Τα εμβόλια Covid έχουν εγκριθεί για την αποτελεσματικότητά τους κατά της νόσου και όχι για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού

« (...) Παρακάτω μια είδηση που θα έπρεπε να είναι παντού», γράφει μια ανάρτηση στο Facebook από τις 14 Οκτωβρίου 2022. Κοινοποιεί ένα βίντεο με τον Ολλανδό ευρωβουλευτή Robert Ross, μέλος της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, να ανακοινώνει μια «σκανδαλώδη» αποκάλυψη.

«Ένα από τα στελέχη της Pfizer μόλις μου παραδέχτηκε ότι όταν το εμβόλιο εισήχθη στην αγορά, δεν δοκιμάστηκε ποτέ ως προς την ικανότητά του να σταματά τη μετάδοση του ιού», λέει στην κάμερα σε αυτό το βίντεο που αναρτήθηκε στον λογαριασμό του στο Twitter στις 11 Οκτωβρίου.

Επισυνάπτει ένα σύντομο βίντεο στο οποίο εμφανίζεται να παίρνει συνέντευξη από το στέλεχος της Pfizer Janine Small στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Το εμβόλιο Covid της Pfizer δοκιμάστηκε ως προς την ικανότητά του να αποτρέπει τη μετάδοση του ιού πριν διατεθεί στην αγορά;» τη ρωτάει.

«Γνωρίζαμε αν το εμβόλιο ήταν σε θέση να σταματήσει την ανοσοποίηση [μετάδοση, σ.τ.σ.] πριν κυκλοφορήσει στην αγορά; Όχι», απάντησε η υπεύθυνη της Pfizer.

Η χρήση της λέξης «ανοσοποίηση», η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά λάθος αντί της λέξης «μετάδοση», ήταν ένα γλωσσικό λάθος της Janine Small, εξήγησε το τμήμα επικοινωνίας του εργαστηρίου στο AFP μέσω email στις 14 Οκτωβρίου 2022: «Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι η κα Small εννοούσε 'μετάδοση'. Ωστόσο, η ουσία των όσων είπε παραμένει η ίδια».

Το ίδιο βίντεο αναρτήθηκε στα ελληνικά στο Youtube εδώ και εδώ στις 11 Οκτωβρίου. Έχουν κοινοποιηθεί στο Facebook περισσότερες από 3500 φορές. Ηλεκτρονικά άρθρα δημοσιεύθηκαν επίσης στις 12 και 13 Οκτωβρίου εδώ και εδώ αντίστοιχα. Μοιράζονται το ίδιο βίντεο του ευρωβουλευτή.

Image

Στιγμιότυπο μιας από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στο Facebook. Λήψη εικόνας: 27/10/2022

Το απόσπασμα κοινοποιήθηκε επίσης εκατοντάδες χιλιάδες φορές στα κοινωνικά δίκτυα στα γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά και γερμανικά. Είχε περισσότερες από 13 εκατομμύρια προβολές στις 3 Νοεμβρίου.

Από πού προέρχεται αυτό το βίντεο;

Μια αναζήτηση με λέξεις-κλειδιά στο Google μπορεί να εντοπίσει το πλήρες βίντεο από το οποίο προέρχεται το απόσπασμα. Βιντεοσκοπήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2022 κατά τη διάρκεια συνεδρίασης που διοργάνωσε η «Ειδική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την πανδημία COVID-19», αναφέρει η ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην περιγραφή ενός άλλου αποσπάσματος από τη συνεδρίαση.

«Οι εκπρόσωποι της Pfizer και της CureVac μοιράζονται τις απόψεις τους σχετικά με την παραγωγή, τη διανομή και τις συνθήκες πρόσβασης [...] σε εμβόλια και θεραπείες κατά του COVID-19. Η συζήτηση επικεντρώνεται στις ενέργειες που έγιναν για την ανάπτυξη εμβολίων για τις νέες παραλλαγές, τη διαδικασία έγκρισης και τη διαφάνεια των συμβάσεων», αναφέρεται στην περιγραφή.

Στο πλήρες βίντεο, ο ευρωβουλευτής Robert Roos παίρνει το λόγο από το 15'21 για να απευθύνει την ερώτησή του στην εκπρόσωπο της Pfizer.

Σε αντίθεση με ό,τι δείχνει το μοντάζ που αναρτήθηκε αργότερα στα κοινωνικά δίκτυα, περνούν αρκετά λεπτά κατά τη διάρκεια των οποίων άλλοι ευρωβουλευτές ρωτούν τους εκπροσώπους της Pfizer και της CureVac, πριν η Janine Small δώσει μια γενική απάντηση στους ευρωβουλευτές.

Τα περιορισμένα στοιχεία σχετικά με τη μετάδοση είχαν ήδη δημοσιοποιηθεί στα τέλη του 2020

Σε αντίθεση όμως με όσα λέει ο Robert Roos, ο οποίος θεωρεί τα λόγια της εκπροσώπου της Pfizer ως «έκτακτη είδηση», η δήλωση αυτή δεν αποτελεί «παραδοχή» ή «σκανδαλώδη» αποκάλυψη.

Το γεγονός ότι ο αντίκτυπος των εμβολίων στη μετάδοση παραμένει άγνωστος μετά τις κλινικές δοκιμές αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς τους είναι γνωστό τουλάχιστον από τις αρχές Δεκεμβρίου 2020. Ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), ο οποίος είναι αρμόδιος για την έγκριση της κυκλοφορίας των φαρμάκων στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ανέφερε αυτό σε μια λεπτομερή και δημόσια έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματα του εμβολίου.

Το θέμα της μετάδοσης εξετάζεται στη σελίδα 48 σε μια παράγραφο με τίτλο «Αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά της μετάδοσης του Sars-CoV-2». Αναφέρεται σαφώς ότι «υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά της μετάδοσης του SARS-CoV-2 από άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, αν και εμβολιασμένα».

Image

Στιγμιότυπο από την ιστοσελίδα του FDA. Λήψη εικόνας: 17/10/2022

«Θα χρειαστούν περαιτέρω αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων κλινικών δοκιμών και δεδομένων μετά την έγκριση, για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη της διασποράς και της μετάδοσης του ιού [η απελευθέρωση ιικών σωματιδίων με το βήχα ή το φτέρνισμα για παράδειγμα, σ.τ.σ], ιδίως σε άτομα με ασυμπτωματική λοίμωξη», συνεχίζει το έγγραφο.

Παρ' όλα αυτά, η έκθεση υποστήριξε επίσης ότι «η υψηλή αποτελεσματικότητα που καταδείχθηκε κατά του συμπτωματικού Covid-19 μπορεί κάλλιστα να μεταφραστεί σε συνολική πρόληψη της μετάδοσης σε πληθυσμούς με αρκετά υψηλό όριο εμβολιασμού».

Ωστόσο, «είναι πιθανό ότι, εάν η αποτελεσματικότητα κατά της ασυμπτωματικής λοίμωξης ήταν χαμηλότερη από ό,τι κατά της συμπτωματικής λοίμωξης, τα ασυμπτωματικά περιστατικά σε συνδυασμό με τη λιγότερη χρήση μάσκας και τη μικρότερη συμμόρφωση με την κοινωνική απομάκρυνση θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε συνεχή μετάδοση», αναφέρεται.

Ο βαθμός στον οποίο το εμβόλιο εμποδίζει ή περιορίζει τη μετάδοση παρουσιάστηκε πράγματι ως ένα από τα εκκρεμή ερωτήματα εκείνη την εποχή, όπως γράφτηκε για παράδειγμα σε αυτό το δελτίο του AFP της 26ης Δεκεμβρίου 2020: «Καθώς τα εμβόλια κυκλοφορούν, τα ερωτήματα παραμένουν». Η διάρκεια της προστασίας ήταν επίσης ένα από τα σημαντικά ερωτήματα.

Αυτό γράφεται επίσης σε αυτή τη σύνοψη των αποτελεσμάτων της δοκιμής του εμβολίου στο New England Journal of Medicine, επίσης τον Δεκέμβριο του 2020.

Σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) εξηγεί στην ιστοσελίδα του ότι ορισμένα «οφέλη μπορεί να μην είναι γνωστά όταν εγκρίνεται αρχικά ένα εμβόλιο Covid-19».

«Τα οφέλη του γίνονται πιο σαφή μετά την πραγματική χρήση του εμβολίου», εξηγεί ο οργανισμός, διευκρινίζοντας ότι με την πάροδο του χρόνου, οι υγειονομικές αρχές είναι σε θέση να γνωρίζουν καλύτερα «αν το εμβόλιο μπορεί να μειώσει την κυκλοφορία του ιού στην πραγματική ζωή. Ο περιορισμός της μετάδοσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των ατόμων που εμβολιάζονται».

Σε έγγραφο με ημερομηνία 19 Φεβρουαρίου 2021, ο EMEA έγραψε ότι τα ευρήματα των κλινικών δοκιμών που διεξήχθησαν στο εμβόλιο της Pfizer «δεν δείχνουν [...] αν το εμβόλιο προστατεύει από ασυμπτωματικές μορφές της νόσου ή αν επηρεάζει τη μετάδοση του ιού».

«Η αποτελεσματικότητα στη μετάδοση μετρήθηκε εκ των υστέρων, στην πραγματική ζωή, αλλά η Pfizer δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι δεν εξέτασε το εμβόλιό της με αυτό το κριτήριο κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών και ότι δεν το έστρεψε προς τη μετάδοση. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι καθ' όλη τη διάρκεια του έτους 2020, είδαμε χιλιάδες ανθρώπους να πεθαίνουν: το επείγον ήταν να προλάβουμε τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Από την άποψη της εμβολιολογίας, η τοποθέτηση της προστασίας κατά της νόσου και των σοβαρών μορφών της πριν από την προστασία κατά της μετάδοσης είναι η φυσιολογική επιλογή που πρέπει να γίνει από την άποψη της δημόσιας υγείας και η οποία έγινε τότε», εξήγησε στο AFP στις 13 Οκτωβρίου 2022 ο Yves Buisson, επιδημιολόγος και πρόεδρος της μονάδας Covid-19 της Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής της Γαλλίας.

Στην Ελλάδα, οι επιφυλάξεις και τα ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα των εμβολίων να σταματήσουν τη μετάδοση ήταν γνωστά ήδη από το 2020, όπως φαίνεται σε αυτό το άρθρο της ενημερωτικής ιστοσελίδας Έθνος, που αναφέρεται σε δήλωση του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, στις 4 Δεκεμβρίου 2020.

Τα εμβόλια έχουν αξιολογηθεί για την προστασία από τη νόσο

Οι υγειονομικές αρχές δεν στήριξαν την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων στην ικανότητά τους να αποτρέπουν τη μετάδοση του ιού, αλλά στην πρόληψη της ανάπτυξης σοβαρών και θανατηφόρων μορφών της νόσου που προκαλεί ο ιός.

Επικοινωνώντας με το AFP, ο επιδημιολόγος και καθηγητής δημόσιας υγείας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Θεόδωρος Λύτρας, εξήγησε σε email στις 2 Νοεμβρίου ότι οι κλινικές δοκιμές που οδήγησαν στην επείγουσα έγκριση των εμβολίων αξιολογούσαν κυρίως την αποτελεσματικότητά τους κατά των συμπτωματικών μορφών του Covid-19 και όχι τη μετάδοση: «Αυτό ήταν γνωστό εξ αρχής και δε πρόκειται για κάποια αποκάλυψη».

«Το εμβόλιο σαφώς αποτελεί ίσως το σημαντικότερο όπλο εναντίον του κορωνοϊού, καθώς μειώνει θεαματικά τον κίνδυνο βαριάς νόσου και θανάτου, και σε μικρότερο βαθμό τον κίνδυνο μόλυνσης και μετάδοσης του ιού. Γι'αυτό δεν είναι το μοναδικό όπλο, και χρειαζόμαστε περαιτέρω προφυλάξεις έναντι μόλυνσης ιδίως σε περιόδους επιδημικής έξαρσης όπως το χειμώνα», πρόσθεσε ο καθηγητής στο email του.

Ο Λύτρας σχολίασε στον λογαριασμό του στο Twitter το βίντεο του Ολλανδού ευρωβουλευτή, γράφοντας ότι «αυτό που στην πραγματικότητα είπε η εκπρόσωπος της εταιρίας [της Pfizer, σ.τ.σ.] είναι πως δεν έγινε 'τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή' με έκβαση την πρόληψη μετάδοσης (και θα ήταν πρακτικά αδύνατο να γίνει, συμπληρώνω εγώ)».

«(...) Το εμβόλιο ήταν εξ'αρχής εξαιρετικά αποτελεσματικό στην προστασία από συμπτωματική COVID-19 νόσο. Αυτό έδειξε η πρώτη κλινική του δοκιμή», συνέχισε στο thread του στο Twitter, αναφερόμενος στα αποτελέσματα των δοκιμών Φάσης ΙΙΙ του εμβολίου της Pfizer/BioNTech.

Τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών, που διεξήχθησαν σε περίπου 44.000 εθελοντές, δημοσιεύθηκαν στο New England Journal of Medicine στα τέλη Δεκεμβρίου 2020.

Ο FDA δήλωσε ήδη από τις 30 Ιουνίου 2020 στις κατευθυντήριες γραμμές του για την ανάπτυξη εμβολίου κατά του Covid ότι η αποτελεσματικότητα θα πρέπει να μετρηθεί μέσω κλινικών δοκιμών με σκευάσματα placebo και με ποσοστό πρόληψης της νόσου τουλάχιστον 50% (σελίδα 17).

Η Ανώτατη Αρχή Υγείας της Γαλλίας (HAS) διατύπωσε παρόμοια γνώμη σε σημείωμα που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020, αναφέροντας ότι «οι στόχοι του προγράμματος εμβολιασμού» θα πρέπει να καθορίζονται, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με «τα χαρακτηριστικά των υποψήφιων εμβολίων που αναπτύσσονται, ιδίως την ικανότητά τους είτε να προστατεύουν από τη μόλυνση είτε να μειώνουν τη σοβαρότητα της νόσου, την ασφάλειά τους και τις συνθήκες υπό τις οποίες διατίθενται».

Η HAS δήλωσε επίσης τον Νοέμβριο του 2020 ότι αναμένει τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών να «μην παρέχουν βραχυπρόθεσμα δεδομένα για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων αναφορικά με τη μετάδοση».

«Οι κλινικές δοκιμές Φάσης ΙΙΙ που διεξήχθησαν από τους κατασκευαστές εμβολίων αγγελιοφόρου RNA το 2020, είτε πρόκειται για την Pfizer/BioNTech είτε για τη Moderna, είχαν ως στόχο να δείξουν την ασφάλεια και την προστατευτική αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι σοβαρών μορφών Covid. Εάν, επιπλέον, το εμβόλιο αυτό αποδεικνυόταν αποτελεσματικό κατά της μετάδοσης, αυτό θα ήταν ακόμη καλύτερο, αλλά αυτός δεν ήταν ο στόχος της ανάπτυξης εμβολίων σε επίπεδο κλινικών δοκιμών», εξήγησε ο Yves Buisson.

«Οι κλινικές δοκιμές διεξήχθησαν με πολύ αυστηρό και διπλό τρόπο κατ΄αντιπαράθεση με το placebo, δηλαδή το εμβόλιο της Pfizer χορηγήθηκε σε μια ομάδα ατόμων με κλήρωση και σε μια άλλη ομάδα με placebo, πριν από την παρακολούθηση της σοβαρότητας τυχόν συμπτωμάτων του Covid, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν το εμβόλιο περιορίζει τις σοβαρές μορφές. Αυτό ζητήθηκε από αυτά τα εμβόλια και με αυτό το κριτήριο κυκλοφόρησαν στην αγορά», πρόσθεσε ο επιδημιολόγος Antoine Flahault, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Γενεύης, στις 13 Οκτωβρίου 2022.

«Οι υγειονομικές αρχές εξέτασαν τους φακέλους εγγραφής. Ο ΕΜΕΑ, ο FDA και όλοι οι εθνικοί οργανισμοί που χορήγησαν άδεια για το εμβόλιο της Pfizer το έκαναν με πλήρη γνώση του φακέλου που επισήμαινε ότι η μετάδοση δεν είχε αξιολογηθεί, και αυτό δεν τους σόκαρε καθόλου», συνέχισε.

Image

Μια νοσοκομειακή μονάδα στο Mulhouse στη Γαλλία για ασθενείς του Covid-19 στις 17 Απριλίου 2020 ( AFP / PATRICK HERTZOG)

Σε επικοινωνία με το AFP, η ανακοίνωση του εργαστηρίου της Pfizer/BioNtech εξήγησε περαιτέρω μέσω email, στις 14 Οκτωβρίου 2022, ότι «η κλινική δοκιμή φάσης ΙΙΙ (της οποίας το πρωτόκολλο δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2020)» δεν ήταν «σχεδιασμένη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου κατά της μετάδοσης του SARS-CoV-2».

Η μετάδοση της νόσου είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί

Η μέτρηση του αντίκτυπου ενός εμβολίου στην αλυσίδα μετάδοσης σε μια κλινική δοκιμή είναι πολύπλοκη, επισημαίνουν επίσης διάφοροι εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν. Η μετάδοση εξαρτάται από μεγάλο αριθμό παραγόντων, οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα αναπαραγώγιμοι σε μια κλινική δοκιμή.

Στην πραγματική ζωή, η μετάδοση μπορεί να εξαρτάται από άλλα μέτρα εκτός από τον εμβολιασμό για τον περιορισμό της μετάδοσης: περιορισμός των κοινωνικών συναναστροφών, μάσκες, αλλά και βήχας στον αγκώνα σας ή τακτικό πλύσιμο των χεριών σας. Αυτό εξηγεί γιατί η μέτρηση του αντίκτυπου στη μετάδοση είναι επίσης εξαιρετικά περίπλοκη στην πραγματική ζωή.

«Στις δοκιμές συμμετείχαν μερικές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι και εκείνη την εποχή δεν υπήρχε τέτοια κυκλοφορία του ιού με το αρχικό στέλεχος. Το εμβόλιο είχε αποτρέψει πολλές μολύνσεις σε σύγκριση με το placebo, οπότε είχαμε πολύ λίγους ανθρώπους που θα είχαν μολυνθεί παρά τον εμβολιασμό. Στη συνέχεια, θα έπρεπε να τους παρακολουθήσουμε για να δούμε αν θα μπορούσαν να μολύνουν άλλους ανθρώπους που δεν περιλαμβάνονταν απαραίτητα στη δοκιμή, κάτι που είναι πολύ περίπλοκο για να αντικειμενικοποιηθεί», εξηγεί ο Antoine Flahault.

«Οι εμπειρογνώμονες ήθελαν σταθερά κριτήρια, και αυτό μετράται με την εξέταση του αντίκτυπου του εμβολίου στους θανάτους και τις νοσηλείες και όχι με τη μοντελοποίηση της μετάδοσης», καταλήγει.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο εμβολιασμός μπορεί να περιορίσει τη μετάδοση, αν και είναι σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστεί με ακρίβεια, καθώς υπάρχουν πολλές μεταβλητές. Επιπλέον, οι διαδοχικές μεταλλάξεις έχουν περιπλέξει περαιτέρω την εικόνα.

Στη Γαλλία, οι εργασίες μοντελοποίησης που διεξήχθησαν από το Ινστιτούτο Παστέρ τον Ιούνιο του 2021 «εξέτασαν οι πώς διαφορετικές κατηγορίες ατόμων που αναφορικά με την ηλικία και την κατάσταση εμβολιασμού τους θα συμβάλουν στην επιδημία», εξηγεί μια γνωμοδότηση του Ιουλίου 2021 του επιστημονικού συμβουλίου Covid-19, ενός ανεξάρτητου συμβουλευτικού οργανισμού της χώρας, που είναι αρμόδιος για τη διατύπωση επιστημονικής γνώμης σχετικά με την κατάσταση της πανδημίας και τα υγειονομικά μέτρα.

«Τα μη εμβολιασμένα άτομα συμβάλλουν δυσανάλογα στη μετάδοση: ένα μη εμβολιασμένο άτομο έχει 12 φορές περισσότερες πιθανότητες να μεταδώσει τον SARS-CoV-2 από ένα εμβολιασμένο άτομο», αναφέρεται στα πρακτικά.

«(...) Έχουμε έκτοτε ένα σωρό ποιότητας μελέτες (household transmission studies), που τεκμηριώνουν οτι ο εμβολιασμένος μεταδίδει λιγότερο», επισημαίνει επίσης ο Λύτρας στο thread του στο Twitter, επικαλούμενος μελέτες που δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά The Lancet, Science και The New England Journal of Medicine. Ωστόσο, οι μελέτες αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη την μετάλλαξη Omicron.

Όμως, ενώ οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα εμβόλια συμβάλλουν στη μείωση της μετάδοσης, ο υπολογισμός αυτής της μείωσης είναι πολύ περίπλοκος και αυτές οι προσπάθειες μοντελοποίησης βασίζονται σε πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα, τα οποία παραμένουν περιορισμένης εμβέλειας.

«Το εμβόλιο Covid είχε τη δυνατότητα να επιβραδύνει σημαντικά τη μετάδοση των πρώτων κυκλοφορούντων στελεχών, όπως αποδείχθηκε σε πραγματικές μελέτες μετά την κυκλοφορία στην αγορά. Αποδείχθηκε όμως ότι ήταν όλο και λιγότερο αποτελεσματικό κατά της μετάδοσης καθώς εμφανίζονταν παραλλαγές και με την καθυστέρηση μεταξύ κάθε δόσης», επισημαίνει ο Antoine Flahault.

Ένα εμβόλιο αποτελεσματικό κατά των συμπτωματικών και σοβαρών μορφών

Η αποτελεσματικότητα κατά των σοβαρών μορφών που είχε ήδη σημαντικά αποδειχθεί στα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών επαληθεύτηκε στη συνέχεια σε εκστρατείες εμβολιασμού σε όλο τον κόσμο, όπως προκύπτει από εκθέσεις από πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων της Βρετανικής Υπηρεσίας Υγείας, τα αποτελέσματα των οποίων εξηγήθηκαν για παράδειγμα σε αυτό το άρθρο επαλήθευσης του AFP στα γαλλικά.

Αρκετές μελέτες (1, 2, 3) με δεδομένα που αναλύουν εκστρατείες εμβολιασμού, ιδίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ, έδειξαν ότι τα εμβόλια Covid δεν ήταν μόνο αποτελεσματικά κατά των σοβαρών και συμπτωματικών μορφών της νόσου, αλλά και ότι μείωσαν τον κίνδυνο μόλυνσης με το αρχικό στέλεχος.

Image

Μια γυναίκα φωτογραφίζει τα μηνύματα που είναι γραμμένα στον Μνημείο για τα θύματα Covid στο Λονδίνο στις 28 Μαρτίου 2022 ( AFP / TOLGA AKMEN)

Η συνολική αποτελεσματικότητα των εμβολίων -όσον αφορά την ασθένεια όσο και τη μετάδοση- έχει μειωθεί με την πάροδο του χρόνου και μέσω των μεταλλάξεων. Αυτό εξηγεί τις εκστρατείες αναμνηστικού εμβολιασμού, οι οποίες επιτρέπουν την εκ νέου αύξηση του ποσοστού προστασίας, αλλά και την πρόσφατη άφιξη εμβολίων προσαρμοσμένων σε στελέχη μεταγενέστερα του αρχικού στελέχους.

Τα εμβόλια Covid δεν αποτελούν εξαίρεση από τα περισσότερα προηγούμενα εμβόλια: δηλαδή δεν εμποδίζουν τη μετάδοση του ιού, η οποία μπορεί να προκαλέσει ή να μην προκαλέσει συμπτώματα (την ίδια τη νόσο).

Τα διάφορα εμβόλια που αναπτύσσονται για την καταπολέμηση ασθενειών μπορούν να παρέχουν δύο τύπους ανοσίας. Η λεγόμενη «αποτελεσματική» ανοσία δεν εμποδίζει τον ιό να μολύνει τον οργανισμό ή να πολλαπλασιαστεί, αλλά εμποδίζει την ανάπτυξη των κύριων συμπτωμάτων της νόσου. Αυτό συμβαίνει με τα περισσότερα εμβόλια.

Στη λεγόμενη «αποστειρωτική ανοσία», η ανοσολογική απόκριση που δημιουργείται από το εμβόλιο θα εξαλείψει τον ιό εξ ολοκλήρου από τον οργανισμό. Αυτό συμβαίνει με το εμβόλιο κατά της ευλογιάς, το οποίο εξάλειψε την ασθένεια το 1980.

Ενώ η αποστείρωση της ανοσίας παραμένει ο απώτερος στόχος της έρευνας για τα εμβόλια, πολλά εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα, όπως αυτά κατά του Covid-19, προκαλούν μόνο αποτελεσματική ανοσία.

Το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης, η σύνθεση του οποίου ανανεώνεται ετησίως, δεν παρέχει πλήρη προστασία από τη νόσο, αλλά «προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης, συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της γρίπης καθώς και κατά επέκταση στη μείωση απουσιών από την εργασία, το σχολείο και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση», εξηγεί ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας σε έγγραφο που δημοσιεύθηκε για την περίοδο εμβολιασμού κατά της γρίπης 2022-2023.

Το πιστοποιητικό Covid της ΕΕ είναι προσωρινό και χρησιμοποιείται και χωρίς εμβολιασμό

Αυτά τα ερωτήματα σχετικά με τη μετάδοση και η εξαιρετική δυσκολία μέτρησης της αποτελεσματικότητας των εμβολίων σε αυτόν τον τομέα συνέβαλαν στη διαμάχη σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με το πιστοποιητικό Covid - το οποίο βασίζεται σε μια σειρά επιδημιολογικών παραμέτρων και όχι μόνο στα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών.

Αυτό το ψηφιακό έγγραφο, γνωστό και ως «διαβατήριο Covid», τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2021 και χρησιμοποιείται σε 49 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), όπως και στην Ελλάδα.

Επιτρέπει σε ένα άτομο να αποδείξει σε όλες τις χώρες που το χρησιμοποιούν όχι μόνο την κατάσταση εμβολιασμού του, αλλά και την ανάρρωσή του από το Covid-19 ή ένα αρνητικό τεστ. Οι άνθρωποι που επιλέγουν να μην εμβολιαστούν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν.

Η υιοθέτησή του οδήγησε σε διαμαρτυρίες σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας. Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός και η προσκόμιση έγκυρου πιστοποιητικού κατέστη υποχρεωτικός για ορισμένες θέσεις εργασίας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σύμφωνα με το άρθρο 206 του νόμου N.4820/2021, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2021. Αυτό οδήγησε σε διαμαρτυρίες ορισμένων υγειονομικών που αρνήθηκαν να εμβολιαστούν και τέθηκαν σε διαθεσημότητα από το ελληνικό Υπουργείο Υγείας.

Από την 1η Μαΐου 2022, η υποχρέωση επίδειξης ψηφιακού πιστοποιητικού στην Ελλάδα έχει αρθεί, όπως και τα περισσότερα μέτρα κατά του κορονοϊού, με εξαίρεση τη χρήση μάσκας στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αργότερα μέσα στο φθινόπωρο θα ανακοινωθούν αποφάσεις από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με την πιθανή επαναφορά του ανεμβολίαστου προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία.

Από σήμερα (3 Νοεμβρίου 2022) δεν απαιτείται πλέον η προσκόμιση αρνητικού τεστ ή η απόδειξη εμβολιασμού για την είσοδο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με πληροφορίες που διατίθενται στον ιστότοπο Re-open Europe που έχει δημιουργήσει η ΕΕ για την παρακολούθηση της εισαγωγής ή της άρσης των περιορισμών.