Αυτό το βίντεο δεν δείχνει πως τα ΜΜΕ κατασκευάζουν θύματα πολέμου στην Ουκρανία - Προέρχεται από τα γυρίσματα σειράς

Ένα βίντεο που δείχνει έναν άνδρα να μακιγιάρεται ωστέ να μοιάζει τραυματίας έχει κοινοποιηθεί στο Facebook πάνω από 7.000 φορές μέσα σε τρείς ημέρες, συνοδευόμενο από τον ισχυρισμό ότι αποδεικνύει πως τα ΜΜΕ κατασκευάζουν θύματα στον πόλεμο που μαίνεται στην Ουκρανία. Ωστόσο, το βίντεο δεν προέρχεται από ειδησεογραφική παραγωγή και δεν έχει καμία σχέση με τη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου. Αναρτήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2021 στο TikTok και προέρχεται από τα γυρίσματα μιας τηλεοπτικής σειράς με τον τίτλο «Contamin» που έγιναν το 2020, όπως επιβεβαίωσε στο AFP η παραγωγός της σειράς.

«Ουκρανία: "Τελειώνετε με το βάψιμο παιδιά σε λίγο βγαίνουμε στον αέρα, θα μας δει όλος ο πλανήτης". Μας δολοφονούν οι "κακοί και διεστραμμένοι" Ρώσοι», γράφει η περιγραφή που συνοδεύει το βίντεο σε μια ανάρτηση που έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 4.400 φορές στο Facebook. «Φουλ προπαγάνδα για τηλενανουρισμένους», προσθέτει.

Το βίντεο διάρκειας 9 δευτερολέπτων δείχνει ένα άτομο να εφαρμόζει μακιγιάζ στο πρόσωπο ενός νεαρού άνδρα, ώστε να δημιουργηθεί η εικόνα τραυμάτων. Ο άνδρας δείχνει να είναι καλά στην υγεία του και γελάει μαζί με μια νεαρή κοπέλα δίπλα του.

Το ίδιο βίντεο δημοσίευσαν και άλλοι χρήστες του Facebook εδώ, εδώ και εδώ, στις 26 και 27 Φεβρουαρίου 2022, δηλαδή δύο και τρεις ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μια άλλη ανάρτηση με τον ίδιο ισχυρισμό δεν παραθέτει απευθείας το βίντεο, αλλά μόνο ένα στιγμιότυπό του.

«Ένα θέατρο είναι όλα», διαβάζουμε σε ένα σχόλιο κάτω από την πιο δημοφιλή ανάρτηση. Ένα άλλο σχόλιο αναφέρει «Βλέπεται ….τα βοθροκαναλα είναι μια διεθνή πλεκτάνη !!!!!», εννοώντας ότι τα μέσα ενημέρωσης σκηνοθετούν τις εικόνες νεκρών και τραυματιών από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ένας άλλος σχολιαστής ρωτάει: «Μπορείτε να μας επιβεβαιώσετε ότι δεν είναι από γύρισμα ταινίας?Διότι έχει κουράσει όλη αυτή η παραπληροφόρηση».

Το βίντεο έχει κοινοποιηθεί και σε άλλες γλώσσες, όπως τα σερβικά και τα ουγγρικά, με παρόμοιους ψευδείς ισχυρισμούς.

Το AFP διερεύνησε το βίντεο και διαπίστωσε ότι προέρχεται πράγματι από τα γυρίσματα τηλεοπτικής σειράς, μέρος των οποίων έλαβε χώρα στην Ουκρανία. Το βίντεο, ωστόσο, δεν έχει καμία σχέση με την τρέχουσα σύγκρουση. Αναρτήθηκε για πρώτη φορά στο TikTok τον Δεκέμβριο του 2021, πολύ πριν από την είσοδο των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Την πρώτη ανάρτηση έκανε μία εκ των παραγωγών της ταινίας, η Daria Driuchenko της Driu Productions, η οποία είπε στο AFP ότι το βίντεο γυρίστηκε το 2020.

Τρεις αναρτήσεις με το επίμαχο βίντεο. Λήψη εικόνων: 28/02/2022

Χρησιμοποιώντας ενδείξεις από σχόλια σε αναρτήσεις με το επίμαχο βίντεο στο Facebook, το AFP βρήκε το αρχικό βίντεο που δημοσίευσε στο TikTok στις 28 Δεκεμβρίου 2021 η Daria Driuchenko, μια Ουκρανή παραγωγός ταινιών. Η περιγραφή του βίντεο γράφει «Driu Production», που είναι το όνομα της εταιρείας παραγωγής της Driuchenko, την ιστοσελίδα της οποίας μπορείτε να βρείτε εδώ. Επιπλέον, το αρχικό βίντεο έχει μια λεζάντα που γράφει «Zombie movie» (ταινία με ζόμπι), η οποία ωστόσο έχει αφαιρεθεί από την εκδοχή που κυκλοφορεί στο Facebook.

Στα σχόλια του βίντεο στο TikTok, ένας χρήστης ρώτησε στις 28 Δεκεμβρίου του 2021 για το όνομα της ταινίας και η Driuchenko απάντησε πως πρόκειται για τη «σειρά Contamin για το Netflix».

Το AFP βρήκε αποδείξεις που δείχνουν πως η σειρά «Contamin» όντως υπάρχει και δημιουργήθηκε από τον Harald Franklin, έναν παραγωγό ταινιών που εδρεύει στη Γερμανία, και ο οποίος έχει επίσης κάνει αναρτήσεις σχετικά με τα γυρίσματα της σειράς στη σελίδα του στο Facebook.

Η σειρά αφορά μια «πανδημία» που προκαλείται από έναν ιό «φτιαγμένο σε εργαστήριο» και «χειρότερο από την Covid-19», σύμφωνα με το τρέιλερ που αναρτήθηκε στο Youtube.

Η νεαρή γυναίκα που βλέπουμε στο βίντεο του TikTok εμφανίζεται σε μια σκηνή της σειράς που μπορούμε να βρούμε σε ένα βίντεο διάρκειας 25 λεπτών που ανέβασε ο Harald Franklin στο Vimeo. Συγκεκριμένα, βλέπουμε ανθρώπους που φορούν φόρμες προστασίας να μεταφέρουν την κοπέλα στα 5:30 λεπτά από την έναρξη του βίντεο της τηλεοπτικής σειράς. Ο νεαρός άνδρας, που είναι αναγνωρίσιμος από το «αιματοβαμμένο» μπουφάν του, εμφανίζεται με άλλους κομπάρσους της σειράς σε αυτή τη φωτογραφία που δημοσίευσε η Driu Production στο Instagram στις 17 Φεβρουαρίου 2021.

Στιγμιότυπα από το βίντεο της σειράς Contamin που αναρτήθηκε στο Vimeo (αριστερά) και από το βίντεο που ανήρτησε η Daria Driuchenko στο TikTok (δεξιά). Λήψη εικόνων: 28/2/2022

Η Daria Driuchenko, κάτοχος του λογαριασμού στο Tiktok, επιβεβαίωσε στις 2 Μαρτίου 2022 μέσω email που έστειλε στο AFP ότι το βίντεο ήταν από τα παρασκήνια των γυρισμάτων για το βίντεο που ανέβασε ο Harald Franklin στο Vimeo. «Είμαστε κινηματογραφιστές, οπότε έχουμε πολλά βίντεο από τα γυρίσματα», έγραψε στο AFP. Στο email της, η Driuchenko έστειλε στιγμιότυπα οθόνης (screenshots) από τη συλλογή εικόνων και βίντεο στο κινητό της, αποδεικνύοντας έτσι ότι το συγκεκριμένο βίντεο καταγράφηκε από το κινητό της στις 14 Νοεμβρίου του 2020.

Όπως είπε στο AFP, η Dariuchenko διέγραψε το βίντεο που διακινήθηκε στα social media την 1η Μαρτίου του 2022.

Πολλά πρόσφατα σχόλια κάτω από το - διαγραμμένο, πλέον - βίντεο στο TikTok έδειχναν ότι αρκετοί άνθρωποι που βλέπουν το αρχικό βίντεο νομίζουν ότι δείχνει την «κατασκευή» θυμάτων στην τρέχουσα σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, αν και η ημερομηνία δημοσίευσης και η λεζάντα «Zombie movie» κάνουν σαφές ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια σύνδεση.

Στιγμιότυπο από το αρχικό βίντεο που δημοσιεύθηκε στο TikTok. Λήψη εικόνας: 28/2/2022

Άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεμο στην Ουκρανία

Σύμφωνα με τα δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στις 3 Μαρτίου 2022, τουλάχιστον 227 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στην Ουκρανία, ενώ σημειώνεται πως «ο πραγματικός απολογισμός θα είναι πολύ υψηλότερος, καθώς πολλές απώλειες δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί». Επιπλέον, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία για γειτονικές χώρες, όπως ανακοίνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Ουκρανοί πρόσφυγες περνούν πεζή τα σύνορα στο Μπαραμπάς της Ουγγαρίας στις 28 Φεβρουαρίου 2022. ( AFP / Attila KISBENEDEK)

Από την αρχή της ουκρανικής κρίσης έχει ξεσπάσει στο διαδίκτυο ένα κύμα παραπληροφόρησης, που συχνά περιλαμβάνει εικόνες που παρουσιάζονται σε ψευδές ή παραπλανητικό πλαίσιο, όπως εδώ και εδώ.

Ο όγκος των πληροφοριών που έρχονται από τον πόλεμο που μαίνεται στην Ουκρανία οδήγησε σε ορισμένα λάθη ακόμα και από καθιερωμένα μέσα ενημέρωσης, με ψευδείς ισχυρισμούς και εικόνες να παρουσιάζονται ως γεγονότα, όπως για παράδειγμα εδώ.

Φορείς που διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες έχουν στο παρελθόν διαδώσει παρόμοιους ψευδείς ισχυρισμούς, κατηγορώντας τα μέσα ενημέρωσης ότι διογκώνουν τους αριθμούς θανάτων από Covid-19 καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, το AFP διέψευσε τον ισχυρισμό ότι ένα βίντεο αποδείκνυε πως θάνατοι από Covid-19 ήταν σκηνοθετημένοι.

Το εν λόγω βίντεο ήταν στην πραγματικότητα μια συλλογή αποσπασμάτων βίντεο που είχαν παρθεί εκτός πλαισίου, κανένα από τα οποία δεν ισχυριζόταν ότι έδειχνε ανθρώπους που όντως πέθαναν από Covid-19.

3 Μαρτίου 2022 Το άρθρο ενημερώθηκε για να συμπεριλάβει την απάντηση της παραγωγού της σειράς, Daria Driuchenko. Ανανεώθηκαν επίσης τα δεδομένα σχετικά με τις απώλειες του πολέμου.

2 Μαρτίου 2022 Το άρθρο ενημερώθηκε για να γίνουν γλωσσικές διορθώσεις στις παραγράφους 3, 6, 8, 9 και 16. Στην παράγραφο 7, έγινε τροποποίηση σχετικά με την τοποθεσία των γυρισμάτων.