Άρθρο των Financial Times παρερμηνεύτηκε στο διαδίκτυο για να υποστηρίξει τη θεωρία συνωμοσίας των «chemtrails»

«Οι Financial Times παραδέχτηκαν ότι ο ψεκασμός χημικών ΔΕΝ είναι θεωρία συνωμοσίας όπως προσποιούνταν τόσα χρόνια τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης – αλλά ένα πραγματικό φαινόμενο που βοηθά στην αντιμετώπιση του λεγόμενου "παγκόσμιου βρασμού"», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 6 Σεπτεμβρίου, η οποία περιλαμβάνει ένα άρθρο με παρόμοιο τίτλο. 

Το άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ελληνικό ιστότοπο «anazitiseis.gr» ισχυρίζεται ότι οι Financial Times (FT) δημοσίευσαν ένα άρθρο που αναγνωρίζει ότι τα «chemtrails» είναι πραγματικά και συμβαίνουν επί του παρόντος, και περιλαμβάνει μια μετάφραση του άρθρου τους. Αρκετά άρθρα που έχουν δημοσιευτεί σε αυτόν τον ιστότοπο έχουν προηγουμένως επαληθευτεί από το AFP, για παράδειγμα εδώ, εδώ και εδώ. 

Παρόμοιοι ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν στο Facebook (εδώ και εδώ), στο X (εδώ και εδώ), στο Instagram (εδώ) και σε ελληνικές ιστοσελίδες (εδώ). 

Ωστόσο, η βρετανική εφημερίδα δημοσίευσε μόνο τη γνώμη ενός εμπειρογνώμονα στις 2 Σεπτεμβρίου 2024, ο οποίος έγραψε ότι η ηλιακή γεωμηχανική –η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές ψεκασμού– θα μπορούσε να αξίζει να εξεταστεί ως πιθανή λύση για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι επιστήμονες έχουν σταθερά δηλώσει ότι τα «chemtrails» δεν είναι πραγματικά και συμφωνούν ότι η ηλιακή γεωμηχανική παραμένει κυρίως σε μικρή κλίμακα και σε φάση μοντελοποίησης. 

Image

Στιγμιότυπα οθόνης από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λήψη εικόνων: 20/9/2024

Στο παρελθόν το AFP έχει καταρρίψει ισχυρισμούς σχετικά με τα «chemtrails», για παράδειγμα εδώ και εδώ. 

Ένα άρθρο που εξετάζει τη γεωμηχανική ως πιθανή λύση για την κλιματική αλλαγή

Σύμφωνα με το Ερευνητικό Πρόγραμμα Ηλιακής Γεωμηχανικής (SGRP) του Χάρβαρντ, η γεωμηχανική αναφέρεται σε «ένα σύνολο αναδυόμενων τεχνολογιών που θα μπορούσαν να χειραγωγήσουν το περιβάλλον και να αντισταθμίσουν εν μέρει ορισμένες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» (αρχειοθετημένο εδώ). Μεταξύ των κατηγοριών της γεωμηχανικής, η τροποποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας (SRM), γνωστή και ως «ηλιακή γεωμηχανική», περιλαμβάνει μια σειρά τεχνικών μεγάλης κλίμακας που αποσκοπούν στην αύξηση της ανάκλασης του ηλιακού φωτός πίσω στο διάστημα, μειώνοντας έτσι τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία. 

Ο συγγραφέας του άρθρου των FT, που δημοσιεύεται στη στήλη «γνώμη» της εφημερίδας, είναι ο Πασκάλ Λαμί, πρόεδρος της Επιτροπής για την Υπέρβαση του Κλίματος και πρώην γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Στο άρθρο, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο με πληρωμή, αλλά στο οποίο το AFP είχε πρόσβαση, ο Λαμί περιγράφει την SRM ως «άκρως πειραματική και όχι χωρίς κλιματικούς, υγειονομικούς και ηθικούς κινδύνους». Όπως εξηγεί, περιλαμβάνει τεχνικές όπως η έγχυση στρατοσφαιρικού αερολύματος, όπου μικρά σωματίδια θα απελευθερώνονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα για να αντανακλούν το ηλιακό φως, αναπαράγοντας τα αποτελέσματα ψύξης που παρατηρούνται μετά από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις. Μια άλλη μέθοδος είναι ο θαλάσσιος φωτισμός των νεφών, που συνεπάγεται τον ψεκασμό θαλασσινού νερού στον αέρα για να ενισχυθεί η ανακλαστικότητα των νεφών χαμηλού υψομέτρου. 

«Αν και η SRM είναι αμφιλεγόμενη», ο Λαμί ζητά «να τη διερευνήσουμε και να αξιολογήσουμε προσεκτικά αν μπορεί να αποφέρει οποιοδήποτε όφελος και αν μπορούμε ρεαλιστικά να μετριάσουμε όλους τους κινδύνους της». 

Η Σούτσι Ταλάτι, ιδρύτρια και διευθύντρια της Συμμαχίας για Δίκαιη Διαβούλευση για την Ηλιακή Γεωμηχανική, εξήγησε στο AFP μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 20 Σεπτεμβρίου 2024, ότι «η γεωμηχανική, συγκεκριμένα η τροποποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας (SRM), μερικές φορές παρεξηγείται ότι περιλαμβάνει "χημικούς ψεκασμούς", αλλά αυτός ο χαρακτηρισμός δεν είναι απολύτως ακριβής».

«Η SRM αναφέρεται σε μια σειρά από τεχνικές που έχουν σχεδιαστεί για να αντανακλούν ένα μέρος της ηλιακής ενέργειας πίσω στο διάστημα για να μειώσουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες. Μια προσέγγιση, για παράδειγμα, περιλαμβάνει τη μίμηση των φυσικών ψυκτικών επιδράσεων των ηφαιστειακών εκρήξεων με τη διασπορά αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα, το ανώτερο επίπεδο της ατμόσφαιρας. Αν και τα αερολύματα αυτά είναι χημικές ενώσεις, όπως το διοξείδιο του θείου, δεν είναι το ίδιο με την ιδέα του εκτεταμένου "χημικού ψεκασμού" που συχνά συνδέεται με θεωρίες συνωμοσίας», συνέχισε η ειδικός σε θέματα κλιματικής τεχνολογίας και διακυβέρνησης. 

Το AFP απευθύνθηκε επίσης στον Έντουαρντ Πάρσον, καθηγητή περιβαλλοντικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας-Λος Άντζελες (UCLA). Σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα στις 19 Σεπτεμβρίου, εκείνος εξήγησε ότι «τα πάντα είναι μια χημική ουσία». «Το πιο κατάλληλο ερώτημα», πρόσθεσε, «είναι αν η πραγματοποίηση της SRM με θείο θα προκαλούσε βλάβη μέσω χημικών μηχανισμών. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι θα το έκανε, αλλά όχι πολύ, και η έρευνα μέχρι στιγμής δείχνει ότι οι όποιες περιβαλλοντικές ή υγειονομικές βλάβες από τις χημικές ουσίες που θα εισαχθούν θα είναι πολύ μικρότερες από τις κλιματικές βλάβες που θα αποφευχθούν με την παρέμβαση».

Όσον αφορά τους πιθανούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, ο Πάρσον πρόσθεσε ότι με βάση τις δοκιμές ή τα πειράματα που έχουν διεξαχθεί ή προταθεί, οι κίνδυνοι είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Αν και σημείωσε ότι υποθετικές μελλοντικές εφαρμογές για τη σημαντική μείωση της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία, εξήγησε ότι «η παρούσα έρευνα λέει ότι αυτές θα είναι εκατοντάδες φορές μικρότερες από τις κλιματικές βλάβες που θα αποφευχθούν, αλλά αυτές είναι προβλέψεις που βασίζονται στην έρευνα και, ως εκ τούτου, αβέβαιες». 

Οι τεχνικές γεωμηχανικής δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί σε μεγάλη κλίμακα

Η κλιματική μηχανική και ειδικότερα η SRM θεωρούνται μια αμφιλεγόμενη προσέγγιση, με ορισμένους επιστήμονες να ερευνούν τις δυνατότητες και άλλους να τονίζουν τους πιθανούς κινδύνους της. Τον Φεβρουάριο του 2023, εμπειρογνώμονες που πραγματοποίησαν έκθεση στον ΟΗΕ προειδοποίησαν για αβεβαιότητες σχετικά με τον αντίκτυπο της ηλιακής μηχανικής. 

Ωστόσο, η μέθοδος αυτή βρίσκεται σε πειραματικό επίπεδο και «δεν εφαρμόζονται σήμερα δοκιμές SRM μεγάλης κλίμακας», δήλωσε η Ταλάτι στο AFP.

«Η έρευνα στον τομέα της SRM βρίσκεται ακόμη σε μεγάλο βαθμό σε θεωρητικό και μοντελοποιητικό στάδιο. Έχουν προταθεί πειράματα μικρής κλίμακας και ορισμένα έχουν ξεκινήσει, αλλά μέχρι στιγμής έχουν περιοριστεί λόγω ανησυχιών σχετικά με τη διακυβέρνηση, τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις ηθικές παραμέτρους», εξήγησε. 

«Απ' όσο είναι γνωστό στο κοινό, δεν υπάρχουν τρέχοντα πειράματα απελευθέρωσης χημικών ουσιών με στόχο την ψύξη του κλίματος. Υπάρχουν πειράματα σχετικά με τη χρήση χημικών ουσιών για την τροποποίηση του καιρού, ιδίως των βροχοπτώσεων», δήλωσε στο AFP ο Κρις Φιλντ, καθηγητής Διεπιστημονικών Περιβαλλοντικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 19 Σεπτεμβρίου 2024. Ο ίδιος εξήγησε ότι τα πειράματα για την τροποποίηση του καιρού διαφέρουν θεμελιωδώς από εκείνα που αποσκοπούν στην ψύξη του κλίματος, καθώς τα πειράματα για τον καιρό λαμβάνουν χώρα στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, ενώ τα πειράματα για το κλίμα λαμβάνουν χώρα πάνω από 20 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.

Ο Φιλντ ανέφερε ότι ενώ δεν υπάρχουν δημοσίως ανακοινωμένα πειράματα έρευνας για το κλίμα, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να εξακολουθούν να λαμβάνουν χώρα. «Είναι απίθανο, ωστόσο, να είναι σε αρκετά μεγάλη κλίμακα ώστε να έχουν αισθητή επίδραση στο κλίμα», είπε.

Ο Χουάν Μορένο-Κρουζ, κάτοχος της καναδικής ερευνητικής έδρας στον τομέα των ενεργειακών μεταβάσεων στο Πανεπιστήμιο του Γουοτερλού, είχε προηγουμένως επιβεβαιώσει στο AFP ότι αν και υπάρχει ενδιαφέρον για τις εγχύσεις στρατοσφαιρικού αερολύματος και άλλες τεχνικές γεωμηχανικής, οι ερευνητές δεν τις έχουν αναπτύξει σε μεγάλη κλίμακα, τονίζοντας ότι επί του παρόντος δεν είναι διαθέσιμη ούτε η τεχνολογία ούτε τα κονδύλια για την ανάπτυξη γεωμηχανικής σε παγκόσμια κλίμακα. 

Image

Ένα επιβατικό αεροπλάνο πετάει αφήνοντας λευκά ίχνη (contrails) στον ουρανό της νότιας Γερμανίας, στις 8 Αυγούστου 2022. (AFP / CHRISTOF STACHE)

Τον Σεπτέμβριο του 2023, η Επιτροπή για την Υπέρβαση του Κλίματος, υπό την προεδρία του Πασκάλ Λαμί, δήλωσε ότι η έρευνα και τα πειράματα για την τροποποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας θα πρέπει να προχωρήσουν, αλλά μόνο υπό διεθνή εποπτεία και σε περιοχές δικαιοδοσίας με ισχυρές περιβαλλοντικές δικλείδες ασφαλείας (αρχειοθετημένο εδώ). Η επιτροπή, μια ομάδα πρώην ηγετών και υπουργών μαζί με κορυφαίους ακαδημαϊκούς και επικεφαλής ιδρυμάτων, συγκροτήθηκε για να προτείνει νέες στρατηγικές για τον μετριασμό των κινδύνων υπέρβασης του στόχου της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. 

Καμία επιστημονική απόδειξη ότι υπάρχουν «chemtrails»

Η θεωρία συνωμοσίας των «chemtrails» υποστηρίζει μια σειρά από κίνητρα για τους υποτιθέμενους ψεκασμούς, όπως η αποστείρωση, η μείωση του προσδόκιμου ζωής, ο έλεγχος του νου ή ο έλεγχος του καιρού. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα «contrails» (τα ορατά ίχνη πίσω από τα φτερά ενός εμπορικού αεροσκάφους) είναι στην πραγματικότητα χημικές ουσίες που ψεκάζονται σκόπιμα και χρησιμοποιούνται για κρυφούς, κακόβουλους σκοπούς (αρχειοθετημένο εδώ). 

Στην Ελλάδα, χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κοινοποίησαν, για παράδειγμα, ισχυρισμούς ότι η αφρικανική σκόνη στη χώρα σχετίζεται με σκόπιμα ψεκασμένες τοξικές ουσίες, όπως μετέδωσε το AFP εδώ.

Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη των «chemtrails».

Σύμφωνα με τον Πάρσον, «οι συνωμοσιολόγοι των chemtrails που πιστεύουν ότι υπάρχει ήδη μεγάλης κλίμακας χημικός ψεκασμός στην ατμόσφαιρα, για τον οποίο πιστεύουν ότι η απόδειξη είναι οι λευκές νεφελώδεις γραμμές πίσω από αεροπλάνα που πετούν ψηλά, επινοούν ιστορίες».  Συνέχισε ξεκαθαρίζοντας ότι «αυτό δεν συμβαίνει. Τα λευκά ίχνη πίσω από τα αεροπλάνα είναι νερό ή πάγος, μέρος των καυσαερίων των κινητήρων, με μικρά επίπεδα ρύπων σε αυτά, όπως σε όλα τα καυσαέρια των οχημάτων». 

Η ερευνητική ομάδα του Ντέιβιντ Κιθ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η οποία επικεντρώνεται σε θεωρητικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, γνωστές ως «ηλιακή γεωμηχανική ή τροποποίηση της λευκαύγειας», εξήγησε με ένα άρθρο στην ιστοσελίδα της ότι «λόγω των προφανών ομοιοτήτων μεταξύ των προτεινόμενων μεθόδων εφαρμογής της τροποποίησης της λευκαύγειας (όπως η έγχυση ανακλαστικών σωματιδίων στη στρατόσφαιρα) και των υποτιθέμενων μεθόδων παραγωγής chemtrails, ορισμένοι άνθρωποι έχουν συνδέσει την έννοια των chemtrails με τη μελέτη της τροποποίησης της λευκαύγειας» (αρχειοθετημένο εδώ). 

Η ερευνητική ομάδα προσθέτει ότι όλα τα στοιχεία που έχουν δει μέχρι σήμερα για ένα «μυστικό πρόγραμμα μεγάλης κλίμακας για τον ψεκασμό υλικών από αεροσκάφη» ήταν πολύ αδύναμα και ότι αν υπήρχε ένα πρόγραμμα μεγάλης κλίμακας για την απόρριψη υλικών από αεροσκάφη, θα απαιτούσε χιλιάδες ανθρώπους για την κατασκευή, τη φόρτωση και τη διασπορά των υλικών. Το να διατηρήσουν μυστική μια τέτοια επιχείρηση θα ήταν σχεδόν αδύνατο, καθώς ένας μόνο εσωτερικός παράγοντας θα μπορούσε εύκολα να την αποκαλύψει με διαρροές εγγράφων, φωτογραφιών ή εξοπλισμού.

Άλλοι φορείς έχουν εξηγήσει ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη των «chemtrails», όπως η Βασιλική Αεροναυτική Εταιρεία της Μεγάλης Βρετανίας (εδώ), η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (εδώ) και το Σουηδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο (εδώ).