Κατασκευασμένη είδηση αναφέρει ψευδώς ότι αστέρες του Χόλιγουντ πληρώθηκαν από την USAID για τις επισκέψεις τους στην Ουκρανία
- Δημοσιεύθηκε στις 12 Φεβρουάριος 2025 στις 16:20
- 11 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Bill MCCARTHY, AFP Ηνωμένες Πολιτείες
- Μετάφραση και προσαρμογή Magdalini GKOGKOU , AFP Greece
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2025. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
«Η Αντζελινα πληρώθηκε 20.000.000. Ο Ben Stiller πληρώθηκε 4 εκατομμύρια δολάρια από την USAID για να τραβήξει αυτές τις φωτογραφίες με τον Zelensky. Ο Ορλάντο Μπλουμ πληρώθηκε 8 εκατομμύρια δολάρια από την USAID για να τραβήξει αυτές τις φωτογραφίες», γράφει αυτή η ανάρτηση στο Facebook από τις 6 Φεβρουαρίου, η οποία κοινοποιήθηκε από τότε περισσότερες από 100 φορές.
Η ανάρτηση περιλαμβάνει ένα βίντεο 29 δευτερολέπτων, το οποίο παρουσιάζεται ως ρεπορτάζ της αμερικανικής ειδησεογραφικής πλατφόρμας ψυχαγωγίας E! News και υποστηρίζει ότι αστέρες του Χόλιγουντ, όπως η Αντζελίνα Τζολί, ο Ορλάντο Μπλουμ, ο Σον Πεν, ο Μπεν Στίλερ και ο Ζαν-Κλοντ Βαν Νταμ, έλαβαν εκατομμύρια δολάρια από την αμερικανική ανθρωπιστική υπηρεσία USAID για να επισκεφθούν την Ουκρανία. Ο υποτιθέμενος σκοπός αυτών των επισκέψεων ήταν να ενισχυθεί η δημοτικότητα του προέδρου Ζελένσκι, καθιστώντας ευκολότερο τον συντονισμό προγραμμάτων χρηματοδότησης για την Ουκρανία κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Ο ψευδής ισχυρισμός διαδόθηκε επίσης και σε άλλες δημοσιεύσεις στο Facebook που περιείχαν στιγμιότυπα από το κατασκευασμένο βίντεο και άλλα οπτικά στοιχεία (εδώ και εδώ) καθώς και σε ελληνικούς ιστότοπους (εδώ), στο X (εδώ και εδώ) και το Instagram (εδώ).
Παρόμοιες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ίδιο ψευδή ισχυρισμό κοινοποιήθηκαν επίσης στα αγγλικά, τα ολλανδικά, τα πολωνικά, τα σλοβακικά, τα τσεχικά, τα ουγγρικά, τα γαλλικά και τα βουλγαρικά.
Ωστόσο, διάφορες λεπτομέρειες δείχνουν ότι το βίντεο δεν είναι γνήσιο. Τα διάσημα πρόσωπα που αναφέρθηκαν διέψευσαν επίσης τους ισχυρισμούς.
Το κλιπ διάρκειας 29 δευτερολέπτων έχει σχεδιαστεί για να μοιάζει με βίντεο-ρεπορτάζ από το E! News, με το λογότυπο του ειδησεογραφικού ιστότοπου ψυχαγωγίας να εμφανίζεται σε όλη τη διάρκεια. Το βίντεο ισχυρίζεται ότι η USAID πλήρωσε 20 εκατομμύρια δολάρια στην Αντζελίνα Τζολί, 5 εκατομμύρια δολάρια στον Σον Πεν, 8 εκατομμύρια δολάρια στον Ορλάντο Μπλουμ, 4 εκατομμύρια δολάρια στον Μπεν Στίλερ και 1,5 εκατομμύρια δολάρια στον Ζαν-Κλοντ Βαν Νταμ, το όνομα του οποίου είναι γραμμένο λάθος στο βίντεο.
Οι αναρτήσεις στις οποίες κοινοποιήθηκε συγκέντρωσαν εκατομμύρια αλληλεπιδράσεις στο X και σε άλλες πλατφόρμες στα αγγλικά. Διαδόθηκαν καθώς ο Μασκ ανακοίνωσε την απόφαση της νέας κυβέρνησης να κλείσει την USAID, έναν οργανισμό-μαμούθ που επί δεκαετίες χρηματοδοτούσε προγράμματα υγείας και έκτακτης ανάγκης, καθώς και πρωτοβουλίες προώθησης της δημοκρατίας σε περίπου 120 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων περιοχών του κόσμου (αρχειοθετημένο εδώ).
Ο ιστότοπος του οργανισμού είχε προηγουμένως τεθεί εκτός λειτουργίας και το προσωπικό του είχε τεθεί σε άδεια, προκαλώντας ανησυχίες σχετικά με τη νομιμότητα των ενεργειών του Μασκ και τον αντίκτυπο στους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που επωφελούνται από προγράμματα που συνδέονται με την USAID (αρχειοθετημένα εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Η Ρωσία επιδοκίμασε την επίθεση στην υπηρεσία, την οποία επικρίνει εδώ και καιρό (αρχειοθετημένο εδώ). Στις 7 Φεβρουαρίου ένας ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε να διακοπεί το σχέδιο της κυβέρνησης να θέσει 2.200 εργαζομένους της USAID σε άδεια μετ' αποδοχών μέχρι το τέλος της ημέρας (αρχειοθετημένος σύνδεσμος εδώ).
Όμως το βίντεο και η ιστορία που δείχνει «δεν είναι αυθεντικό και δεν προέρχεται από το E! News», δήλωσε εκπρόσωπος του μέσου στο AFP σε ηλεκτρονικό μήνυμα στις 5 Φεβρουαρίου.
Παρόλο που καθένας από τους ηθοποιούς που αναφέρονται στο κλιπ έχει πάει στην Ουκρανία, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η USAID τους χρηματοδότησε για αυτό.
«Ψέματα από ρωσικά μέσα ενημέρωσης»
Η Τζολί, σημαντική χρηματοδότρια ανθρωπιστικών προσπαθειών παγκοσμίως, επισκέφθηκε την Ουκρανία το 2022 (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ). Εκείνη την εποχή υπηρετούσε ως ειδική απεσταλμένη της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, αλλά έκανε το ταξίδι με προσωπική ιδιότητα, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα που επικαλούνται εκπρόσωπο του ΟΗΕ (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).
Ο Πεν ταξίδεψε στη χώρα το 2022 καθώς γύριζε ένα ντοκιμαντέρ για τον πόλεμο και τον Ζελένσκι (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ). Ο Στίλερ συνάντησε τον Ουκρανό ηγέτη την ίδια χρονιά όταν τον επισκέφθηκε ως πρεσβευτής καλής θέλησης για την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ο Μπλουμ τον συνάντησε το 2023 ως πρεσβευτής καλής θέλησης της UNICEF (αρχειοθετημένα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Ο Βαν Νταμ πήγε στη χώρα το 2022 «για να μεταφέρει ένα μήνυμα ελπίδας και ειρήνης», σύμφωνα με το κανάλι του στο YouTube (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).
Ο Στίλερ απάντησε στο viral βίντεο στις 5 Φεβρουαρίου στο X, λέγοντας ότι πλήρωσε για την επίσκεψή του στην Ουκρανία το 2022, χωρίς χρήματα από την USAID και «σίγουρα χωρίς προσωπικές πληρωμές» (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).
«Αυτά είναι ψέματα που προέρχονται από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης», ανέφερε ο Στίλερ στην πρώτη από τις δύο αναρτήσεις. «Χρηματοδότησα πλήρως μόνος μου το ανθρωπιστικό μου ταξίδι στην Ουκρανία. Δεν υπήρξε καμία χρηματοδότηση από την USAID και σίγουρα καμία πληρωμή οποιουδήποτε είδους. 100 τοις εκατό ψευδές».
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ανέφερε σε δήλωσή της στις 6 Φεβρουαρίου ότι ο Στίλερ «δεν αποζημιώνεται για το έργο του με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και χρηματοδοτεί μόνος του τα ταξίδια του» (αρχειοθετημένο εδώ).
Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΟΗΕ για τον Ορισμό των Αγγελιοφόρων Ειρήνης και των Πρεσβευτών Καλής Θέλησης αναφέρουν: «Οι Αγγελιοφόροι Ειρήνης και οι Πρεσβευτές Καλής Θέλησης δεν πρέπει να λαμβάνουν μισθό, αν και μπορεί να τους χορηγηθεί μια συμβολική πληρωμή 1 δολαρίου ετησίως ή ισοδύναμο ποσό» (αρχειοθετημένο εδώ και εδώ).
Ο δικηγόρος του Πεν, Μάθιου Ρόζενγκαρτ, δήλωσε επίσης στο AFP ότι οι ισχυρισμοί του βίντεο σχετικά με την πληρωμή του ηθοποιού από την USAID είναι «εντελώς ψευδείς και είναι επικίνδυνο και ανεύθυνο για οποιονδήποτε να αναμασά αυτή την προπαγάνδα και αυτά τα ψεύδη».
«Η χρηματοδότηση της USAID δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για την πληρωμή του ταξιδιού του Σον Πεν στην Ουκρανία - ο κ. Πεν χρηματοδότησε μόνος του το ταξίδι του», ανέφερε ο Ρόζενγκαρτ σε δήλωσή του στις 6 Φεβρουαρίου.
«Εάν αυτές οι ψευδείς, απερίσκεπτες και δυσφημιστικές δηλώσεις συνεχιστούν, ο κ. Πεν θα λάβει όλα τα κατάλληλα νομικά μέτρα».
Το AFP δεν βρήκε κανένα στοιχείο για πληρωμές της USAID σε καμία από τις διασημότητες που αναφέρονται στο usaspending.gov, μια επίσημη πηγή ανοιχτών δεδομένων που συγκεντρώνει πληροφορίες για τις ομοσπονδιακές δαπάνες.
Ο Ντάρεν Λίνβιλ, συν-διευθυντής του Media Forensics Hub του Πανεπιστημίου Clemson, δήλωσε στο X στις 5 Φεβρουαρίου ότι το υποτιθέμενο ρεπορτάζ του E! News «έχει όλες τις ενδείξεις ότι πρόκειται για ένα ρωσικό κατασκευασμένο βίντεο που φυτεύτηκε και διαδόθηκε με τις γνωστές μεθόδους» (αρχειοθετημένα εδώ και εδώ).
Ο Λίνβιλ δήλωσε ότι ορισμένοι από τους πρώτους λογαριασμούς που μοιράστηκαν το κλιπ στο X διαδίδουν συχνά παραπληροφόρηση προερχόμενη από μια ρωσική ομάδα προπαγάνδας που οι ερευνητές ονόμασαν Storm-1516.
Το AFP δεν βρήκε το ίδιο ή παρόμοιο βίντεο στον ιστότοπο του E! News, στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης του μέσου ή μέσω αναζητήσεων με λέξεις-κλειδιά στο Google.
Μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου 2025 η Ουκρανία δεν είχε αναφερθεί στο περιεχόμενο του ιστότοπου τον τελευταίο μήνα. Η τελευταία αναφορά της χώρας στο E! News στο λογαριασμό X χρονολογείται στις 18 Νοεμβρίου 2022. Μια αναζήτηση στη σελίδα του μέσου στο Facebook δεν δίνει επίσης κανένα σχετικό αποτέλεσμα που να συνδέεται με το κατασκευασμένο βίντεο.
Μια αναζήτηση για την «USAID» στον ιστότοπο του E! News επιστρέφει μόνο αποτελέσματα που σχετίζονται με τον αθλητή Γιουσέιν Μπολτ, όπως επιβεβαιώνεται από την πλατφόρμα ελέγχου γεγονότων Lead Stories, μέλος του Διεθνούς Δικτύου Ελέγχου Γεγονότων και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προτύπων Ελέγχου Γεγονότων (αρχειοθετημένο εδώ). Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα σχετικά με την USAID στον λογαριασμό του E! News στο X, και κανένα σχετικό αποτέλεσμα δεν εμφανίστηκε στη σελίδα του μέσου στο Facebook.
Στο κατασκευασμένο βίντεο, εκτός από το λογότυπο του E! News, εμφανίζονται στην οθόνη διάφορα πλαίσια κειμένου, που αναπαράγουν το οπτικό ύφος του μέσου ενημέρωσης. Παράλληλα, μια γυναικεία φωνή αφηγείται το ψεύτικο ρεπορτάζ, διαβάζοντας δυνατά το κείμενο που εμφανίζεται στα πλαίσια. Ωστόσο, στα πρωτότυπα βίντεο του E! News, συνήθως εμφανίζεται μόνο ένα πλαίσιο κειμένου κάθε φορά και κανένα από αυτά δεν εξιστορείται – το μέσο ενημέρωσης χρησιμοποιεί διάφορα κομμάτια μουσικής υπόκρουσης ή τον αυθεντικό ήχο (παραδείγματα εδώ, εδώ, εδώ και εδώ). Αυτά τα πλαίσια κειμένου δεν εμφανίζονται σε κάθε βίντεο ή reel. Όταν εμφανίζονται, συνήθως περιέχουν λεζάντες ή σύντομες ανακοινώσεις.
Η πορεία του κατασκευασμένου ρεπορτάζ
Το κατασκευασμένο βίντεο άρχισε να διαδίδεται ευρέως στο κοινωνικό δίκτυο X, αφού ο λογαριασμός «I Meme Therefore I Am» το κοινοποίησε στις 5 Φεβρουαρίου. Πρόκειται για έναν γνωστό συντηρητικό λογαριασμό που έχει διαδώσει παραπληροφόρηση στο παρελθόν, μεταξύ άλλων για τον Ουκρανό ηγέτη - εδώ και εδώ.
Ο δισεκατομμυριούχος Ίλον Μασκ, στον οποίο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανέθεσε τη μεταρρύθμιση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, κοινοποίησε επίσης το βίντεο με τους πάνω από 216 εκατομμύρια οπαδούς του στην πλατφόρμα που του ανήκει.
Ο μεγαλύτερος γιος του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, καθώς και η Σίντνεϊ Πάουελ –μια πρώην δικηγόρος του Τραμπ που έπαιξε βασικό ρόλο στις προσπάθειές του να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα των εκλογών του 2020– ενίσχυσε επίσης το ψεύτικο ρεπορτάζ εδώ και εδώ.
Το βίντεο διαδόθηκε επίσης σε ρωσικά κανάλια στο Telegram και στην Pravda, έναν ρωσικό κρατικό ιστότοπο μέσων ενημέρωσης, όπως διαπίστωσε το AFP.
Άλλα ψεύτικα βίντεο με παραπλανητικά υδατογραφήματα με το λογότυπο του βρετανικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα BBC News έχουν ήδη εξαπλωθεί εν μέσω του πολέμου.
Ο Αντρίι Γέρμακ, επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας, δημοσίευσε στο X ότι το τελευταίο απόσπασμα σχετικά με την πληρωμή διασημοτήτων από την USAID είναι «απόλυτη ανοησία» (αρχειοθετημένο εδώ).
Το AFP επικοινώνησε με εκπροσώπους των Τζολί, Μπλουμ και Βαν Νταμ, αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση.
Το AFP έχει καταρρίψει και άλλη παραπληροφόρηση σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία εδώ.
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας
