσφαιριστών

Αναρτήσεις που κοινοποιήθηκαν πάνω από 1.600 φορές στα κοινωνικά δίκτυα από τις 18 Νοεμβρίου εμφανίζουν τον αριθμό των θανατηφόρων καρδιακών προσβολών στα γήπεδα ποδοσφαίρου να έχει πενταπλασιαστεί το 2021 σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι χρήστες του Facebook, που σχολιάζουν τις αναρτήσεις, αφήνουν να εννοηθεί ότι αυτό συνδέεται με τον εμβολιασμό κατά της Covid-19. Αλλά αυτό είναι παραπλανητικό: ο υπολογισμός που χρησιμοποιείται για τον τελικό αριθμό βασίζεται σε μια επιλογή μη επαληθευμένων παραδειγμάτων, που μια συντάκτρια συγκρίνει με μια λίστα στη Wikipedia. Η FIFA δήλωσε στο AFP ότι «δεν βρίσκεται υπόψη της αύξηση των επεισοδίων καρδιακών ανακοπών», ενώ η επιτροπή που υπάγεται στη FIFA και καταγράφει τα περιστατικά καρδιακών ανακοπών στο ποδόσφαιρο, όπως και η γερμανική ποδοσφαιρική ομοσπονδία, λένε ότι δεν έχουν «εντοπίσει κάποια δυναμική» το 2021.

«Η επιδημία των αθλητών! 108 παίκτες και προπονητές νεκροί τους τελευταίους 6 μήνες. 5 φορές αύξηση στους αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους παικτών της FIFA το 2021», αναφέρουν οι πρώτες προτάσεις μίας ανάρτησης που έγινε στο Facebook στις 2 Δεκεμβρίου 2021, και έχει κοινοποιηθεί πάνω από 1.500 φορές έκτοτε.

Παρόμοιες αναρτήσεις, στις οποίες υποστηρίζεται ότι το 2021 έχουν πενταπλασιαστεί οι θάνατοι ποδοσφαιριστών της FIFA λόγω καρδιακού θανάτου, έχουν γίνει από αρκετούς άλλους χρήστες στο Facebook (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ), συγκεντρώνοντας συνολικά πάνω από 140 κοινοποιήσεις.

Όλες οι αναρτήσεις στο Facebook αναφέρουν ως πηγή ένα άρθρο ιστοσελίδας (εδώ), το οποίο, με τη σειρά του, παραπέμπει ως πηγή των πληροφοριών στην ισραηλινή ιστοσελίδα Real Time News, η οποία δημοσίευσε ένα εκτενές άρθρο σχετικά με την υποτιθέμενη αύξηση στις 13 Νοεμβρίου 2021.

Image
Μία από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook, λήψη εικόνας στις 10 Δεκεμβρίου 2021

Μετά το περιστατικό καρδιακής ανεπάρκειας του Δανού ποδοσφαιριστή Κρίστιαν Έρικσεν, κατά τη διάρκεια αγώνα για το Euro 2021 τον περασμένο Ιούνιο (δεν είχε εμβολιαστεί κατά τη στιγμή του περιστατικού), οι πολέμιοι του εμβολιασμού κατά της Covid-19 αποδίδουν συχνά τα καρδιακά προβλήματα των αθλητών στα εμβόλια. Αυτό ακριβώς ισχύει και για το άρθρο του Real Time News, το οποίο ξεκινά με ένα βίντεο από την κατάρρευση του Έρικσεν.

Αρκετοί από τους χρήστες του Facebook που σχολιάζουν στις προαναφερθείσες αναρτήσεις αφήνουν να εννοηθεί ότι η υποτιθέμενη αύξηση των καρδιακών προσβολών των ποδοσφαιριστών οφείλεται στον εμβολιασμό τους κατά της Covid-19. Ωστόσο, τόσο η FIFA όσο και ειδικοί σε θέματα υγείας δήλωσαν στο AFP ότι δεν έχει αναφερθεί αύξηση των καρδιακών προσβολών των ποδοσφαιριστών το 2021.

Image
Ορισμένα από τα σχόλια που υπονοούν σύνδεση των συμβάντων με τον εμβολιασμό κατά της Covid-19, λήψη εικόνας στις 10 Δεκεμβρίου 2021

Από πού προέρχονται αυτά τα στοιχεία;

Συντάκτρια του άρθρου είναι η Yaffa Shir-Raz, που συστήνεται ως δημοσιογράφος που καλύπτει ζητήματα υγείας. Η ίδια εξήγησε τον υπολογισμό της σε ένα thread στο Twitter στα αγγλικά στις 15 Νοεμβρίου 2021, το οποίο κοινοποιήθηκε περισσότερες από 2.500 φορές έκτοτε.

Η Shir-Raz συνέταξε μία λίστα 108 δημοσιεύσεων, σε διάφορες γλώσσες, που αναφέρουν τον αιφνίδιο θάνατο αθλητών το 2021. Το AFP δεν μπόρεσε να επαληθεύσει αυτές τις 108 περιπτώσεις. Μερικές δημοσιεύσεις προέρχονται από blogs ή άγνωστα μέσα ενημέρωσης σε διάφορες γλώσσες, ή από tweets που δεν παραθέτουν πηγή.

Σε περίπου τριάντα συνδέσμους που επισκέφθηκε τυχαία το AFP, δεν διευκρινίζεται η κατάσταση εμβολιασμού του αθλητή, ή δεν έχει διαπιστωθεί η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του θανάτου και του εμβολίου. Μεταξύ αυτών των άρθρων, η συντάκτρια ισχυρίζεται ότι έχει εντοπίσει 21 ποδοσφαιριστές της FIFA που πέθαναν από αιφνίδιο καρδιακό θάνατο (SCD) ή αιφνίδιο ανεξήγητο θάνατο (SUD) εντός του εν λόγω καταλόγου.

Στη συνέχεια, θέλει να συγκρίνει το ποσοστό αυτό με τα προηγούμενα έτη, ώστε να είναι σε θέση να καθορίσει μια τάση. «Για να βρούμε πόσοι θάνατοι έχουν πράγματι συμβεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες μεταξύ των παικτών της FIFA (σ.σ.: του παγκόσμιου οργανισμού που ασχολείται με το ποδόσφαιρο σε επαγγελματικό επίπεδο) μεταξύ 2001-2020, χρησιμοποιήσαμε τη Wikipedia», εξηγεί, ανακατευθύνοντας σε αυτή τη «Λίστα ποδοσφαιριστών που πέθαναν στο γήπεδο» από τη συνεργατική διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια.

«Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, μεταξύ 2001 και 2020, σημειώθηκαν κατά μέσο όρο 4,2 θάνατοι ανά έτος που αποδίδονται [σε θανατηφόρα καρδιακά προβλήματα ή αιφνίδιο ανεξήγητο θάνατο]. Ωστόσο, το 2021, σύμφωνα με τη δική μας λίστα, υπήρχαν 21 περιπτώσεις μεταξύ των παικτών της FIFA», εξήγησε. Με άλλα λόγια, υπάρχουν «περίπου 5 φορές περισσότεροι» τέτοιοι θάνατοι το 2021 από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, καταλήγει η ίδια.

Image
Λήψη εικόνας του tweet της Yaffa Shir-Raz, στις 1 Δεκεμβρίου 2021

«Πρόκειται για μια γνωστική προκατάληψη που δεν βασίζεται σε τίποτα», δήλωσε στο AFP ο Jean-Marie Vailloud, καρδιολόγος σε κλινική αποκατάστασης στη Μασσαλία, στις 26 Νοεμβρίου 2021.

Η χρήση διαδικτυακών δημοσιεύσεων που είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους για τη δημιουργία ενός βασικού δείγματος «και στη συνέχεια η λήψη μιας λίστας της Wikipedia για να συγκρίνουμε και να αντλήσουμε τάσεις από αυτήν, αυτό αντιβαίνει στην επιστημονική πρακτική», είπε.

«Δεν πρόκειται για επιστημονική προσέγγιση», δήλωσε στις 29 Νοεμβρίου ο καθηγητής Xavier Jouven, καρδιολόγος στο Ευρωπαϊκό Νοσοκομείο Georges Pompidou στο Παρίσι, επιδημιολόγος και ερευνητής στο Κέντρο Καρδιαγγειακών Ερευνών του Παρισιού (PARCC).

«Εάν αναζητήσουμε ενεργά άρθρα στον Τύπο σχετικά με το θέμα αυτό, θα συναντήσουμε κάθε χρόνο περιπτώσεις αιφνίδιου θανάτου σε αθλητές», σχολίασε. Αλλά «το θέμα μπορεί να καλύπτεται διαφορετικά από τη μια χρονιά στην άλλη», οπότε δεν αρκεί να έχουμε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, είπε.

Καμία ιδιαίτερη δυναμική

Για να λάβει διευκρινίσεις σχετικά με αυτές τις επαναλαμβανόμενες φήμες περί ξαφνικής αύξησης των καρδιακών προσβολών στο ποδόσφαιρο, το AFP επικοινώνησε με τη FIFA. Στις 9 Δεκεμβρίου 2021, η FIFA απάντησε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου:

«Η FIFA δεν γνωρίζει για αύξηση των επεισοδίων καρδιακής ανακοπής, όπως αναφέρεται στο ηλεκτρονικό σας μήνυμα, και δεν έχουν επισημανθεί περιστατικά σε σχέση με άτομα που έλαβαν εμβόλιο COVID. Σε γενικές γραμμές, η FIFA βρίσκεται σε τακτική επαφή με κορυφαία ερευνητικά κέντρα και εμπειρογνώμονες για την πραγματοποίηση ερευνών σε διάφορα ιατρικά θέματα».

Το AFP επικοινώνησε επίσης με την επιτροπή που είναι υπεύθυνη για το μητρώο «αιφνίδιου καρδιακού θανάτου» που υπάγεται στη Διεθνή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA), τον Οκτώβριο.

Πρόκειται για μια ομάδα εργασίας του Πανεπιστημίου του Saarbrücken (Γερμανία), με επικεφαλής τον Florian Egger, η οποία είχε εντοπίσει «617 περιπτώσεις αιφνίδιου θανάτου» μεταξύ 2014 και 2018, δηλαδή περισσότερες από εκατό ετησίως, σύμφωνα με αυτή τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal.

Μιλώντας σε προηγούμενο fact check στη γερμανική γλώσσα σχετικά με έναν κατάλογο 30 ειδήσεων που ανέφεραν καρδιακές προσβολές αθλητών το 2021, ο Egger είχε εξηγήσει στο AFP ότι «δεν υπάρχουν περισσότεροι θάνατοι μεταξύ των ποδοσφαιριστών απ' ό,τι πριν από την πανδημία».

Τα επίσημα στοιχεία για τους αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους στα γήπεδα ποδοσφαίρου για το έτος 2021 βρίσκονται ακόμη υπό ανάλυση, εξήγησε στη συνέχεια σε ηλεκτρονικό μήνυμα στο AFP στις 25 Νοεμβρίου. Αλλά «δεν βλέπουμε κάποια ιδιαίτερη δυναμική» σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, είπε.

Ο πρώην γιατρός του συλλόγου της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ρότερνταμ Feyenoord, Casper van Eijck, δήλωσε στο AFP στις 2 Δεκεμβρίου ότι δεν γνωρίζει καμία αύξηση των καρδιακών ανακοπών στο ποδόσφαιρο ως αποτέλεσμα των εμβολιασμών Covid. Πρόσθεσε ότι «στην Ολλανδία, οι κορυφαίοι αθλητές εξετάζονται εντατικά εάν διαπιστώνονται καρδιακές ανωμαλίες μετά από μόλυνση με COVID που μπορεί να οδηγήσουν σε οξύ καρδιακό θάνατο».

Ο Dr Tim Meyer, πρόεδρος της ιατρικής επιτροπής της Γερμανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (DFB) και γιατρός της γερμανικής εθνικής ομάδας, δήλωσε επίσης στο AFP στις 19 Οκτωβρίου 2021: «Κατά την άποψή μου, ο ισχυρισμός ότι οι θάνατοι στον αθλητισμό ή ειδικότερα στο ποδόσφαιρο έχουν αυξηθεί μετά την εισαγωγή του εμβολιασμού Covid-19 είναι αβάσιμος».

Η Γαλλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (FFF), με την οποία επικοινώνησε το AFP στις 25 Νοεμβρίου 2021, δεν θέλησε να σχολιάσει το θέμα. Η Βασιλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου της Ολλανδίας (KNVB) δήλωσε στο AFP την 1η Δεκεμβρίου ότι δεν ήταν σε θέση να απαντήσει. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης αυτού του ενημερωτικού δελτίου, η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία δεν έχει απαντήσει στο AFP.

Καρδιαγγειακές παθήσεις στον αθλητισμό

Εδώ και αρκετά χρόνια, το PARCC, που αναφέρθηκε παραπάνω, συγκεντρώνει όλες τις καταχωρήσεις αναφορικά με καρδιακές ανακοπές από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης στο Παρίσι και στα εξωτερικά προάστια, συμπεριλαμβανομένης της αθλητικής δραστηριότητας - όχι μόνο του ποδοσφαίρου.

Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο κατάλογο, «δεν υπάρχει αύξηση του αριθμού των καρδιακών ανακοπών κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής δραστηριότητας το 2021 σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη στην περιοχή», η οποία καλύπτει περίπου 7.000.000 κατοίκους, εξήγησε ο καθηγητής Jouven.

Οι περιπτώσεις αιφνίδιου θανάτου στον αθλητισμό δεν χρονολογούνται από την εμφάνιση των εμβολίων Covid-19. Τα τελευταία χρόνια, αρκετές περιπτώσεις θανατηφόρων ασθενειών παικτών στον αγωνιστικό χώρο έχουν συγκλονίσει τον κόσμο του ποδοσφαίρου, όπως αυτές του Καμερουνέζου Marc-Vivien Foé το 2003 ή του Ισπανού Antonio Puerta το 2007.

Στη Γαλλία, το φαινόμενο πλήττει περίπου 1.000 επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές κάθε χρόνο. Περίπου 100 είναι κάτω των 35 ετών, κυρίως άνδρες. Σε αυτό το στάδιο, παραμένουν «σπάνια» περιστατικά, σύμφωνα με αρκετούς ειδικούς.

Image
Πανό υποστήριξης στον Christian Eriksen κατά τη διάρκεια του Euro 2021 ( POOL / STUART FRANKLIN)

«Πάντα υπήρχαν θάνατοι στον αθλητισμό, αλλά ήταν και είναι πολύ σπάνιοι», εξήγησε ο Tim Meyer. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αθλητές είναι κατά μέσο όρο πιο υγιείς από τους υπόλοιπους ανθρώπους, αλλά «δυστυχώς, υπάρχουν και καρδιακές παθήσεις που δεν έχουν διαγνωστεί», οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν αυτά τα ξαφνικά προβλήματα.

«Ο κίνδυνος στους ανθρώπους που κάνουν καθιστική ζωή είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι σε εκείνους που αθλούνται», σημειώνει ο Xavier Jouven, ο οποίος προσθέτει ότι η «τακτική αθλητική δραστηριότητα» ενισχύει τον οργανισμό ενάντια στις καρδιαγγειακές παθήσεις.

«Από καρδιαγγειακή άποψη, η σωματική δραστηριότητα έχει τεράστιο όφελος. Όμως, μπορεί πράγματι να υπάρχει ένας πρόσθετος κίνδυνος για τα άτομα που ασκούνται με υψηλή ένταση και τα οποία έχουν αποδεδειγμένες ή λανθάνουσες καρδιαγγειακές παθολογίες (σ.σ. τις οποίες το άτομο δεν γνωρίζει)», εξήγησε ο Jean-Marie Vailloud. Ο καρδιολόγος επιμένει επομένως στην ανάγκη να λαμβάνεται ιατρική βεβαίωση από επαγγελματία υγείας όταν ασκείται εντατικά.

Παρενέργειες των εμβολίων

Από την έναρξη του εμβολιασμού κατά της Covid-19 για άτομα άνω των 12 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και το Βέλγιο, έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας (φλεγμονή της καρδιάς) εμβολιασμένων εφήβων σε οργανισμούς φαρμακοεπαγρύπνησης. Τα περιστατικά μυοκαρδίτιδας αφορούσαν κυρίως νεαρούς άνδρες, μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης.

Τον Ιούνιο, Αμερικανοί εμπειρογνώμονες συναντήθηκαν για να μελετήσουν 323 περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας σε εφήβους μετά από ενέσεις Pfizer/BioNtech και Moderna. Επί του παρόντος, έχει παρατηρηθεί «αυξημένος κίνδυνος» σε άνδρες ηλικίας 12 έως 29 ετών. Σε κοινή δήλωση, στις 23 Ιουνίου 2021, της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τις Πρακτικές Εμβολιασμού (ACIP) των αμερικανικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), τονίζεται ότι «οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιες και τα άτομα αναρρώνουν συχνά μόνα τους ή με ελάχιστη θεραπεία».

Αυτή η δημοσίευση του CDC από τον περασμένο Αύγουστο τονίζει ότι το ACIP «εξέτασε τα διαθέσιμα δεδομένα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη του εμβολιασμού με το Covid-19 για τα άτομα και τον πληθυσμό υπερτερούν των κινδύνων της μυοκαρδίτιδας και συνέστησε τη συνεχή χρήση του εμβολίου σε άτομα ηλικίας άνω των 12 ετών». Ωστόσο, αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες εξακολουθούν να παρακολουθούνται από οργανισμούς φαρμακοεπαγρύπνησης στον κόσμο, όπως από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ).

Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;

Επικοινωνήστε μαζί μας