Αυτά τα παιδιά δεν πέθαναν λόγω εμβολίων Covid-19, αλλά λόγω δυστυχήματος

«Δεκατρία (13) παιδιά απεβίωσαν από το μπόλι του ιού σε σχολείο στην νότια Αφρική αλλά κανένα βοθροκάναλο σε παγκόσμιο επίπεδο δεν το ανέφερε πάρα μόνο στο Instagram ανεβαίνουν κάποια ποστ που τα κατεβάζουν αμέσως», αναφέρει ο ψευδής ισχυρισμός που συνοδεύει ένα βίντεο, το οποίο αναρτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2021 στο Facebook, και κοινοποιήθηκε πάνω από 350 φορές μέσα σε τέσσερις ημέρες.

Το βίντεο έχει διάρκεια 18 δευτερολέπτων και δείχνει τα σώματα των παιδιών να κείτονται στο πάτωμα, το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ ακούγονται κραυγές μεγαλύτερων σε ηλικία.

Η ανάρτηση ισχυρίζεται ότι τα παιδιά έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του εμβολίου Covid-19, το οποίο αναφέρεται με τη λέξη «μπόλι», έναν μειωτικό όρο που χρησιμοποιείται συχνά για τα εμβόλια Covid-19 από την αντιεμβολιαστική κοινότητα στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, παρόμοιοι ισχυρισμοί εμφανίστηκαν σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα πορτογαλικά (εδώ), στα σέρβικα (εδώ), στα ισπανικά (εδώ, εδώ) και στα κορεάτικα (εδώ).

Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής: το βίντεο δεν γυρίστηκε στη Νότια Αφρική, ούτε εντός του διαστήματος κυκλοφορίας των εμβολίων Covid-19. Γυρίστηκε στην Κένυα τον Φεβρουάριο του 2020. Και, στην πραγματικότητα, απεικονίζει παιδιά που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας ενός δυστυχήματος στο σχολείο τους.

Image

Η παραπλανητική ανάρτηση, θολωμένη από το AFP. Λήψη εικόνας στις 2 Νοεμβρίου 2021

Βίντεο τραβηγμένο το 2020 μετά από σχολικό δυστύχημα

Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2020, το AFP Africa είχε διαψεύσει διάφορους ισχυρισμούς που αφορούσαν το ίδιο βίντεο και είχε, τότε, βρει μια ανάρτηση στο Facebook στις 3 Φεβρουαρίου 2020 (η οποία αρχειοθετήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2020), που μοιραζόταν το συγκεκριμένο βίντεο.

Όπως βλέπουμε, τόσο η ημερομηνία δημιουργίας της αρχικής ανάρτησης (στις 3 Φεβρουαρίου 2020) όσο και η ημερομηνία αρχειοθέτησης της ανάρτησης (21 Φεβρουαρίου 2020) είναι πολύ πριν ξεκινήσουν οι εκστρατείες εμβολιασμού κατά του Covid-19 στην Αφρική ή αλλού στον κόσμο.

Η ανάρτηση περιλαμβάνει μια λήψη του ίδιου βίντεο που κοινοποιήθηκε πρόσφατα στο Facebook. Ο τίτλος γράφει «Σφράγισμα στο δημοτικό σχολείο Kakamega» και το κείμενο αναφέρεται σε μια «τραγωδία» που συνέβη.

Μια διαδικτυακή αναζήτηση με τους όρους «Kakamega», «σχολείο», «παιδιά» φέρνει ως αποτέλεσμα πολυάριθμες αναφορές στα μέσα ενημέρωσης, σχετικά με ένα δυστύχημα που συνέβη σε ένα δημοτικό σχολείο της Kakamega, μιας πόλης που βρίσκεται στη δυτική Κένυα.

Όπως μετέδωσε το AFP, το περιστατικό έλαβε χώρα στις 3 Φεβρουαρίου 2020. Τουλάχιστον 13 παιδιά έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες άλλα τραυματίστηκαν, καθώς ποδοπατήθηκαν ενώ έβγαιναν από τις τάξεις τους. Αργότερα ο αριθμός των θυμάτων αυξήθηκε σε 14 παιδιά. Στις 10 Φεβρουαρίου 2020, ένας ακόμη μαθητής έχασε τη ζωή του.

Άλλα βίντεο και φωτογραφίες δείχνουν ότι πρόκειται για το ίδιο περιστατικό

Στις 4 Φεβρουαρίου 2020, ένα μεγαλύτερο σε διάρκεια βίντεο από το ίδιο σημείο λήψης, που έδειχνε τα σώματα των παιδιών δημοσιεύθηκε στο Youtube. Αυτό το βίντεο επιβεβαιώνει επίσης πως η λήψη έγινε πριν ξεκινήσει η εμβολιαστική καμπάνια κατά της Covid-19.

Η επαύριος του δυστυχήματος καλύφθηκε επίσης και μέσω ρεπορτάζ σε μορφή βίντεο, μεταξύ άλλων και από το AFP (εδώ) και το NTV Kenya (εδώ), έναν δημοφιλή τηλεοπτικό σταθμό της Αφρικανικής χώρας. Σε αυτά τα βίντεο, διατίθενται περισσότερες ενδείξεις πως το βίντεο που εμφανίζεται στα κοινωνικά δίκτυα τραβήχτηκε τότε.

Για παράδειγμα, τόσο στο βίντεο του AFP όσο και του NTV Kenya μπορούμε να δούμε κάποια από τα παιδιά που επιβίωσαν του δυστυχήματος, και λαμβάνουν φροντίδα από ιατρικό προσωπικό. Τα παιδιά φορούν την ίδια σχολική ενδυμασία, σε ανοιχτό πράσινο χρώμα, όπως και τα παιδιά στο βίντεο που κυκλοφόρησε στο Facebook, όπως φαίνεται και από την εικόνα που ακολουθεί.

Image

Στα αριστερά το βίντεο του AFP, στο κέντρο το βίντεο του NTV Kenya, και στα δεξιά το βίντεο που έχει αναρτηθεί στο Faceook, με την εικόνα θολωμένη από το AFP

Η βρετανική ταμπλόιντ Daily Mail δημοσίευσε επίσης ένα ρεπορτάζ για το δυστύχημα, το οποίο συνοδευόταν από αρκετές φωτογραφίες από τα AFP, Reuters, και The Standard.

Σε μία από τις φωτογραφίες, που έχει τραβηχτεί από το πρακτορείο Reuters, μπορούμε να δούμε τα πέλματα των παιδιών που είναι ξαπλωμένα το ένα δίπλα στο άλλο: κάποια φορούν κάλτσες και κάποια άλλα όχι. Εξετάζοντας την εικόνα παράλληλα με το βίντεο που έχει αναρτηθεί στο Facebook, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι δείχνει την ίδια σκηνή από διαφορετική γωνία.

Το AFP βρήκε άλλη μια φωτογραφία που δημοσιεύθηκε στο Διαδίκτυο στις 4 Φεβρουαρίου 2020, η οποία περιλαμβανόταν σε ένα ρεπορτάζ από το AfrikMag, και η οποία δείχνει επίσης την ίδια σκηνή από άλλη γωνία. Οι λεπτομέρειες ως προς τον ρουχισμό των παιδιών ταιριάζουν με το βίντεο που εξετάζουμε.

Το βίντεο έχει αξιοποιηθεί και για άλλους ψευδείς ισχυρισμούς

Σύμφωνα με τοπικά Μέσα (εδώ, εδώ), στο τέλος Ιουνίου του 2020 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μιας έρευνας για το συμβάν στο σχολικό κτίριο, με βάση τα οποία διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για ατύχημα, και πως δεν υπήρχαν ποινικές ευθύνες οι οποίες θα μπορούσαν να αποδοθούν κάπου γι' αυτό.

Μετά το περιστατικό, το βίντεο με τα κορμιά των παιδιών έχει κοινοποιηθεί στο διαδίκτυο μαζί με τουλάχιστον άλλους δύο ψευδείς ισχυρισμούς.

Τον Φεβρουάριο του 2020, το AFP Africa διέψευσε τον ισχυρισμό πως το βίντεο έδειχνε παιδιά που είχαν πέσει θύματα επίθεσης με αέριο, πιθανότατα στη Ζάμπια.

Τον Ιούνιο του 2021, το France 24 διέψευσε έναν ισχυρισμό που κυκλοφορούσε από τις αρχές του 2020 στα κοινωνικά δίκτυα της Δυτικής Αφρικής, ότι επρόκειτο για μια ομάδα μαθητών που έχασαν τη ζωή τους, αφού έφαγαν δηλητηριασμένα μπισκότα σε μια γιορτή γενεθλίων στην τάξη.