Ο Ζελένσκι δεν παραδέχεται ότι παίρνει ναρκωτικά σε αυτή τη συνέντευξη

Μια ανάρτηση χρήστη του Facebook με έδρα την Ελλάδα, η οποία ισχυρίζεται ότι δείχνει μια συνέντευξη όπου ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι παραδέχεται τη χρήση ναρκωτικών, έχει κοινοποιηθεί περισσότερες από 2.700 φορές στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Στο βίντεο, ο Ζελένσκι παρουσιάζεται να λέει ότι «σνιφάρει» ναρκωτικά και να προτείνει σε όλους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι εντελώς αναληθής. Το βίντεο είναι προϊόν μοντάζ από μια συνέντευξη που έδωσε ο Ζελένσκι στο ουκρανικό μέσο ενημέρωσης Ukrainskaya Pravda το 2019. Στην αρχική συνέντευξη, ο Ζελένσκι λέει ξεκάθαρα ότι δεν κάνει χρήση ναρκωτικών, αλλά λατρεύει τον καφέ.

Στις 25 Φεβρουαρίου 2022, μία ημέρα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ισχυρίστηκε ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και η κυβέρνησή του είναι «μια συμμορία ναρκομανών». Έκτοτε, αρκετοί άνθρωποι που υπερασπίζονται τη στάση της Ρωσίας στον πόλεμο στην Ουκρανία έχουν ισχυριστεί ότι ο Ουκρανός πρόεδρος είναι τοξικομανής.

Το βίντεο που εμφανίζεται στην ευρέως κοινοποιημένη ανάρτηση, η οποία δημοσιεύθηκε στις 18 Μαρτίου 2022, ισχυρίζεται ότι δείχνει τον Ζελένσκι να παραδέχεται ότι κάνει χρήση ναρκωτικών σε καθημερινή βάση. Ο Ζελένσκι εμφανίζεται να λέει ότι «στις 7 το πρωί σηκώνομαι, βγάζω βόλτα τον σκύλο μου και πραγματικά σνιφάρω ναρκωτικά». «Αυτό είναι το "καθεστώς" υπό το οποίο ζω. Συμβουλεύω όλους να μην παίρνουν βαριά ναρκωτικά, γιατί τότε θέλεις να κοιμηθείς μέσα στην ημέρα. Και αυτή η επαναφόρτιση είναι αρκετή μέχρι το βράδυ... ναι», συνεχίζει στο μονταρισμένο βίντεο.

Στο κείμενο που συνοδεύει την ανάρτηση διαβάζουμε: «Αυτό είναι το αποκορύφωμα....το κερασάκι στην τουρτα που λέμε .....Να δηλώνει με τόση άνεση πος παίρνει ναρκωτικά στην καθημερινή του βάση....η μιλάει για κάτι άλλο?». Είναι σαφές πως ο χρήστης που έκανε τη δημοσίευση θεωρεί πως πρόκειται για ομολογία του Ζελένσκι σχετικά με τη χρήση ναρκοτικών.

Κάτω από τη δημοσίευεση, τα σχόλια ποικίλλουν: κάποιοι πιστεύουν πως αυθεντικό βίντεο, ενώ άλλοι υπογραμμίζουν ότι πρόκειται για μοντάζ. «Αυτόν τον ναρκομανή έκαναν Πρόεδρο της Ουκρανίας οι Αμερικάνοι» διαβάζουμε σε ένα σχόλιο που συγκεντρώνει πολλές αντιδράσεις. «Αλήθεια είναι μπορεί να είναι μοντάζ αλλά ρουφάει το σκόνη», λέει άλλος σχολιαστής. «Έχουν κοπεί κάποια κομμάτια από την συνέντευξη.... ο άνθρωπος ΔΕΝ είναι χρήστης», διαβάζουμε σε ένα τρίτο σχόλιο.

Πράγματι, όπως διαπίστωσε το AFP, το βίντεο που εμφανίζεται στην ανάρτηση είναι επεξεργασμένη εκδοχή μιας συνέντευξης που έδωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο ουκρανικό ειδησεογραφικό μέσο Ukrainskaya Pravda (Ουκρανική Αλήθεια) το 2019. Στην αρχική συνέντευξη, όταν ρωτήθηκε για τα ναρκωτικά, ο Ζελένσκι δήλωσε ξεκάθαρα: «Δεν κάνω χρήση ναρκωτικών».

Η ανάρτηση με το επεξεργασμένο βίντεο και τον ψευδή ισχυρισμό. Λήψη εικόνας: 28/03/2022

Το βίντεο είναι ένα μοντάζ μιας συνέντευξης του Zelensky του 2019

Για να επαληθεύσει την εγκυρότητά του, το AFP έκανε αντίστροφη αναζήτηση εικόνας σε στιγμιότυπα οθόνης από το βίντεο. Η αναζήτηση αυτή οδήγησε γρήγορα στο άρθρο της Ukrainskaya Pravda με την αρχική συνέντευξη του Zelensky, από την οποία προέρχονται τα αποσπάσματα που βρέθηκαν στο ψευδές βίντεο. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε τόσο στην ουκρανική όσο και στη ρωσική γλώσσα στις 21 Ιανουαρίου 2019, όταν ο Ζελένσκι, μέχρι τότε ηθοποιός, ξεκινούσε την εκστρατεία του για τη διεκδίκηση της ουκρανικής προεδρίας.

Το άρθρο στον ιστότοπο της Ukrainskaya Pravda αναφέρει τα ονόματα των δημοσιογράφων που πήραν τη συνέντευξη: Ρομάν Κράβετς και Ελντάρ Σαραχμάν. Ο Ρόμαν Κράβετς είναι ο δημοσιογράφος που έθεσε τα ερωτήματα στη συνέντευξη και έγραψε το κείμενο, ενώ ο Σαραχμάν ήταν υπεύθυνος για τη λήψη φωτογραφιών και βίντεο.

Το άρθρο υποστηρίζει ότι πρόκειται για την «πρώτη μεγάλη συνέντευξη» του Ζελένσκι μετά την ανακοίνωσή της «πρόθεσής του να συμμετάσχει στις προεδρικές εκλογές». Ένα μέρος της απομαγνητοφώνησης της συνέντευξης παρατίθεται στον ιστότοπο, όπως επίσης και το πλήρες βίντεο της συνέντευξης, το οποίο γυρίστηκε στο πολιτικό γραφείο της προεκλογικής εκστρατείας του Ζελένσκι στο Πετσέρσκ, στο κεντρικό Κίεβο.

Όπως βλέπουμε στο κείμενο, οι φράσεις που χρησιμοποιούνται στο μονταρισμένο βίντεο που δείχνει τον Ζελένσκι να λέει ότι κάνει χρήση ναρκωτικών προέρχονται από τη συνέντευξη στην Ukrainskaya Pravda. Όπως φαίνεται και στα δύο βίντεο, το λογότυπο της διαδικτυακής εφημερίδας (μια φιγούρα πάνω σε άλογο) εμφανίζεται στην επάνω αριστερή γωνία. Η συνέντευξη διεξάγεται στα ρωσικά, που είναι η μητρική γλώσσα του Ζελένσκι.

Σύγκριση μεταξύ του μονταρισμένου βίντεο και της αρχικής συνέντευξης. Σε κίτρινο κύκλο: το λογότυπο της Ukrainskaya Pravda. (Οι κίτρινοι κύκλοι προστέθηκαν από το AFP). Λήψη εικόνων: 28/03/2022

Στο 7:41 της αρχικής συνέντευξης, ο δημοσιογράφος λέει στον Ζελένσκι: «Ξέρεις, είσαι τόσο δραστήριος, που στους πολιτικούς κύκλους λένε ότι "κάθεσαι στην κόκαΐνη"», εννοώντας ότι κάνει χρήση του ναρκωτικού.

Ο Ζελένσκι απαντά: «Φανταστικό! Φανταστικό! Όχι, κάθομαι σε κάτι λευκό, αλλά σε μια καρέκλα. Δεν είναι κοκαΐνη. Δεν κάνω χρήση ναρκωτικών». Ο δημοσιογράφος συνεχίζει αστειευόμενος: «Σνιφάρεις; Δεν ζεις;». Σε αυτό το σημείο, ο Ζελένσκι συνεχίζει το αστείο και λέει: «Σνιφάρω καφέ, γιατί είμαι πραγματικά εθισμένος στον καφέ. Αγαπώ πολύ τον καφέ, αυτό είναι αλήθεια".

Στη συνέχεια υιοθετεί ένα πιο σοβαρό ύφος και λέει ξεκάθαρα: «Δεν κάνω χρήση κανενός ναρκωτικού». Στη συνέχεια προσθέτει: «Μπορώ να πιω ένα ποτήρι κρασί; Ναι».

Λίγο αργότερα στο βίντεο, μεταξύ των λεπτών 09:40 και 09:59, βλέπουμε τον Ζελένσκι να λέει: «Αυτό είναι το "καθεστώς" στο οποίο ζω. Στις 7 το πρωί σηκώνομαι, βγάζω βόλτα τον σκύλο μου, αθλούμαι. Και τι είναι ο αθλητισμός; Είναι να πιέζεις τον εαυτό σου. Είναι ενέργεια για όλη την ημέρα, το συμβουλεύω σε όλους, αλλά όχι βαριά προπόνηση, γιατί τότε θέλεις να κοιμηθείς μέσα στην ημέρα. Και αυτή η επαναφόρτιση είναι αρκετή μέχρι το βράδυ... ναι», λέει.

Είναι σαφές ότι το μονταρισμένο βίντεο στο οποίο ο Ζελένσκι παρουσιάζεται να ομολογεί τη χρήση ναρκωτικών είναι αποτέλεσμα μοντάζ αυτών των δύο αποσπασμάτων από τη συνέντευξή του στην Ukrainskaya Pravda.

Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζεται το μονταρισμένο βίντεο, ο Ζελένσκι λέει ρητά ότι δεν κάνει χρήση ναρκωτικών, ενώ η φράση που αποσπάται από τα συμφραζόμενα σχετικά με την «ενέργεια για όλη την ημέρα» αναφέρεται στον αθλητισμό και όχι στα ναρκωτικά.

Όπως επισήμανε η γεωργιανή πλατφόρμα fact-checking Myth Detector στη δική της κατάρριψη αυτής της ψευδούς πληροφορίας, επεξεργασμένες εκδόσεις της συνέντευξης του Ζελένσκι στην Ukrainskaya Pravda είχαν ήδη κυκλοφορήσει το 2019 κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι ο Ζελένσκι παραδέχεται τη χρήση ναρκωτικών. Στις 8 Απριλίου 2019, μάλιστα, η Ukrainskaya Pravda δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο καταρρίπτει τους ισχυρισμούς και παραπέμπει στην αρχική συνέντευξη.

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, το Διαδίκτυο έχει κατακλυστεί από παραπληροφόρηση, με διάφορους ψευδείς ισχυρισμούς, εικόνες και βίντεο να χρησιμοποιούνται για την παραπλάνηση του κοινού. Το AFP έχει ήδη ελέγξει ορισμένες τέτοιες περιπτώσεις εδώ, εδώ και εδώ.