Η διπλή μόλυνση γρίπης και κορονοϊού με το όνομα «Flurona» δεν είναι ούτε πρωτοφανής ούτε «μείξη» δύο ιών

Αρκετές ελληνικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες έχουν περιγράψει το περιστατικό της εγκύου που πάσχει από «Florona» ως το πρώτο τέτοιο κρούσμα που καταγράφεται (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ), και οι δημοσειύσεις τους συγκέντρωσαν, συνολικά, εκατοντάδες κοινοποιήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας.

Ο ίδιος ισχυρισμός εμφανίστηκε επίσης στην ελληνική τηλεόραση (παραδείγματα εδώ, εδώ).

Image

Ο παραπλανητικός ισχυρισμός στο Πρώτο Θέμα, λήψη εικόνας στις 7 Ιανουαρίου 2022

Image

Ο παραπλανητικός ισχυρισμός στο reporter.gr, λήψη εικόνας στις 7 Ιανουαρίου 2022

Ο ίδιος ισχυρισμός, ότι ο Florona είναι ένας νέος ιός που δημιουργήθηκε από τη μίξη του ιού της γρίπης και του κορονοϊού, και ότι το κρούσμα που καταγράφηκε στο Ισραήλ είναι το πρώτο του είδους του παγκοσμίως, έχει κοινοποιηθεί ευρέως σε όλο τον κόσμο, για παράδειγμα στα γαλλικά εδώ και εδώ, στα αγγλικά εδώ και στα ουγγρικά εδώ.

Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί παρουσιάζονται εκτός πλαισίου και, ώς εκ τούτου, είναι πιθανό να οδηγήσουν σε παραπλανητικά συμπεράσματα. Όπως διαπίστωσε το AFP Γαλλίας, φαίνεται να βασίζονται στην παρερμηνεία ενός άρθρου των Times of Israel, με ημερομηνία 2 Ιανουαρίου 2022, κι ενός άρθρου που δημοσιεύθηκε στον ισραηλινό ειδησεογραφικό ιστότοπο Ynet, με ημερομηνία 30 Δεκεμβρίου 2021, τα οποία αναφέρονταν στην περίπτωση της εγκύου.

Γρίπη και Covid ταυτόχρονα: έχουν ήδη καταγραφεί και άλλα κρούσματα

Τι λέει το άρθρο των Times of Israel;

Ο τίτλος του είναι: «"Flurona": Το Ισραήλ καταγράφει το πρώτο του περιστατικό ασθενούς με COVID και γρίπη ταυτόχρονα».

Η πρώτη πηγή σύγχυσης φαίνεται να προέρχεται από το γεγονός ότι ορισμένες αναδημοσιεύσεις έχουν παραβλέψει τη λέξη «του», που περιλαμβάνεται στους τίτλους των άρθρων τόσο στους Times of Israel όσο και στο Ynet. Οι τίτλοι των δύο Μέσων δηλώνουν ότι το Ισραήλ εντόπισε το πρώτο κρούσμα στο έδαφός του -- όχι ότι πρόκειται για το πρώτο κρούσμα στον κόσμο.

Αυτή η εσφαλμένη ερμηνεία έχει αναμεταδοθεί από ελληνικά και κυπριακά μέσα ενημέρωσης (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ).

Image

Το άρθρο των Times of Israel, λήψη εικόνας στις 4 Ιανουαρίου 2022

Ωστόσο, ακόμη και εάν είναι σπάνια, παρόμοια περιστατικά έχουν ήδη καταγραφεί από το ξέσπασμα της πανδημίας.

Επιπλέον, σε αυτή τη σελίδα στον ιστότοπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), με ημερομηνία 30 Σεπτεμβρίου 2021, και αφιερωμένη στις «Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ του COVID-19 και της γρίπης», διαπιστώνει κανείς ότι ο ΠΟΥ είχε ήδη τότε σημειώσει πως ήταν «δυνατό να κολλήσει κανείς και τις δύο ασθένειες ταυτόχρονα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της νοσηλείας και των σοβαρών μορφών της COVID-19 και της γρίπης είναι ο εμβολιασμός και με τα δύο δόσεις».

Image

Το απόσπασμα από την ιστοσελίδα του ΠΟΥ, λήψη εικόνας στις 7 Ιανουαρίου 2022

Συλλοίμωξη

Ερωτηθείς σχετικά με το θέμα σε συνέντευξη Τύπου στις 4 Ιανουαρίου 2022 στη Γενεύη, ο Abdi Mahamud, αξιωματούχος του ΠΟΥ και αρμόδιος για τη διαχείριση του Covid-19, δήλωσε ότι «είδαμε κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχικής γρίπης (και υπάρχουν αρκετές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί σχετικά με αυτό) συν-μολύνσεις, επειδή οι δύο (ιοί) χρησιμοποιούν διαφορετικούς υποδοχείς (σ.σ. εννοεί για να μολύνουν τον ανθρώπινο οργανισμό). Έτσι, δεν είναι "κολλάς τον έναν ή τον άλλο", δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενοι, οπότε μπορείς να έχεις» μια συν-λοίμωξη.

Σε συνέντευξη που παραχώρησαν στις 4 Ιανουαρίου στο AFP France, ο Michel Moutschen, επικεφαλής του τμήματος λοιμωδών νοσημάτων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λιέγης στο Βέλγιο, και ο Vincent Maréchal, καθηγητής ιολογίας στη Σορβόννη στο Παρίσι, έδωσαν την ίδια εξήγηση.

Ο Michel Moutschen αναφέρεται ειδικότερα σε αυτή την επιστημονική μελέτη από τον Δεκέμβριο του 2021, η οποία περιλαμβάνει 9.500 περιπτώσεις που καταγράφηκαν σε όλο τον κόσμο σε μια προσπάθεια να διαπιστωθεί αν η ταυτόχρονη παρουσία των δύο λοιμώξεων σε έναν ασθενή επιδεινώνει την κατάστασή του. Οι ασθενείς που μελετήθηκαν είχαν βρεθεί θετικοί και για τους δύο ιούς.

Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι «από την αρχή της πανδημίας του Covid-19, η συν-λοίμωξη με γρίπη σε ασθενείς με Covid έχει εντοπιστεί ευρέως και έχουν δημοσιευτεί αρκετές μελέτες περιπτώσεων», για παράδειγμα εδώ ή εδώ.

Το ίδια το άρθρο των Times of Israel το αναφέρει στην τρίτη του παράγραφο: «ορισμένα άρθρα έχουν υποστηρίξει ότι αυτή (η περίπτωση) ήταν η πρώτη περίπτωση διπλής (μόλυνσης) στον κόσμο, ωστόσο περιπτώσεις έχουν καταγραφεί στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από την άνοιξη του 2020». Παραπέμπει σε αυτό το άρθρο του Νοεμβρίου 2021 από το The Atlantic για το ίδιο θέμα.

Το γεγονός της μόλυνσης από δύο παθογόνα (δύο ιούς ή έναν ιό και ένα βακτήριο μέσω βακτηριακής υπερμόλυνσης) είναι «γνωστό», λέει ο Vincent Maréchal. Ονομάζεται συλλοίμωξη.

Ερωτηθείς από το AFP στις 4 Ιανουαρίου 2022, ο ΠΟΥ δήλωσε ότι τα άτομα μολύνονται συχνά από διάφορα παθογόνα που κυκλοφορούν ταυτόχρονα στην ομάδα του πληθυσμού τους, και, καθώς εξετάζονται περισσότερα άτομα, μπορεί να ανιχνευθούν διάφορα παθογόνα. Ωστόσο, όταν η γρίπη και ο Sars-CoV-2 μολύνουν το ίδιο άτομο, αυτό δεν οδηγεί απαραίτητα στην εμφάνιση μιας νέας νόσου («flurona», όπως αναφέρεται στον Τύπο).

Επιπλέον, η έγκυος γυναίκα που αναφέρεται στο άρθρο των Times of Israel είχε «σχετικά ήπια» συμπτώματα και πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο, σύμφωνα με το δημοσίευμα.

Ούτε «μείξη», ούτε «συνδυασμός», ούτε «υβρίδιο», ούτε «παραλλαγή»

Ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο London School of Economics και ένας από τους βασικούς συμβούλους όσον αφορά τη διαχείριση της πανδημίας στην Ελλάδα, δήλωσε σε ανάρτησή του στο Facebook στις 2 Ιανουαρίου 2022 ότι δεν πρόκειται για «νέο ιό».

«Σε αρκετά ΜΜΕ αναφέρεται σήμερα η ύπαρξη ενός ‘νέου’ ιού Flurona (Flu + Corona) που υποτίθεται ότι συνδυάζει τον ιό της γρίπης με τον κορωνοιό. Δεν πρόκειται για νέο ιό αλλά για ταυτόχρονες λοιμώξεις από τον κορωνοιό και τον ιό της γρίπης. Συνέβη σε έγκυο στο Ισραήλ αλλά είναι πιθανό να έχουμε πολλές τέτοιες περιπτώσεις σε αρκετές χώρες», έγραψε ο Ηλίας Μόσιαλος.

Παρόλο που το άρθρο των Times of Israel μιλάει πολύ καθαρά για μόλυνση από «δύο διαφορετικούς ιούς» και δεν κάνει αναφορά ούτε σε νέα ασθένεια, ούτε σε υβριδικό ιό, η σύγχυση είναι πιθανόν να οφείλεται σε δύο αποσπάσματα που έδωσαν βάση στην (λανθασμένη) ιδέα ότι οι δύο ιοί είχαν «συγχωνευθεί».

Πρώτον, ένα απόσπασμα από έναν γιατρό, επικεφαλής του γυναικολογικού τμήματος του νοσοκομείου Beilinson όπου νοσηλευόταν η έγκυος γυναίκα: «οι ασθένειες είναι ίδιες. Είναι ιογενείς και προκαλούν δυσκολία στην αναπνοή, αφού και οι δύο προσβάλλουν τους ανώτερους αεραγωγούς».

Σε αυτή την πρόταση, ο γιατρός λέει απλώς ότι πρόκειται για δύο ιούς που προκαλούν ορισμένα από τα ίδια συμπτώματα, όχι ότι πρόκειται για μία κοινή ασθένεια ή έναν ιό.

Το άρθρο αναφέρει επίσης ότι «το Υπουργείο Υγείας εξέταζε την περίπτωση για να διαπιστώσει αν ο συνδυασμός των δύο ιών προκάλεσε πιο σοβαρή ασθένεια».

Όμως ο όρος «συνδυασμός» αναφέρεται απλώς στη συνύπαρξη των δύο ιών χωρίς την ιδέα της μείξης των δύο ιών, ακόμη και αν ο όρος μοιάζει με τον επιστημονικό όρο «ανασυνδυασμένος ιός».

«Πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικούς ιούς που δεν ανασυνδυάζονται», λέει ο Michel Moutschen του Πανεπιστημίου της Λιέγης. «Ανήκουν σε δύο πολύ διαφορετικές οικογένειες ιών», συμφωνεί ο Vincent Maréchal. Στην τρέχουσα κατάσταση των επιστημονικών γνώσεων, «είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικά απίθανο» να μπορούν να αναμειχθούν, προσθέτει ο τελευταίος.

Image

Εμβολιασμός στο Ισραήλ κατά το 2021 ( AFP / MENAHEM KAHANA)

Αυτή η σελίδα από τον ιστότοπο του Πανεπιστημίου του Leuven στο Βέλγιο εξηγεί τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των δύο ιών.

Όσον αφορά τις διαφορές, ο Jean Ruelle, καθηγητής ιολογίας και ερευνητής στη Μονάδα Ιατρικής Μικροβιολογίας του Ινστιτούτου Πειραματικών Ερευνών, εξηγεί ότι «αυτοί οι δύο ιοί ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες ιών: Ο SARS-CoV-2 (επίσημη ονοματολογία) ανήκει στην οικογένεια Coronavirus (Coronaviridae), ενώ οι ιοί της γρίπης που προκαλούν τη γρίπη ανήκουν σε άλλη οικογένεια (Orthomyxoviridae)».

Ανασυνδυασμένοι ιοί υπάρχουν, αλλά σε περιπτώσεις ιών που είναι πολύ πιο κοντά γενετικά, όπως για παράδειγμα οι κοροναϊοί, εξηγεί επίσης ο Vincent Maréchal.

Το να μιλάμε για έναν «παραλλαγμένο» ή «υβριδικό» ιό που θα ήταν αποτέλεσμα της ένωσης της γρίπης και του Sars-Cov-2, «είναι ανοησία», επιμένει.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στις 4 Ιανουαρίου 2022, ο αξιωματούχος του ΠΟΥ, υπεύθυνος για τη διαχείριση του Covid Abdi Mahamud, υπενθύμισε επίσης ότι πρόκειται πράγματι για «δύο διαφορετικούς ιούς που χρησιμοποιούν δύο διαφορετικούς υποδοχείς» για να μολύνουν τον ανθρώπινο οργανισμό, γεγονός που εμποδίζει τις γενετικές αλληλεπιδράσεις και συνεπώς αποτρέπει την ιδέα μιας «μείξης» ή μιας «παραλλαγής» από τους δύο ιούς.

Συντρέχει λόγος ανησυχίας;

Σε περίπτωση ενεργής κυκλοφορίας πολλών ιών - όπως η εποχική γρίπη και ο κορονοϊός - είναι αναπόφευκτο οι ασθενείς να μολυνθούν ταυτόχρονα, τονίζει ο Vincent Maréchal, ο οποίος επισημαίνει πως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει και με άλλες λοιμώξεις.

Επομένως, η ύπαρξη αυτών των περιστατικών, και οι συλλοιμώξεις, δεν αποτελούν έκπληξη ούτε αφορούν αποκλειστικά την εποχή της τρέχουσας πανδημίας.

Μένει να δούμε αν η ταυτόχρονη μόλυνση και από τους δύο ιούς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες περιπτώσεις.

«Βάσει πρόσφατων μελετών, ο επιπολασμός των συλλοιμώξεων του Covid-19 και της γρίπης παραμένει σχετικά χαμηλός», σημειώνει ο ΠΟΥ, προσθέτοντας ότι «χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να κατανοήσουμε καλύτερα τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δύο ιών και κατά πόσο η σοβαρότητα της νόσου είναι μεγαλύτερη όταν η γρίπη και ο Sars-CoV-2 συν-μολύνεται, ιδίως σε άτομα υψηλού κινδύνου και ηλικιωμένους».

Αυτή η μετα-ανάλυση του Δεκεμβρίου του 2021 (ανάλυση άλλων υφιστάμενων μελετών), που περιλαμβάνει σχεδόν 9.500 περιπτώσεις συν-λοίμωξης γρίπης/Sars-CoV-2, δεν παρατήρησε καμία «συνολική υπερβάλλουσα θνησιμότητα» σε αυτές τις περιπτώσεις συλλοίμωξης. Η παρατήρηση αυτή θα πρέπει να αξιολογηθεί με μεγάλη προσοχή, επισημαίνουν οι συγγραφείς, λόγω των ισχυρών ανισοτήτων μεταξύ των χωρών (μικρά δείγματα, προφίλ ασθενών, διαχείριση, διαφορετικά στελέχη ιών κ.λπ.) όπου αναφέρθηκαν τα περιστατικά, γεγονός που περιορίζει το πεδίο εφαρμογής της μελέτης αυτής.

Ως εκ τούτου, οι συγγραφείς συνιστούν περαιτέρω έρευνα επί του θέματος.

Πέρα από την ατομική ιατρική πτυχή, η ανησυχία των ισραηλινών αρχών που αναφέρεται στο άρθρο των Times of Israel πηγάζει από το φόβο ότι το σύστημα υγείας θα κορεστεί από μια διπλή επιδημία («twindemic», από το αγγλικό «twin») εποχικής γρίπης και κορονοϊού. Σύμφωνα με το άρθρο, περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι νοσηλεύονται στη χώρα λόγω γρίπης.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι αρχές σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, συνιστούν τον εμβολιασμό απέναντι και στους δύο ιούς, με τα σχετικά εμβόλια να γίνονται ακόμη και μαζί.

«Αυτή ήταν η μεγαλύτερη ανησυχία μας, όταν μιλούσαμε για δίδυμες πανδημίες», δήλωσε επίσης ο Abdi Mahamud του ΠΟΥ στις 4 Ιανουαρίου. «Αλλά ευτυχώς, όλα τα μέτρα που ελήφθησαν κατά του κορονοϊού είχαν (επίσης) απωθήσει τη γρίπη. Αυτή τη στιγμή, είμαστε λιγότερο προσεκτικοί: ο κόσμος δεν εμβολιάζεται και η γρίπη θα επιστρέψει σε πλήρη ισχύ», προειδοποίησε.

«Οπότε ναι, είναι δυνατόν (σ.σ. να κολλήσουμε και τα δύο) και πιθανότατα θα συμβεί επειδή έχουμε εγκαταλείψει τα ατομικά μέτρα πρόληψης», επέμεινε, καλώντας όλους να εμβολιαστούν.

«Έχουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της γρίπης και ένα αποτελεσματικό εμβόλιο κατά των κολοβακτηριδίων που θα σας προστατεύσει», είπε.