Βίντεο δείχνει Ουκρανούς στρατιώτες που αιχμαλωτίστηκαν στο Ντονέτσκ το 2015, όχι στη Μαριούπολη το 2022
Το βίντεο με ανθρώπους να φωνάζουν σε κάτι που φαίνεται να είναι αιχμάλωτοι πολέμου μοιράστηκε εκατοντάδες φορές στο Facebook τον Μάρτιο, μαζί με τον ισχυρισμό ότι δείχνει «τον διοικητή της ταξιαρχίας 'Αζόφ' του τάγματος της Μαριούπολης», μιας πόλης που βρίσκεται υπό άγρια πολιορκία από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Ωστόσο, το βίντεο τραβήχτηκε στην πραγματικότητα στο Ντονέτσκ το 2015 και όχι στη Μαριούπολη το 2022, όπως υπονοείται, και δείχνει ουκρανούς στρατιώτες αιχμαλωτισμένους από φιλορώσους αυτονομιστές. Ένας από τους αιχμάλωτους στρατιώτες στο βίντεο είναι ο Oleg Kuzminykh, ο οποίος αναγνωρίστηκε τότε ως αντισυνταγματάρχης του ουκρανικού στρατού. Δεν είναι γνωστό ότι διοικούσε ποτέ το σύνταγμα Αζόφ και δεν κατονομάζεται ως μέλος της σημερινής ηγεσίας του στις ανακοινώσεις του Aζόφ.
«Ο ρωσικός στρατός οδηγεί με χειροπέδες τον διοικητή της ταξιαρχίας 'Αζόφ' του τάγματος της Μαριούπολης, ο οποίος προσπάθησε να διαφύγει μπροστά στους κατοίκους της Μαριούπολης», αναφέρει μια ανάρτηση στο Facebook που δημοσιεύτηκε στις 26 Μαρτίου 2022, κοινοποιώντας ένα σύντομο βίντεο. Στο βίντεο, βλέπουμε μια ομάδα ανδρών, ορισμένοι από τους οποίους είναι εμφανώς τραυματισμένοι, να γονατίζουν αρχικά μπροστά σε πλήθος ανθρώπων και στη συνέχεια να τους συνοδεύουν έξω και να τους φορτώνουν σε ένα φορτηγό. Το πλήθος τους φωνάζει και χτυπάει κάποιους από αυτούς. Τα πλάνα δείχνουν επίσης έναν άνδρα να αναγκάζεται να μιλήσει μπροστά σε συγκεντρωμένους δημοσιογράφους και στη συνέχεια να τον βάζουν σε ένα περιπολικό της αστυνομίας SUV.
Μια παρόμοια ανάρτηση που δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα βρίσκεται εδώ. Μια άλλη ανάρτηση από χρήστη του Facebook έχει ως εξής: «Παλιό βίντεο! Ο αρχηγός της Αζόφ πιάστηκε! Ο λαός της Μαριούπολης δεν θέλει Ουκρανούς τρομοκράτες στην πόλη (...)». Αν και η χρήστρια έγραψε ότι πρόκειται για «παλιό βίντεο», όπως της επεσήμαναν κάποιοι χρήστες, έγραψε «σημερινό» στα σχόλια και εξακολουθεί να υποδηλώνει ότι τα γεγονότα συνέβησαν στη Μαριούπολη. Οι τρεις αυτές αναρτήσεις στο Facebook συγκεντρώνουν συνολικά περισσότερες από 1.250 κοινοποιήσεις στο κοινωνικό δίκτυο.
Ένα τηλεοπτικό κανάλι, το Star, πρόβαλε επίσης το βίντεο στις βραδινές ειδήσεις του στις 27 Μαρτίου 2022. Το βίντεο μπορεί να προβληθεί από το σημείο 13:40 του δελτίου ειδήσεων. Ο παρουσιαστής λέει: "Ο διοικητής του τάγματος Αζόφ έπεσε στα χέρια των Ρώσων και ο πληθυσμός προσπάθησε να τον λιντσάρει (...)".
Στιγμιότυπο που τραβήχτηκε στις 05/04/2022, από την παραπλανητική ανάρτηση στο Facebook.Παρόμοιες αναρτήσεις κυκλοφόρησαν επίσης στο Facebook σε διάφορες γλώσσες, όπως στα βουλγαρικά και τα τσεχικά.
Στις παραπάνω αναρτήσεις στο Facebook, ορισμένοι χρήστες επισημαίνουν στα σχόλια ότι πρόκειται για παλιό υλικό. Και έχουν δίκιο. Το AFP διαπίστωσε ότι το βίντεο τραβήχτηκε τον Ιανουάριο του 2015 στην πόλη Ντονέτσκ και όχι στη Μαριούπολη και δείχνει τη λεγόμενη «παρέλαση αιχμαλώτων στρατιωτών.»
Ντονέτσκ, 22 Ιανουαρίου 2015
Το AFP Fact check Bulgaria βρήκε διαφορετικά βίντεο, μέσω μιας αντίστροφης αναζήτησης εικόνων, που δείχνουν τις ίδιες σκηνές με αυτές του βίντεο του Facebook, μερικά από αυτά τραβηγμένα από διαφορετική γωνία.
Στο 00:40 αυτού του βίντεο του YouTube που δημοσιεύθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2015, το οποίο προειδοποιούμε ότι περιέχει βίαιες εικόνες, βλέπουμε πώς ένας από τους κρατούμενους οδηγείται σε ένα πράσινο SUV με μπλε αστυνομικό σήμα, ενώ ένας ηλικιωμένος άνδρας με μαύρο και μπλε μπουφάν τον χτυπάει στην πλάτη:
Σύγκριση εικόνων από ένα βίντεο που έχει αναρτηθεί στο Facebook (αριστερά) και ένα βίντεο από το YouTube (δεξιά). Τα κοινά στοιχεία είναι κυκλωμένα με κόκκινο από το AFP.
Μετά το 00:14 ενός άλλου βίντεο στο YouTube, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2019, βλέπουμε τον ίδιο αιχμάλωτο στρατιώτη να ανακρίνεται από δημοσιογράφους. Βλέπουμε επίσης τους ανθρώπους με τα πράσινα μπουφάν πίσω του και επίσης ένα μικρόφωνο του ρωσικού κρατικού καναλιού Pervii:
Σύγκριση εικόνων από ένα βίντεο που έχει αναρτηθεί στο Facebook (αριστερά) και ένα βίντεο από το YouTube (δεξιά). Το πρόσωπο του στρατιώτη αποκρύπτεται από το AFP για την προστασία των αιχμαλώτων πολέμου σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης. Τα κοινά στοιχεία είναι κυκλωμένα με κόκκινο από το AFP.
Η λεζάντα του δεύτερου βίντεο στο YouTube αναφέρει ότι δείχνει ένα γεγονός που έλαβε χώρα στις 22 Ιανουαρίου 2015 στο Ντονέτσκ, μια πόλη που βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα από τη Μαριούπολη στην Ουκρανία. «Ο αντισυνταγματάρχης του ουκρανικού στρατού Oleg Kuzminykh, ο οποίος είχε συλληφθεί στις 20 Ιανουαρίου, μεταφέρθηκε σήμερα στον τόπο του θανάτου 13 ανθρώπων στο Ντονέτσκ υπό τις κάμερες των ρωσικών μέσων ενημέρωσης», αναφέρει η λεζάντα στα ρωσικά του πρώτου βίντεο στο YouTube.
Τι συνέβη εκείνη την ημέρα
Έχοντας πιο λεπτομερείς πληροφορίες για το τι φαίνεται στο βίντεο που μοιράστηκε στο Facebook, βρήκαμε ένα ρεπορτάζ του AFP με τον τίτλο «Οι αντάρτες παρελαύνουν Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου στην βομβαρδισμένη πόλη», που δημοσιεύθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2015. Το ρεπορτάζ αναφέρει «αυτονομιστές» και όχι τον «ρωσικό στρατό», όπως υποστηρίζεται στις παραπλανητικές αναρτήσεις.
«Οι αιχμάλωτοι Ουκρανοί στρατιώτες παρέλασαν μέσα από την ανταρτοκρατούμενη πόλη Ντονέτσκ την Πέμπτη και αναγκάστηκαν να γονατίσουν μπροστά σε οργισμένους ντόπιους που τους έφτυναν και τους πετούσανχιονόμπαλες και θραύσματα γυαλιού». Το ρεπορτάζ του AFP περιγράφει σκηνές που βλέπουμε στο βίντεο με αιχμάλωτους στρατιώτες που «αναγκάστηκαν να γονατίσουν μπροστά σε οργισμένους ντόπιους» ή έναν Ουκρανό αξιωματικό του οποίου τα χέρια ήταν δεμένα με χειροπέδες πίσω από την πλάτη, αναγκασμένος να αντιμετωπίσει ένα πλήθος μέσων ενημέρωσης. «Στο βίντεο που διανεμήθηκε από κανάλια προσκείμενα στους αντάρτες, ο άντρας με το σκυθρωπό πρόσωπο κοιτάζει τις κάμερες, ενώ τα μικρόφωνα των ρωσικών κρατικών καναλιών σπρώχνονται προς το πρόσωπό του και το γύρω πλήθος φωνάζει βρισιές», έγραφε τότε το AFP.
Ο στρατιώτης αυτός, που αναγνωρίστηκε από τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης ως ο Ουκρανός αντισυνταγματάρχης Oleg Kuzminykh, κλωτσήθηκε και χτυπήθηκε στην πλάτη πριν «απομακρυνθεί και μπει σε ένα SUV με ρωσικές πινακίδες κυκλοφορίας».
Ακολουθεί το βιντεοσκοπημένο ρεπορτάζ του AFP από εκείνη την ημέρα:
Η ΕΦΣΥΝ και το Reuters ανέφεραν επίσης ότι η ρουκέτα χτύπησε ένα λεωφορείο τρόλεϊ.
Καμία ένδειξη ότι ο Kuzminykh ανήκε στο τάγμα Αζόφ
Σύμφωνα με δημοσίευμα του AFP, τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης αναγνώρισαν τον άνδρα αυτό ως τον αντισυνταγματάρχη Oleg Kuzminykh, ο οποίος «έπεσε σε ενέδρα την Τρίτη, ενώ προσπαθούσε να βοηθήσει τους άνδρες του στον εγκαταλελειμμένο πλέον κεντρικό τερματικό σταθμό του αεροδρομίου.»
Ο αιχμάλωτος άνδρας που μπορεί κανείς να δει στο 00:46 μέχρι το τέλος του βίντεο που αναρτήθηκε στο Facebook τον Μάρτιο του 2022, είναι πράγματι ο Oleg Kuzminykh, που παρουσιάζεται λανθασμένα στην ανάρτηση στο Facebook ως «διοικητής του Azov.»
Μια αναζήτηση στο Google για το όνομα Oleg Kuzminykh που περιορίστηκε στο έτος 2015 έφερε άρθρα με αναφορές, φωτογραφίες και βίντεο, όπως αυτό στο ουκρανικό γραφείο του RFE/Radio Liberty που ανακοίνωσε την απελευθέρωσή του τον Μάιο του 2015. Στην αναφορά του RFE περιγράφεται ως «διοικητής του 90ου τάγματος της 81ης ταξιαρχίας, [ο οποίος] συμμετείχε στην υπεράσπιση του αεροδρομίου του Ντονέτσκ και αιχμαλωτίστηκε από τους αυτονομιστές στις 20 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους.»
Φωτογραφία τραβηγμένη στις 7 Φεβρουαρίου 2015 δείχνει ένα κατεστραμμένο άρμα μάχης και ένα αεροπλάνο στο διεθνές αεροδρόμιο Σεργκέι Προκόφιεφ του Ντονέτσκ. ( AFP / DOMINIQUE FAGET)Απελευθερώθηκε στις 22 Μαΐου 2015 και αργότερα βραβεύτηκε από τον τότε πρόεδρο της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, όπως φαίνεται εδώ από το ουκρανικό πρακτορείο ειδήσεων UNIAN, το οποίο τον περιγράφει επίσης ως διοικητή του 90ου τάγματος της 81ης ταξιαρχίας.
Η απελευθέρωση ανακοινώθηκε επίσης από το (καταργημένο πλέον) αγγλόφωνο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο Ukraine Today σε ένα βίντεο που χρησιμοποιεί το ίδιο υλικό με το βίντεο που αναρτήθηκε στο Facebook με ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με τη σύλληψη του αρχηγού του Αζόφ στη Μαριούπολη. «'Κυβερνητικό' απελευθερώθηκε: Το 'Cyborg' απελευθερώθηκε: Ο θρυλικός υπερασπιστής του αεροδρομίου του Ντονέτσκ απελευθερώθηκε από την αιχμαλωσία των μαχητών», αναφέρει το όνομα του βίντεο που αναρτήθηκε από το Ukraine Today στις 23 Μαΐου 2022.
Οι Ουκρανοί στρατιώτες που συμμετείχαν στην υπεράσπιση του αεροδρομίου του Ντονέτσκ κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Ντονμπάς αποκαλούνταν cyborgs για τη σκληρότητά τους στην απόκρουση των συνεχών επιθέσεων.
Ο Oleg Kuzminykh δεν φαίνεται να συγκαταλέγεται στη σημερινή ηγεσία του Αζόφ
Όπως εξηγεί αυτό το άρθρο του AFP, το σύνταγμα Aζοφ δημιουργήθηκε το 2014 από ακροδεξιούς ακτιβιστές και αναπτύχθηκε για πρώτη φορά εναντίον φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία. Τώρα έχει ενσωματωθεί στην Εθνική Φρουρά, υπό τη διοίκηση του υπουργείου Εσωτερικών. Η μονάδα ήταν γνωστή ως «Τάγμα Αζόφ», αλλά τώρα ονομάζεται «Σύνταγμα Αζόφ.»
Πήρε το όνομά του από την Αζοφική Θάλασσα στα νότια της Ουκρανίας και έγινε διάσημο για την ανάκτηση της Μαριούπολης από τους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές το 2014. Το σύνταγμα είναι σήμερα οχυρωμένο στη νότια πόλη-λιμάνι της Μαριούπολης, η οποία αποτέλεσε το σκηνικό μερικών από τις σφοδρότερες μάχες του πολέμου.
Η μονάδα στην οποία φέρεται να υπηρέτησε ο Kuzminykh το 2015 (81η Ταξιαρχία) αποτελεί μέρος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων που υπάγονται στο ουκρανικό υπουργείο Άμυνας.
Το AFP δεν βρήκε καμία αναφορά ότι ο Kuzminykh ανήκε στο Σύνταγμα Αζόφ, είτε το 2015 είτε πιο πρόσφατα. Πρόσφατες αναφορές για αυτόν, όπως σε αυτό το άρθρο του Ιανουαρίου 2022 σχετικά με μια κατηγορία διαφθοράς κατά του αδελφού του, ανέφεραν ότι είχε επιστρέψει στη γενέτειρά του, την πόλη Zhitomir, μετά την απελευθέρωσή του. Σύμφωνα με συνέντευξη που έδωσε ο Kuzminykh στο BBC Ουκρανίας, το 2016, εργαζόταν ως αναπληρωτής διοικητής ενός κέντρου εκπαίδευσης αλεξιπτωτιστών στο Zhitomir.
Η σημερινή ηγεσία του Συντάγματος Azov επικοινωνεί τακτικά με τα μέσα ενημέρωσης και μέσω άμεσων καναλιών, για παράδειγμα στο Telegram. Ο σημερινός διοικητής του συντάγματος Αζοφ είναι ο Denis Prokopenko, όπως δηλώθηκε πολλές φορές στο κανάλι Telegram του συντάγματος και στα μέσα ενημέρωσης.
Στρατιώτες της ταξιαρχίας Αζόφ της Ουκρανίας προσεύχονται στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, το Χάρκοβο, στις 11 Μαρτίου 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. ( AFP / )Ο αναπληρωτής διοικητής της, Svyatoslav Palamar, και ο αξιωματικός της ομάδας στρατολόγησης Yuri Mikhalchyshyn, έδωσαν συνέντευξη στον ουκρανικό στρατιωτικό ραδιοφωνικό σταθμό Army FM τον Ιανουάριο του 2022. Ο Palamar εμφανίζεται σε βίντεο που δημοσιεύονται στο κανάλι Telegram του συντάγματος. Ο σημερινός επικεφαλής του επιτελείου είναι ο λοχαγός Bogdan Krotevych, όπως δήλωσε σε αυτή τη συνέντευξη για το ουκρανικό κανάλι Facts που μοιράστηκε στον λογαριασμό του Αζόφ στο Twitter.
Η αναζήτηση στο κανάλι Telegram και στο λογαριασμό Twitter του Αζόφ για τον Oleg Kuzminykh δεν έδωσε κανένα αποτέλεσμα. Η σύλληψη και η απελευθέρωση του Kuzminykh καλύφθηκε ευρέως από τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, αλλά οι εμφανίσεις του έγιναν σπάνιες καθώς περνούσαν τα χρόνια. Το 2021 έδωσε συνέντευξη στο Army FM στην οποία δεν αναφέρεται ότι ήταν μέλος της ηγεσίας του Αζόφ.
Στις 28 Μαρτίου 2022, η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε ελικόπτερα «που κατευθύνονταν για να εκκενώσουν τους διοικητές της Αζοφικής.» Ο διοικητής του Αζόφ Denis Prokopenko απάντησε σε ένα βίντεο που αναρτήθηκε στο Telegram την 1η Απριλίου 2022, χαρακτηρίζοντας τον ισχυρισμό «ψευδή πληροφορία».
Στις 5 Απριλίου 2022, ο δήμαρχος της Μαριούπολης περιέγραψε την κατάσταση στην παράκτια πόλη ως «αβίωτη» και «πέρα από ανθρωπιστική καταστροφή». Εκτίμησε ότι περίπου 120.000 κάτοικοι εξακολουθούσαν να είναι παγιδευμένοι στην πόλη που πολιορκείται από τα ρωσικά στρατεύματα για πάνω από ένα μήνα. Οι πολίτες που κατάφεραν να διαφύγουν διηγήθηκαν τις καταστροφές και τους φόνους από τους στρατιώτες και την τρανταχτή απόφαση να φύγουν.