Ο εμβολιασμός κατά του κορονοϊού δεν οδηγεί σε μαγνητισμό

Ο ισχυρισμός αναρτήθηκε στο Facebook στις 20 Μαΐου 2021. Προβλήθηκε περισσότερες από 120.000 φορές και συγκέντρωσε περισσότερες από 1.600 κοινοποιήσεις, 730 σχόλια, και 3.300 αντιδράσεις μέσα σε τρεις ημέρες. Ο τίτλος του γράφει: «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΕΣΤ! ΕΙΝΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΜΟΥ».

Το κείμενο συνοδεύουν τρεις φωτογραφίες και δύο μικρά βίντεο, τα οποία φέρονται να δείχνουν αντικείμενα, όπως ένα πιρούνι σε μια περίπτωση και ένα κλειδί σε μιαν άλλη, τα οποία έχουν κολλήσει σε μπράτσα νοσοκόμων. Υποστηρίζεται πως οι φωτογραφίες έχουν ληφθεί στην πόλη Φιέρι της Αλβανίας.

Σύμφωνα με την ανάρτηση, οι εν λόγω παρενέργειες προκλήθηκαν ύστερα από τον εμβολιασμό κατά του κορονοϊού: από εμβόλια είτε Pfizer-BioNTech, είτε Sinovac, ή AstraZeneca.

«Τι είδους παρενέργειες είναι αυτές που μετατρέπεται ένας απλός άνθρωπος σε magnetman / magnetwoman?», ρωτά η ανάρτηση.

Υποστηρίζει, επίσης, πως ενώ το ποσοστό θνησιμότητας από Covid-19 είναι μόλις 0,02%, φτάνει έως και το 2% από την λήψη του εμβολίου.

Αλλά οι ισχυρισμοί είναι ψευδείς. Και υπάρχουν απλοί τρόποι για να κολληθεί σε ανθρώπινο δέρμα ένα μεταλλικό αντικείμενο.

Image

Φωτογραφία της παραπλανητικής ανάρτησης, λήψη στις 24 Μαΐου 2021

Μαγνητικό περιεχόμενο;

Μια αντίστροφη αναζήτηση των εικόνων και ορισμένων αποσπασμάτων από τα βίντεο που συνόδευαν την ανάρτηση σε μηχανές αναζήτησης όπως η Google, η Bing, η Yandex, και η Tineye δεν έφεραν αποτελέσματα.

Ωστόσο, η αναζήτηση εμφάνισε παρόμοιες φωτογραφίες, καθώς οι ισχυρισμοί για την πρόκληση μαγνητισμού ύστερα από εμβολιασμό κατά του κορονοϊού έχουν κοινοποιηθεί σε πολλές γλώσσες κατά το παρελθόν.

Το AFP έχει ήδη καταρρίψει τέτοιου είδους ισχυρισμούς, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Τέτοιου είδους ισχυρισμοί έχουν επίσης διαψευστεί από άλλους οργανισμούς επαλήθευσης ειδήσεων, όπως το FullFact.

Image

Μια από τις φωτογραφίες που συνόδευαν την ανάρτηση, λήψη στις 25 Μαΐου 2021

Για να προκληθεί μαγνητισμός εξαιτίας ενός εμβολίου, θα έπρεπε να περιέχονται σε αυτό μαγνητικά μέταλα. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει.

Σύμφωνα με τα πληροφοριακά στοιχεία που έχουν διατεθεί από τις αρχές στις ΗΠΑ και τον Καναδά, κανένα από τα διαθέσιμα εμβόλια κατά της Covid-19 (Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson και AstraZeneca) δεν αναγράφει οποιοδήποτε τέτοιο συστατικό.

Όταν ρωτήθηκε σχετικά με τον συγκεκριμένο ισχυρισμό, ο δόκτορας Thomas Hope, ερευνητής και καθηγητής κυτταρικής και αναπτυξιακής βιολογίας στο Feinberg School of Medicine, του πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ, είπε στο AFP: «Αυτό είναι αδύνατο. Δεν υπάρχει τίποτα στα εμβόλια με το οποίο να μπορεί να αλληλεπιδράσει ένας μαγνήτης, πρόκειται για πρωτεΐνες και λιπίδια, άλατα, νερό και χημικά που διατηρούν σταθερό το pH. Αυτά είναι στην ουσία όλα, οπότε δεν είναι πιθανόν».

Ακόμη και εάν περιείχαν στοιχεία κάποιας μεταλλικής ουσίας, «θα έπρεπε να τοποθετήσετε ένα σχετικά σημαντικό κομμάτι μέταλλο κάτω από το δέρμα σας για να μπορέσετε να έλξετε ένα μαγνητάκι του ψυγείου», είπε ο Hope. «Δεν θα μπορούσατε να τοποθετήσετε σε μια σύριγγα το απαιτούμενο κομμάτι μέταλλο ή σίδηρο για να υπάρξει ανταπόκριση και μετά να την εισάγετε στο δέρμα».

«Όχι. Το να κάνετε εμβόλιο κατά της Covid-19 δεν μπορεί να προκαλέσει τον μαγνητισμό του χεριού σας. Πρόκειται για μια απάτη, απλά και καθαρά», είπε στο AFP ο δόκτορας Stephen Schrantz, από το University of Chicago Medicine, ο οποίος ειδικεύεται στις μεταδοτικές ασθένειες.

Image

Δύο από τις φωτογραφίες που συνόδευαν την ανάρτηση, λήψη στις 25 Μαΐου 2021

«Μια νέα παραλλαγή ενός παλιού κόλπου»

Στις 12 Μαΐου, ο Βρετανοαμερικανός συγγραφέας για ζητήματα επιστήμης Mick West, δημοσίευσε ένα βίντεο στο metabunk.org, μια ιστοσελίδα που εστιάζει στην κατάρριψη της ψευδοεπιστήμης, αποκαλώντας τους ισχυρισμούς «μια νέα παραλλαγή ενός παλιού κόλπου».

Στο βίντεο, δείχνει πως μαγνητάκια, κέρματα, ή άλλα λεία αντικείμενα μπορούν να κολλήσουν σε αρκετά μέρη του σώματος, περιλαμβανομένης της μύτης, εάν το δέρμα κάποιου είναι ελαφρά λιπώδες. «Αφαιρέστε τον ιδρώτα και το αντικείμενο δεν θα στερεώνεται πιά», λέει.

Μια άλλη επίδειξη έγινε από τον επιστήμονα Dr Noc στο TikTok, δείχνοντας ότι λίγη υγρασία μπορεί να κάνει τον μαγνήτη να κολλήσει στο δέρμα.

Θεωρητικά, αντικείμενα θα μπορούσαν να κολλήσουν στο δέρμα – όπως φαίνεται στις εικόνες – με οτιδήποτε κολλώδες, ακόμα και κόλλα.

Δεν ήταν δυνατό να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους που εμφανίζονται στα βίντεο για περαιτέρω πληροφορίες, αλλά καλέσαμε τον Δημήτρη Ποντίκα, τον χρήστη του Facebook που έκανε την ανάρτηση, και ζητήσαμε λεπτομέρειες. Μας είπε ότι έλαβε τις φωτογραφίες από τον αντιπρόσωπό της εταιρείας βιοτεχνολογίας που διατηρεί στην Αλβανία, η γυναίκα του οποίου εργάζεται στο νοσοκομείο.

Ο Δημήτρης Πόντικας μας είπε ότι  δεν ήταν βέβαιος ότι αυτό οφειλόταν στον εμβολιασμό. Αλλά έκανε την ανάρτηση επειδή ήθελε να θέσει ορισμένα ερωτήματα ως προς το εάν έτσι είχαν τα πράγματα.

Το AFP επικοινώνησε με τη δημοσιογράφο Fjori Sinoruka, ανταποκρίτρια στο αξιόπιστο Balkan Insight στην Αλβανία, η οποία είπε πως δεν έχει προσέξει να έχουν καταγραφεί τέτοια περιστατικά στη χώρα.

Ποσοστό θνησιμότητας: παραπλανητικοί ισχυρισμοί

Στην κοινοποίηση διατυπώνεται επίσης ο ισχυρισμός πως το ποσοστό θνησιμότητας από τον εμβολιασμό (που αναφέρεται πως είναι έως και 2%) είναι αρκετές φορές υψηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας από Covid-19 (που αναφέρεται πως είναι  0,02%). Σύμφωνα με την έρευνά μας, πρόκειται για εξίσου ψευδείς και παραπλανητικούς ισχυρισμούς.

Πρώτον, δεν είναι σαφές το από που προέρχονται τα συγκεκριμένα ποσοστά. Η ανάρτηση δεν ανέφερε πηγές και το AFP Fact Check δεν μπόρεσε να τις βρει σε μια γενική αναζήτηση στο Διαδίκτυο – σε ελληνικά και αγγλικά – και σε αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης σχετικά με τον κορονοϊό.

Χρειάζεται, επίσης, να είμαστε προσεκτικοί με τη χρήση αυτών των όρων για συγκρίσεις, καθώς είναι τεχνικοί και αφορούν συγκεκριμένα ζητήματα.

Όπως εξηγεί το Our World in Data, το ποσοστό θνησιμότητας προκύπτει από τη διαίρεση του αριθμού των επιβεβαιωμένων θανάτων με τον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.

Όμως κατά τη διάρκεια της έξαρσης μιας πανδημίας αποτελεί έναν αναξιόπιστο δείκτη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το διάγραμμα του Our World in Data που ακολουθεί, ο δείκτης θνησιμότητας στην Ελλάδα έφτασε το 6% στις 31 Μαίου 2020, ήταν 1,37% στις 6 Νοεμβρίου 2020 και 3,02% πιο πρόσφατα, στις 25 Μαΐου 2021.

Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο John Hopkins, ο δείκτης θνησιμότητας δεν είναι ίδιος ανά τον κόσμο και μπορεί να διαφέρει με βάση παράγοντες όπως τα δημογραφικά στοιχεία (η θνησιμότητα τείνει να είναι υψηλότερη σε μεγαλύτερους σε ηλικία πληθυσμούς), ο βαθμός πραγματοποίησης τεστ, και τα χαρακτηριστικά του συστήματος υγείας (η θνησιμότητα μπορεί να αυξηθεί όταν τα νοσοκομεία «πιέζονται» περισσότερο).

Για τις 20 χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την Covid-19, το John Hopkins παρουσιάζει ποσοστά θνησιμότητας που κυμαίνονται από το 9,2% για το Μεξικό, στο 3% για την Ιταλία, και το 0,9% για την Τουρκία.

Δεν υπάρχει επίσης πηγή για τον ισχυρισμό ότι το ποσοστό θνησιμότητας από εμβολιασμό φτάνει το 2%. Μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο μας οδήγησε σε αυτό το ρεπορτάζ των Los Angeles Times στις 25 Μαΐου 2021. Αλλά αφορά  ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο από αυτό που αναφέρεται στην ανάρτηση στο Facebook.

Ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων που έχουν εμβολιαστεί θα προσβληθούν από Covid-19 εάν εκτεθούν στον ιό, αναφέρεται εδώ στην ιστοσελίδα των CDC. Αυτό σημαίνει πως είναι πιθανόν να πεθάνουν από τον ιό παρότι εμβολιάστηκαν.

Κανένα εμβόλιο δεν μπορεί να αποτρέψει την ασθένεια στο 100% των περιπτώσεων, λένε τα CDC. «Σε κάθε εμβόλιο υπάρχουν εξαιρέσεις. Με αποτελεσματικότητα ύψους 90% ή υψηλότερη, ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων που έχουν εμβολιαστεί πλήρως κατά της Covid-19 και πάλι θα νοσήσουν και κάποιοι ενδέχεται να νοσηλευθούν ή να πεθάνουν από Covid-19».

Αξίζει να σημειωθεί πως τα CDC αναφέρονται σε ανθρώπους που μπορεί να πεθάνουν αφού εμβολιαστούν, και όχι επειδή θα εμβολιαστούν.

«Η εξέταση όλων των διαθέσιμων κλινικών πληροφοριών, περιλαμβανομένων των πιστοποιητικών θανάτου, των αυτοψιών, και των ιατρικών στοιχείων δεν έχει βρει κάποια αιτιώδη σύνδεση με τα εμβόλια κατά της Covid-19», λένε τα CDC εδώ, προσθέτοντας ωστόσο πως ίσως υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στο εμβόλιο της J&J και μια σπάνια και πολύ σοβαρή επίπτωση:  θρόμβους αίματος με χαμηλά αιμοπετάλια (θρόμβωση με σύνδρομο θρομβοπενίας).

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τον κορονοϊό στην Ελλάδα είναι διαθέσιμα εδώ.