Αυτή η φωτογραφία με κατεστραμμένα αυτοκίνητα δεν αποδεικνύει ότι οι εικόνες βίας στην Μπούτσα ήταν προϊόν σκηνοθεσίας
- Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε πριν τουλάχιστον ένα έτος.
- Δημοσιεύθηκε στις 11 Μαΐου 2022 στις 12:40
- 10 λεπτά ανάγνωσης
- Του/Της: Petros KONSTANTINIDIS, Maja CZARNECKA, AFP Ελλάδα, AFP Πολωνία
Πνευματικά δικαιώματα © AFP 2017-2024. Οποιαδήποτε εμπορική χρήση αυτού του περιεχομένου απαιτεί συνδρομή. Κάντε κλικ εδώ για να μάθετε περισσότερα.
«Αν τα αυτοκίνητα είναι αναποδογυρισμένα από βόμβα πως γίνεται τα τζάμια του κτηρίου να είναι ανέπαφα (όπως και το κτήριο)» διαβάζουμε στο απόσπασμα από ανάρτηση στο Twitter που παρατίθεται ως φωτογραφία σε αρκετές αναρτήσεις στο Facebook: εδώ, εδώ, εδώ. Κάτω από το κείμενο, υπάρχει μια φωτογραφία που δείχνει έναν Ουκρανό στρατιώτη να περπατά δίπλα σε παιδιά, ενώ πίσω τους βλέπουμε τρία κατεστραμμένα αυτοκίνητα. Τα δύο αυτοκίνητα είναι αναποδογυρισμένα, ενώ το τρίτο είναι πλαγιασμένο. Το κτίριο που φαίνεται στο φόντο της φωτογραφίας δείχνει να μην έχει υποστεί ζημιές.
«ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗΚΑΝ ΕΚΕΙ ΜΕ ΓΕΡΑΝΟ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ» γράφει ένας σχολιαστής κάτω από μία εκ των αναρτήσεων με τον παραπλανητικό ισχυρισμό, υπονοώντας πως η εικόνα είναι σκηνοθετημένη για να φανεί σαν να πρόκειται για ζημιές που προκλήθηκαν από μάχες. Οι περισσότεροι σχολιαστές φαίνεται να υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια «στημένη» σκηνή. Ωστόσο, κάποιοι σχολιαστές εκφράζουν αμφιβολία: «Δεν ξέρω τίποτε από την εικόνα αυτή ούτε που, ούτε πως κλπ, αλλά το σίγουρο είναι πως το αναποδογύρισμα των οχημάτων που βλέπουμε εδώ δεν έχει σχέση ούτε με βομβαρδισμό ούτε με ανατροπή τους από άρμα μάχης», λέει ένα σχόλιο.
Η φωτογραφία δείχνει μια σκηνή από την Μπούτσα, ένα προάστιο του Κιέβου με πληθυσμό περίπου 37.000 κατοίκων, η οποία καταλήφθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις στις 27 Φεβρουαρίου 2022 και παρέμεινε υπό ρωσικό έλεγχο για ένα μήνα. Μετά την υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων, οι πρώτοι δημοσιογράφοι, μεταξύ των οποίων και μια ομάδα του AFP, έφτασαν στις 2 Απριλίου. Ανέφεραν εκτεταμένες ζημιές στην πόλη και σοκαριστικές εικόνες 20 πτωμάτων με πολιτικά ρούχα στην οδό Γιαμπλούνσκα.
Η Ουκρανία έχει κατηγορήσει τον ρωσικό στρατό για εγκλήματα πολέμου εναντίον αμάχων στην Μπούτσα και υποστηρίζει ότι περίπου 400 πτώματα έχουν βρεθεί σε ομαδικούς τάφους, θαμμένα σε κήπους ή ακόμα και στο δρόμο. Ο ΟΗΕ έχει τεκμηριώσει τουλάχιστον 50 δολοφονίες αμάχων στην πόλη, με ορισμένους να έχουν εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες. Η Ρωσία αρνείται την ευθύνη και έχει κατηγορήσει την Ουκρανία ότι έστησε τα πτώματα μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων της - αν και οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι τα πτώματα βρίσκονταν εκεί για εβδομάδες.
Το AFP έχει ήδη καταρρίψει τον ψευδή ισχυρισμό ότι οι εικόνες πτωμάτων στους δρόμους της Μπούτσα ήταν σκηνοθετημένες και πως τα πτώματα υποδύονταν ηθοποιοί.
Η φωτογραφία των αναποδογυρισμένων αυτοκινήτων υποτίθεται ότι είναι ένα ακόμη παράδειγμα σκηνοθετημένης καταστροφής. Η φωτογραφία, συνοδευόμενη από τον ισχυρισμό περί «στημένου» σκηνικού, κυκλοφόρησε εξάλλου στα πολωνικά, στα γαλλικά, στα αγγλικά, αλλά και άλλες γλώσσες, με εκατοντάδες κοινοποιήσεις.
Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος. Το AFP ανέλυσε εικόνες, κατέγραψε μαρτυρίες και αναφορές στα μέσα ενημέρωσης που επιβεβαιώνουν τις σκηνές βίας που διαδραματίστηκαν στο συγκεκριμένο σημείο της Μπούτσα κατά τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής. Επιπλέον, μια εικόνα από drone φαίνεται να δείχνει ότι τα κατεστραμμένα αυτοκίνητα βρίσκονταν στις θέσεις που τα βλέπουμε στη φωτογραφία κατά τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής και δεν τοποθετήθηκαν εκεί μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων.
Η φωτογραφία δείχνει μια πολυκατοικία που είχε καταληφθεί από τα ρωσικά στρατεύματα
Με μια αντίστροφη αναζήτηση εικόνας στο Google Images, αναζητήσαμε τη φωτογραφία με τα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα. Η λήψη της έγινε στις 4 Απριλίου 2022 από τον φωτογράφο του αμερικανικού πρακτορείου ειδήσεων Associated Press (AP), Ροντρίγκο Αμπντ. Εκτός από τη φωτογραφία, το πρακτορείο δημοσίευσε και ένα βίντεο από την ίδια τοποθεσία.
Η λεζάντα της φωτογραφίας λέει: «Ένας Ουκρανός στρατιώτης περπατά με παιδιά περνώντας από κατεστραμμένα αυτοκίνητα λόγω του πολέμου κατά της Ρωσίας, στην Μπούτσα, στα περίχωρα του Κιέβου, Ουκρανία, Δευτέρα 4 Απριλίου 2022. Οι τοπικές αρχές δήλωσαν στο Associated Press ότι τουλάχιστον 16 παιδιά ήταν μεταξύ των εκατοντάδων ανθρώπων που σκοτώθηκαν στην Μπούτσα. (AP Photo/Ροντρίγκο Αμπντ, φωτογραφία αρχείου)»
Καταφέραμε να εντοπίσουμε γεωγραφικά την τοποθεσία όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία, αφού ψάξαμε για κτίρια με σχήμα τύπου «Γ» στο Google Earth. Συγκεκριμένα, αναζητήσαμε κοντά σε περιοχές της Μπούτσα στις οποίες είχαμε πραγματοποιήσει ήδη γεωεντοπισμό για προηγούμενα άρθρα του ελληνικού Fact Check, όπως η οδός Γιαμπλούνσκα. Χρησιμοποιώντας το Google Street View, καταφέραμε να ταυτοποιήσουμε το κτίριο στο οικοδομικό τετράγωνο που ορίζεται από τις οδούς Τσεντράλνα, Σαντόβα, Βοντοπτοβίντνα και Γιαμπλούνσκα.
Περισσότερες εικόνες του ίδιου σημείου από διαφορετικές ημέρες βρήκαμε επίσης στο πρακτορείο Reuters και στα Getty Images (1, 2, 3, 4, 5 ), με κατεστραμμένα αυτοκίνητα, καθώς και συντρίμμια να βρίσκονται έξω από το κτίριο.
Περισσότερες φωτογραφίες και βίντεο βρήκαμε σε μέλη μιας ομάδας στο Facebook για τους κατοίκους της Μπούτσα, που μετρά περισσότερα από 30.000 μέλη.
Σε αυτό το γκρουπ, ένας χρήστης του Facebook ανήρτησε μια εικόνα με τον παραπλανητικό ισχυρισμό και τη φωτογραφία του Ροντρίγκο Αμπντ που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ρώτησε σχετικά. Τα μέλη της ομάδας συζήτησαν για τον ισχυρισμό, ενώ το AFP ζήτησε τις μαρτυρίες κατοίκων.
Ένας χρήστης έγραψε πως «τα αυτοκίνητα αναποδογυρίστηκαν από βαρύ εξοπλισμό, όχι από βόμβες...». Παρατήρησε πως «υπάρχει μια μεγάλη γρατζουνιά στο πλάι του πορτοκαλί αυτοκινήτου, είναι φανερό ότι αναποδογυρίστηκε από ένα τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού ή κάτι παρόμοιο...»
Τα μέλη της ομάδας επιβεβαίωσαν επίσης την ακριβή διεύθυνση όπου τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες: Οδός Τσεντράλνα 33, δίπλα στο 6ο νηπιαγωγείο «Γιαμπλούνκα», στην Μπούτσα. Αυτή η πολυκατοικία απέχει μόλις δώδεκα περίπου λεπτά με τα πόδια από την περιβόητη οδό Γιαμπλούνσκα, όπου οι δημοσιογράφοι του AFP είδαν περισσότερα από δώδεκα πτώματα.
Παρακάτω παρατίθενται στιγμιότυπα από περισσότερες φωτογραφίες και βίντεο που αναρτήθηκαν στην ομάδα κατοίκων της Μπούτσα στο Facebook, συμπεριλαμβανομένου ενός λευκού βαν (κυκλωμένο με κόκκινο χρώμα από το AFP) που επίσης υπέστη ζημιές και ήταν σταθμευμένο κοντά στο πορτοκαλί αυτοκίνητο που φαίνεται στις παραπλανητικές αναρτήσεις.
Το AFP κάλεσε τον αριθμό τηλεφώνου που αναγραφόταν στο βαν και βρήκε τον Πάβελ Στανισλάβοβιτς Ντιρίνκο, διευθυντή της εταιρείας στην οποία ανήκει το βάν, στις 26 Απριλίου.
«Αυτό είναι το αυτοκίνητό μας, ένα από αυτά που κλάπηκαν από τη βάση μας στην Μπούτσα», δήλωσε στο AFP μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας αφού ο ο ίδιος επισκέφθηκε το σημείο που βρέθηκε το αυτοκίνητο.
«Το αυτοκίνητο είναι χτυπημένο από όλες τις πλευρές. Μοιάζει σαν να έχει πέσει πάνω του ένα μεγάλο όχημα - ένα τανκ ή ένα τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού. Πρέπει να ήταν όχημα με φαρδιές ρόδες ή ερπύστριες. Υπάρχουν βαθιά ίχνη στο έδαφος. Υπάρχουν τρύπες στην άσφαλτο. Υπάρχουν γρατζουνιές σκούρου πράσινου χρώματος στο λευκό αμάξωμα ».
Ο ίδιος μάς έστειλε τις παρακάτω φωτογραφίες από τις ζημιές.
Αναζητώντας για περισσότερους μάρτυρες, το AFP έψαξε τη διεύθυνση του κτιρίου - οδός Τσεντράλνα 33 - στο Google και βρήκε μια ιατρική εταιρεία. Η διευθύντριά της, Ολένα Τρους, δήλωσε ότι το διαμέρισμά της στον τέταρτο όροφο «ήταν κατειλημμένο από τους Ρώσους στρατιώτες» για ένα μήνα μαζί με άλλα διαμερίσματα. Είπε ότι έφυγε από την Μπούτσα στις 26 Φεβρουαρίου και μπόρεσε να επιστρέψει μόνο μετά την υποχώρηση των Ρώσων.
«Τα περισσότερα τα διαμερίσματα έχουν πλέον καταστραφεί ολοσχερώς. Είμαι τυχερή που το δικό μου δεν έχει καταστραφεί τόσο πολύ. Οι στρατιώτες κοιμήθηκαν εκεί, ήπιαν όλο το αλκοόλ και χρησιμοποίησαν τις εγκαταστάσεις μου», είπε.
Ερωτηθείσα αν υπάρχουν ενδείξεις βομβαρδισμού στη γειτονιά, όπως υποστηρίζουν οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Τρους είπε: «Δεν υπάρχουν ίχνη έκρηξης γύρω από το κτίριο. Δεν είδα κάτι όταν το επισκέφθηκα».
Όπως δήλωσε στο AFP ο φωτογράφος του AP Ροντρίγκο Αμπντ, που τράβηξε τη φωτογραφία που συνοδεύει τον ψευδή ισχυρισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι κάτοικοι της περιοχής του είπαν ότι Ρώσοι στρατιώτες κατέλαβαν το κτίριο, και ανέφερε ότι διακρίνονταν τα ίχνη ενός τανκ στο χώμα κοντά στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα.
«Το κτίριο ήταν μία από τις βάσεις του ρωσικού στρατού στην Μπούτσα», είπε, προσθέτοντας ότι υπήρχαν εκτεταμένες ζημιές σε όλη τη γειτονιά.
Αυτές οι μαρτυρίες ταιριάζουν με ένα ρεπορτάζ του Reuters για τη συγκεκριμένη πολυκατοικία, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 7 Απριλίου και περιλαμβάνει φωτογραφίες ρωσικών στρατιωτικών οχημάτων σταθμευμένων έξω από το κτίριο. Το ρεπορτάζ, που επικαλείται τουλάχιστον δώδεκα κατοίκους ως πηγές, παρουσιάζει τις καταγγελίες για δολοφονίες και εκφοβισμούς από Ρώσους στρατιώτες που κατέλαβαν πολλά διαμερίσματα του κτιρίου. Στο ρεπορτάζ δεν υπάρχει αναφορά για βομβαρδισμό.
Ένας κάτοικος που κατονομάζεται στο ρεπορτάζ του Reuters, ο Ολέξι Ταράσεβιτς, μίλησε στον ελληνικό οργανισμό επαλήθευσης ειδήσεων Ellinika Hoaxes σχετικά με τα αυτοκίνητα που φαίνονται στη φωτογραφία του Ροντρίγκο Αμπντ. Συγκεκριμένα, ο Ταράσεβιτς είπε:
«Τα αυτοκίνητα στην αυλή του σπιτιού μας ανατράπηκαν από Ρώσους στρατιώτες. Το έκαναν για να κρύψουν τον στρατιωτικό τους εξοπλισμό. Όταν χτίζονταν αυτά τα «καταφύγια», Ρώσοι στρατιώτες εγκατέστησαν τον εξοπλισμό τους κοντά στα κτίρια και τον κάλυψαν με αυτοκίνητα και από τις δύο πλευρές. Έκρυψαν επίσης τον εξοπλισμό από πιθανή ανίχνευση από το διάστημα ή από drones, καλύπτοντάς τον με χαλιά και κουβέρτες που έβγαλαν από διαμερίσματα του σπιτιού της φωτογραφίας τα οποία διέρρηξαν».
Τα κατεστραμμένα αυτοκίνητα φαίνονται επίσης σε πλάνα από drone από την Μπούτσα, τα οποία τραβήχτηκαν από μαχητές της ουκρανικής πλευράς στις 29 Μαρτίου 2022, όταν η πόλη βρισκόταν ακόμη υπό ρωσική κατοχή. Η ανάλυση των εικόνων είναι χαμηλή για να μπορέσει το AFP να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα, αλλά τα πλάνα φαίνεται να δείχνουν τα ίδια κατεστραμμένα αυτοκίνητα που βλέπουμε στις παραπλανητικές αναρτήσεις, αντικρούοντας έτσι την υπόθεση ότι τα αυτοκίνητα τοποθετήθηκαν εκεί μετά την αποχώρηση της Ρωσίας. Το υλικό από το drone επαληθεύτηκε από το ανεξάρτητο ρωσόφωνο μέσο ενημέρωσης Meduza.
Από όλα τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι η φωτογραφία των κατεστραμμένων αυτοκινήτων και των άθικτων παραθύρων δεν αποδεικνύει ότι οι εικόνες βίας στην Μπούτσα ήταν σκηνοθετημένες. Εικόνες, συνεντεύξεις και αναφορές των μέσων ενημέρωσης επιβεβαιώνουν ότι στο συγκεκριμένο σημείο διαπράχθηκαν εγκλήματα και καταστροφές.
Αν και δεν μπορέσαμε να επιβεβαιώσουμε την ακριβή αιτία των ζημιών στα αυτοκίνητα, οι μαρτυρίες και άλλα στοιχεία δείχνουν ότι ήταν αποτέλεσμα εμβολισμού με στρατιωτικό όχημα και όχι έκρηξης βόμβας. Πλάνα από μη επανδρωμένο αεροσκάφος φαίνεται επίσης να δείχνουν ότι τα κατεστραμμένα αυτοκίνητα ήταν στην ίδια θέση κατά τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής της Μπούτσα και, επομένως, δεν τοποθετήθηκαν εκεί μετά την ανακατάληψη της πόλης από τις ουκρανικές δυνάμεις.
Υπάρχει περιεχόμενο που θα θέλατε να ελέγξει το AFP;
Επικοινωνήστε μαζί μας